جوان آنلاین: نویسنده و کارگردان مستند «مک» بهمعنای درخت خرماست که در مناطق جنوبشرقی ایران به آن میگویند و در واقع تشبیه یا تمثیلی از شخصیت اصلی مستند است که در زندگیاش مقاومت میکند.
مستند «مک» به کارگردانی نازنینزهرا رفیعی و تهیهکنندگی محمدصادق اسماعیلی در نوزدهمین دوره از جشنواره بینالمللی سینماحقیقت با دیگر آثار به رقابت میپردازد. این مستند، کاری از سازمان هنری رسانهای اوج است که قصهای زنانه در یکی از مناطق استان کرمان را روایت میکند. کارگردان این اثر درباره پیدا کردن قصه این مستند به «جوان» گفت: مدتی پیش متوجه شدم در برخی مناطق کشور قاچاق مواد مخدر انجام میشود و این جابهجایی و کولبری به دست مردم آن مناطق انجام میشود. از طرفی دیگر، آمار بزهکاری در برخی مناطق کشور بالاست و متأسفانه محلیهای آنجا هم درگیر این ماجرا میشوند. وی افزود: این مسئله ذهنم را به خود مشغول کرده بود و به همین منظور مختصات موضوعی را طراحی کردم و برای رسیدن به سوژه مورد نظرم، سفرهای بسیاری رفتم. به چند روستا سر زدم و در آنجا با زنان بسیاری آشنا شدم که در نهایت، «مرضیه» (کاراکتر اصلی مستند) را پیدا کردم.
این هنرمند عنوان کرد: همکاری سوژه با دوربین، موضوع بسیار مهم و پیچیدهای در سینمای مستند است. فیلمساز باید بتواند ذهنیت مناسبی برای سوژهاش فراهم کند و در این بین، نوع رفتار عوامل با سوژه تعیینکننده است. در واقع هر حرکت و حرف عوامل در پشت صحنه مستند میتواند تعبیرهای پیچیدهای داشته باشد؛ بنابراین مهم است که هر یک از عواملی که سر صحنه مستندسازی حضور دارد، حرفهای و آگاه باشد. این هنرمند درباره نحوه ارتباط گرفتن «مرضیه» با دوربین، خاطر نشان کرد: من و مرضیه تعاملهای زیادی با هم داشتیم. در پروسهای که برای این مستند پژوهش میکردم، درد مشترکی بین من و مرضیه به وجود آمد که در شکلگیری ارتباطمان خیلی مؤثر بود. جدا از این ماجرا، من تجربههای زیادی در خصوص بازیگردانی و کار با نابازیگر و بازیگران حرفهای در تئاتر داشتم و در نتیجه، تلاش کردم از دانستههایم در این پروژه استفاده کنم تا «مرضیه» با دوربین راحتتر کنار بیاید. رفیعی با اشاره به روایت زنانه «مک» بیان کرد: به طور معمول به سراغ پروژههایی میروم که روایتگر آن از زبان یک زن یا محتوای اصلی حول محور قصه یک زن باشد. زمانی که درباره موضوع مستند «مک» پژوهش میکردم، تصمیم گرفتم قصه را از منظر یک زن روایت کنم و در ماجرای «مرضیه» هم، خیلی تمایل نداشتم سراغ چالشهای پرونده «مجید» (همسر مرضیه) بروم؛ بلکه میخواستم دوربین را به خانه و خانوادههای افرادی ببرم که پروندهای مشابه وضعیت مجید داشتند تا چالشهای آنان را نشان دهم.
وی درباره انتخاب لوکیشن در استان کرمان توضیح داد: در این مستند، ما مدام به تجربه جمعی زنهای این روستا که قصهای مشابه «مرضیه» داشتند، ارجاع میدهیم. به همین دلیل، انتخاب لوکیشن قبل از شروع پروسه برای ما اهمیت داشت. به بیانی دیگر، در «مک» تلاش کردیم که لوکیشن تبدیل به کاراکتر شود. در این مسیر، مهدی آزادی، فیلمبردار این پروژه بسیار زحمت کشید و به نظرم، فضای بصری ویژه فیلم، مرهون هنر ایشان است. رفیعی در پاسخ به این پرسش که علت نامگذاری این اثر به «مک» چیست، تشریح کرد: درخت خرما نمادی از باروری، زندگی و مقاومت است. در مناطق جنوب شرقی کشور، به درخت خرما، «مک» میگویند. «مک» در واقع تشبیه یا تمثیلی از شخصیت اصلی است که در زندگیاش مقاومت میکند.
این کارگردان در پایان تصریح کرد: محمدصادق اسماعیلی (تهیهکننده) را از پروژههای قبلی میشناختم. زمانی که ایده ساخت این مستند را با ایشان مطرح کردم، دوست داشتم که حتماً تهیهکنندگی این کار را برعهده بگیرند. آقای اسماعیلی به منطقههای جنوب شرقی ایران از لحاظ جغرافیایی و فرهنگی مشرف هستند و در تمامی مراحل تولید بسیار همراه و همچون مشاور بودند. همچنین ما برای فیلمبرداری، نیازمند دسترسیهای خاصی در آن منطقه بودیم و از آنجایی که مردمان استان کرمان آقای اسماعیلی را از کارهای قبلیشان میشناختند، توانستیم رایزنیهای مؤثری داشته باشیم.
