جوان آنلاین: نخستین نشست «نوجوان ایرانی»، با موضوع مروری بر یافتهها و رویکردهای پژوهشی و علمی حوزه نوجوان رونمایی شد. در این برنامه رئیس دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران و رئیس مرکز کودک و نوجوان صدا و سیما ضمن تبیین مفاهیم نو و مرتبط با نسل جدید نکاتی را مطرح کردند. آنها در مورد برخی مفاهیم اشتباه از جمله ترکیب «کودک و نوجوان»، سندرم پل شکسته و همچنین مظاهر جدیدی مانند کی پاپ و کی درام و تأثیر آنها در بین «نسل Z و آلفا» یافتههای جدیدی را ارائه کردند.
به گزارش «جوان»، نخستین نشست «نوجوان ایرانی»، با موضوع مروری بر یافتهها و رویکردهای پژوهشی و علمی حوزه نوجوان به همت اندیشکده امید مؤسسه سوره امید در سالن مهر حوزه هنری برگزار شد.
ترکیب اشتباه کودک و نوجوان
رضا پورحسین، روانشناس و رئیس دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، در ابتدای این نشست با نقد ترکیب اشتباه «کودک و نوجوان» گفت: من با این ترکیب مسئله دارم و شاید دیگر ترکیبی علمی نباشد، چراکه نوجوانی مرحلهای است که از کودکی کنده میشود. به همین دلیل برخی فقط از واژه «نوجوان» استفاده میکنند و باید با این ترکیب خداحافظی کرد.
وی با تأکید بر پیچیدگی جهان روانی نوجوانان افزود: ما میخواهیم وارد جهانی شویم که به ظاهر ساده است، اما اصلاً ساده نیست؛ جهان روانی نوجوان. دوره نوجوانی، دوره چندرغبتی و گذار است؛ هم از نظر جسمی و هم از نظر عاطفی و هیجانی. این دوره بسیار گذراست و نوجوان مدام از رغبتی به رغبت دیگر حرکت میکند. از ویژگیهای این جهان میتوان به جستوجوی هویت مستقل، آزمون «من کیستم»، ترس از طرد شدن، رسیدن به تفکر انتزاعی و کشمکش میان استقلال و وابستگی اشاره کرد. پورحسین با ارائه تعریفی از هویت تصریح کرد: هویت یعنی آگاهی از مختصات خود در یک گروه. اگر فرد بداند در یک گروه چه جایگاهی دارد، میتواند این مختصات را به آینده نیز تعمیم دهد. نوجوانی، اما دوره تردید و تشکیک در هویت است؛ آینده بیشتر تخیلی است، وضعیت فعلی هم شفاف نیست و نباید انتظار داشت نوجوان در این دوره هویت روشنی داشته باشد.
رئیس دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، مهمترین چالش امروز نوجوانان را مواجهه با رسانهها دانست و گفت: ما در جهانی زندگی میکنیم که یک بخش آن واقعی و بخش دیگر مجازی است. نوجوان این دوگانه را به شکل دیگری میبیند و معتقد است بزرگترها در دنیای خودشان زندگی میکنند و او در دنیای خودش.
سندرم پل شکسته
وی با اشاره به وضعیت دوگانه جامعه ایرانی افزود: ما ایرانیها هم فردگرا هستیم و هم جمعگرا؛ در عاشورا جمعگرا و فردای آن فردگرا میشویم. این رفتوآمد میان جهانی صفر و یکی، بیانعطاف و بدون ریسک، با جهانی که نیازمند سازش و توکل است، نوعی «سوئیچ کردن» یا آنچه میتوان «سندرم پل شکسته» نامید ایجاد کرده است، چراکه ماهیت این دو جهان متفاوت است و زندگی در میان آنها با زحمت و تنش همراه میشود. پورحسین ادامه داد: هرچه رفتوآمد فرد در فضای مجازی بیشتر باشد، حضور او روی این پل شکسته نیز بیشتر است. این وضعیت را اگر به دنیای نوجوانی تعمیم دهیم، میبینیم نوجوان در فضایی صفر و یکی و کمانعطاف قرار دارد و از سوی بزرگترها نیز تحت فشار است تا خود را با این فضا تطبیق دهد، در نتیجه با تنشهای درونفردی مواجه میشود. در واقع، تکلیف نوجوانان در این دوره بیشتر از آنکه با ما روشن باشد، با خودشان نامعلوم است.
وی در بخش دیگری از سخنانش به شتاب فناوری اشاره کرد و گفت: نوجوانی دورهای برزخی و همراه با کنده شدن است و ما کار زیادی از دستمان برنمیآید، چراکه این جهان را خودمان ساختهایم. با این حال، دستکم میتوانیم به نوجوانان فاصلهگذاری را آموزش دهیم. مثلاً کتاب، سکون و آرامش ایجاد میکند، در حالی که اغلب افراد امروز در وضعیت استرس و فشار دائمی به سر میبرند.
موج کی پاپ و کی دراما
صادق باطنی، رئیس مرکز کودک و نوجوان صدا و سیما، در این نشست با اشاره به تحولات عمیق نسلی در جهان امروز گفت: اتفاق مهمی در دنیا رخ داده و آن شکلگیری گسلهایی است که مصرف رسانهای را به یک «بسته اجتماعی» تبدیل کرده است. نسل هزاره سوم، نسل Z، نسل اینترنت، زادهشدگان دنیای دیجیتال و دهههشتادیها، نسلی هستند که ارتباط اندکی با دنیای ما دارند و شکافی عمیق میان ما و آنها ایجاد شده است.
وی افزود: این نسل، قهرمان و رؤیای خود را از آن چیزی میگیرد که مصرف رسانهای به او ارائه میدهد. از آنجا که رسانه امروز الگوهایی مانند رستم یا جهانپهلوان تختی را به این نسل معرفی نمیکند، طبیعی است که آنها چنین شخصیتهایی را نشناسند.
رئیس مرکز کودک و نوجوان صدا و سیما، نخستین و مهمترین ویژگی نسل جدید را «تغییر ابزار شناختی» دانست و تأکید کرد: زمانی که ابزار شناخت انسان از دنیای مکتوب به دنیای دیجیتال تغییر میکند، انسانی که شکل میگیرد با انسان پیش از آن متفاوت خواهد بود. نخستین پیامد این تحول، تغییر در هویت نسل جدید است.
باطنی به چگونگی ترویج موج کرهای بین نسل جدید پرداخت و بیان کرد: ماجرا از آنجا آغاز شد که حوالی دهه ۹۰ موجی در کره جنوبی زیر نظر وزارت فرهنگ، تحت عنوان هالیو برای تغییر ذائقه مصرف کره جنوبی شکل گرفت و تلاش کردند آن موج را در دنیا توسعه دهند. این موج کی پاپ (صنعت موسیقی) و کی دراما (صنعت سریالسازی) بود.
رئیس مرکز کودک و نوجوان صداوسیما ادامه داد: بدین ترتیب، کرهایها کی درامای تاریخی میساختند و در تاریخ خود سعی میکردند پیوندهایی با تمدنهای اصلی و قدیم دنیا برقرار کنند. مثلاً جاده ابریشم را پیدا میکردند و بعد با شناسایی فرهنگ کشتیرانی ایران، دو قسمت «افسانه جومونگ» را به آن اختصاص میدادند. در نتیجه، به راحتی و بدون دردسرهای سانسور، راهی نظام پخش ایران میشد. بنابراین، این محصول ارزشمند آمد، تست بازار شد. در کره جنوبی ۵۰ درصد دیده شد و در ایران به ۸۰ درصد رسید. در نتیجه، این ورود مقدمه کی دراما به ایران شد. بعد از آمدن کیدراما اتفاق دیگری افتاد.
باطنی با اعلام این خبر که سهم هر کودک و نوجوان از محصولات و مصرف فرهنگی از بودجه کل کشور، معادل نفری یک دلار در یک ماه گذشته بود، گفت: به مرور سریالهای کرهای یکی پس از دیگری آمد. طبق گزارشهای سال ۲۰۱۹، بیتیاس سالانه بیش از ۴/۶۵ میلیارد دلار، یعنی ۳/۰ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور، برای اقتصاد کره جنوبی ارزش دارد. در پایان این نشست، از کتاب «نوجوان ایرانی» رونمایی شد.
