جوان آنلاین: صبح‌های تهران با یک تصویر تکراری و تلخ، شروع می‌شود؛ صف‌های طولانی و چهره‌های خسته‌ای که چشم به انتهای خیابان دوخته‌اند تا شاید اتوبوسی از راه برسد. هر روز، همان انتظار همیشگی. انگار زمان در خیابان‌های پایتخت کندتر می‌گذرد. در مقابل، شهروندان بار‌ها و بار‌ها شنیده‌اند که «اتوبوس‌های جدید در راه است». اتوبوس‌های جدیدی که هنوز سفر‌های درون‌شهری برای تهرانی‌ها را آسان نکرده‌است. در چنین شرایطی، سخنگوی دولت جمله‌ای گفت که به سرعت در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها دست‌به‌دست شد: «هر روز صبح که از خیابان ولیعصر (عج) رد می‌شوم و می‌بینم مردم در صف اتوبوس هستند، خجالت می‌کشم.» حرف خانم سخنگو درست است، این وضعیت خجالت‌آور است، اما آنچه خجالت‌آورتر به نظر می‌رسد، تکرار سال‌ها بی‌توجهی به حمل‌ونقل عمومی در پایتخت است. واقعیت تلخی که ریشه‌اش نه‌تنها در یک دوره، بلکه در کم‌کاری دولت‌ها و مدیریت‌های شهری در ادوار مختلف، پنهان است. اینکه هرکسی که بر صندلی مسئولیت نشست، دیگری را مقصر دانست و در نهایت، دود این بی‌توجهی‌ها به چشم مردم رفت.
حالا همان داستان تکراری در قالب جدیدی بازگشته؛ پاسکاری انتقادی میان دولت و شهرداری تهران. یکی از تأسف و خجالت می‌گوید و دیگری مسئولیت‌های انجام نشده را یادآوری می‌کند و تذکر می‌دهد، اما نتیجه این اظهارنظرات، برای شهروندان یکی است؛ اتوبوس دیر می‌آید، صف‌ها همچنان طولانی هستند و رنج روزمره آنها ادامه دارد!
ورود محموله جدید اتوبوس‌های برقی
سفر اخیر علیرضا زاکانی، شهردار تهران به چین با مجموعه‌ای از قرارداد‌ها و تحویل‌های جدید در حوزه حمل‌ونقل عمومی همراه بود که شهرداری آن را گامی مهم در مسیر نوسازی و توسعه ناوگان شهری توصیف کرده‌است.
در جریان این سفر، بخش دیگری از اتوبوس‌های برقی چینی شرکت هایگر به تهران تحویل شد. از مجموع ۲هزارو۵۰۰ دستگاه اتوبوس‌برقی هایگر، تاکنون ۵۰۰دستگاه به شهرداری تهران تحویل داده شده‌است. ۱۱۰ دستگاه از این اتوبوس‌ها در قالب یک مراسم رسمی با حضور مقامات چینی به ناوگان شهرداری افزوده شد. هم‌اکنون ۳۹۰ دستگاه اتوبوس برقی در تهران فعال است و با ورود این محموله، شمار کل اتوبوس‌های برقی فعال به ۵۰۰ دستگاه خواهد رسید. طبق برنامه، ۲ هزار دستگاه باقی‌مانده تا پایان سال تحویل می‌شوند. در بخش دیگری از سفر، قرارداد خرید ۷۵ دستگاه متروباس برقی ۲۶ متری منعقد شد. هر یک از این متروباس‌ها ظرفیت حدود ۳۰۰ نفر را دارند و طبق برنامه، تا اسفندماه تحویل تهران خواهند شد. این متروباس‌ها در مسیر پایانه شرق تا میدان آزادی فعالیت خواهند کرد و بخشی از طرح توسعه خطوط سریع شهری به شمار می‌روند.
شهرداری تهران علاوه بر واردات، برنامه دارد تکنولوژی ساخت اتوبوس‌های برقی را به داخل کشور منتقل کند. در این راستا، قراردادی چهارجانبه میان شهرداری تهران، کارمانیا، کرمان‌موتور و هایگر امضا شده تا فرایند ساخت و مونتاژ اتوبوس‌ها در داخل کشور انجام شود. هدف این طرح کاهش وابستگی به واردات و تقویت بخش خصوصی در صنعت حمل‌ونقل پاک است.
در بازدید از کارخانه تولید واگن‌های مترو در چین، آخرین وضعیت قرارداد ۶۳۰ دستگاه واگن مترو بررسی شد. در حال حاضر دو رام نخست در مراحل نهایی مونتاژ هستند و رام اول تا پایان امسال وارد کشور خواهد شد. همچنین با الحاقیه جدید، تعداد واگن‌ها به هزارو۷۱ دستگاه افزایش یافته که به گفته مسئولان، ظرفیت متروی پایتخت بیش از ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.
در بخش پایانی سفر، خبر بارگیری ۵۰ دستگاه اتوبوس دوکابین ۱۸ متری بی‌آرتی اعلام شد. این محموله بخشی از قرارداد ۴۰۰ دستگاه اتوبوس دوکابین است که در فاز نخست شامل ۲۰۰ دستگاه می‌شود. برنامه‌ریزی شده‌است که از اواخر پاییز، این اتوبوس‌ها وارد خطوط بی‌آرتی تهران شوند.
در مراسم تحویل ۱۱۰ دستگاه اتوبوس برقی، طرف چینی یک دروازه نمادین با رنگ پرچم ایران و تصاویر برج میلاد و آزادی طراحی کرد و آن را به شهردار تهران هدیه داد. اتوبوس‌های برقی وارد شده به تهران نیز با نشان کمپین «تهران دوست‌داشتنی» در خطوط شهری تردد خواهند کرد.
خجالت صبحگاهی سخنگوی دولت
اظهارنظر اخیر فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت درباره وضعیت حمل‌ونقل عمومی پایتخت، موجی از واکنش‌ها را در میان افکار عمومی و رسانه‌ها برانگیخت. او در نشست خبری روز سه‌شنبه، در پاسخ به پرسشی درباره برنامه‌های دولت برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل شهری، با لحنی صریح از آنچه در خیابان‌های تهران می‌بیند سخن گفت: «توجه به خودرو‌های فرسوده، توجه به معاینه فنی خودرو‌ها و استفاده از وسایل نقلیه عمومی در کاهش آلودگی هوا مؤثر و مهم است. هر روز صبح که از خیابان ولیعصر رد می‌شوم و می‌بینم مردم در صف اتوبوس هستند، خجالت می‌کشم؛ واقعاً برایم خجالت‌آور است و سخت است که من با خودرو می‌روم، ولی می‌بینم مردم در صف‌های اتوبوس منتظر هستند. می‌دانیم در این زمینه نقص داریم و طبیعتاً یکی از وظایف، ایجاد زیرساخت‌ها برای حمل‌ونقل عمومی است. ان‌شاءالله وسایل قطار شهری و خودرو‌های عمومی گسترش پیدا خواهد کرد.»
موضوع کمبود ناوگان اتوبوسرانی، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های شهروندان تهرانی است که هر روز از آن رنج می‌کشند. صف‌های طولانی در ایستگاه‌های مرکزی و ازدحام در ساعات اوج تردد، نماد فرسودگی و کمبود در سیستم حمل‌ونقل عمومی پایتخت است، مشکلی که نتیجه سال‌ها عقب‌ماندگی در سرمایه‌گذاری و ناهماهنگی میان دولت و شهرداری است.
گرچه سخنگوی دولت با صراحت از «خجالت» خود در برابر صف‌های اتوبوس سخن گفته، اما در نگاه بسیاری از ناظران، همین جمله به نوعی اعتراف به ضعف ساختاری در سیاست‌گذاری حمل‌ونقل شهری تلقی می‌شود. واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی نیز نشان داد که شهروندان، انتظار پاسخ روشن‌تری درباره زمان و نحوه اصلاح این وضعیت دارند.
در عین حال برخی معتقدند این اظهارات می‌تواند نشانه‌ای از تمایل دولت به بازنگری در سیاست‌های شهری و تلاش برای هماهنگی بیشتر با مدیریت شهری تهران باشد، هرچند تجربه سال‌های گذشته نشان داده که میان بیان دغدغه‌ها و تحقق برنامه‌ها، فاصله‌ای طولانی وجود دارد!
به‌جای تأسف، به مسئولیت خود عمل کنید
واکنش شهرداری تهران به اظهارات سخنگوی دولت اما، لحنی کاملاً متفاوت و صریح داشت. لطف‌الله فروزنده، معاون هماهنگی و امور مناطق شهردار تهران، به صحبت‌های فاطمه مهاجرانی پاسخ داد و در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس با لحن انتقادی نوشت: «بر اساس تبصره ۱۳ قانون بودجه و به استناد اصل ۱۲۷ قانون اساسی، سهم دولت در تأمین اتوبوس‌ها ۵/۸۲ درصد است؛ سهمی که سال‌ها پرداخت نشده‌است. شهرداری تهران با وجود همه محدودیت‌ها، ۴هزار اتوبوس برقی و غیربرقی خریداری کرده‌است. به جای ابراز تأسف، بهتر است به وظایف خود عمل کنید.»
این پاسخ، عملاً جدال دیرینه میان دولت و شهرداری بر سر سهم تأمین اتوبوس‌ها را دوباره به صدر خبر‌ها بازگرداند؛ موضوعی که هر چند از نظر قانونی تکلیف مشخصی دارد، اما در عمل سال‌هاست بر زمین مانده و شهروندان تهرانی همچنان هزینه این اختلاف را با انتظار‌های طولانی در ایستگاه‌ها می‌پردازند!
صف‌های طولانی، وعده‌های درجا
اخیراً رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران با اشاره به طرح جامع مصوب سال ۸۶، یادآور شد که طبق این برنامه قرار بود تا سال ۱۴۰۴ تعداد اتوبوس‌های پایتخت به ۱۱ هزار دستگاه برسد، اما امروز تنها ۳هزارو۲۰۰ دستگاه فعال داریم. او افزود: «اقداماتی در زمینه خرید و ورود ناوگان جدید انجام شده، اما هنوز پاسخگوی بحران نیست.»
واقعیت این است که حمل‌ونقل عمومی تهران سال‌هاست در تنگنای مزمن بودجه و بی‌برنامگی گرفتار شده‌است. از یک‌سو، دولت‌ها سهم خود از توسعه و نوسازی ناوگان را پرداخت نکرده‌اند و از سوی دیگر، شهرداری‌ها گاه با اولویت‌دادن به پروژه‌های نمایشی، از حمل‌ونقل عمومی غافل مانده‌اند.
امروز روایت اتوبوس‌های تهران بیش از هر زمان دیگری رنگ‌وبوی سیاسی پیدا کرده‌است، دولت از شهرداری انتقاد می‌کند، شهرداری از دولت طلبکار است و مردم در میان این جدال، همچنان در صف‌های طولانی منتظر اتوبوس‌هایی هستند که وعده‌شان زودتر از خودشان رسیده‌است.
در حالی که شهرداری از «تحول کم‌سابقه» در حمل‌ونقل سخن می‌گوید و دولت از «احساس شرم در برابر مردم» حرف می‌زند، هیچ‌یک از این عبارات جای خالی یک سیستم حمل‌ونقل کارآمد را پر نمی‌کند. آنچه شهروندان تهرانی می‌خواهند، نه شعار است و نه پاسکاری سیاسی؛ آنها فقط می‌خواهند صبح‌ها کمتر منتظر بمانند و شب‌ها راحت‌تر به خانه‌شان برسند.
برای اینکه واقعاً تغییری رخ دهد، دولت و شهرداری باید به جای رقابت در کلمات، در عمل شریک شوند، اینکه بودجه‌ها پرداخت شود، خطوط توسعه یابد و تصمیم‌گیران به جای دفتر‌های خود، از همان صف‌های طولانی خیابان ولیعصر عبور کنند. شاید آن‌وقت بتوان معنای واقعی «خجالت» را نه در گفتارها، بلکه در رفتار‌ها مشاهده کرد.
