جوان آنلاین: ناصر تقوایی نویسنده، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و از پیشگامان موج نوی سینمای ایران، سه‌شنبه ۲۲ مهر ۱۴۰۴ و در سن ۸۴ سالگی درگذشت.
به گزارش سوره سینما، مرضیه وفامهر همسر این هنرمند با تایید خبر درگذشت او نوشت: پروازش را به خاطر بسپاریم. او عاشق گیاهان بود، به یادش درخت بکاریم. او عاشق نور بود، شمع خویش را بیافروزیم. او عاشق جامه سپید بود، به یادش سپید بپوشیم. او عاشق ادبیات بود، به یادش بخوانیم. او عاشق سینما بود، به یادش تماشا کنیم. یاد او را با نواختن و شنیدن موسیقی، و تماشای هنر‌ها گرامی بداریم نه غیر از این.
تقوایی فیلمسازی مؤلف، عکاس و نویسنده‌ای با پیوندی عمیق به ادبیات بود که آثار او اگرچه کم‌شمار هستند، اما به دلیل دقت و سبک منحصر‌به‌فرد، تأثیری ماندگار بر سینمای ایران گذاشته‌اند.
ناصر تقوایی در ۲۲ تیر ۱۳۲۰ در آبادان به دنیا آمد و فعالیت حرفه‌ای خود را از دهه ۱۳۴۰ آغاز کرد.
تسلط عمیق تقوایی بر ادبیات، مهمترین ویژگی آثار اوست. او خود نویسنده است و اقتباس‌های سینمایی‌اش مانند «ناخدا خورشید» از اثر ارنست همینگوی از بهترین‌ها در سینمای ایران محسوب می‌شوند.
آثار تقوایی، از مستند‌های اولیه تا فیلم‌های داستانی، ریشه در واقعیت‌های جامعه دارند و با نگاهی دقیق و بی‌پیرایه فضاسازی شده‌اند.
تعداد آثار ساخته‌شده تقوایی در مقایسه با دوران طولانی فعالیتش بسیار محدود است که نشان از کمالگرایی و وسواس هنری او دارد. هرچند که در مواقعی هم رفتار‌ها او را به سمتی کشاند که دیگر نتواند فیلمی بسازد.
«آرامش در حضور دیگران» اولین فیلم بلند تقوایی است که برنده شیر نقره‌ای ونیز شد. تقوایی در این اثر به اقتباس از داستان غلامحسین ساعدی پرداخت.
«صادق کرده» دومین فیلم این هنرمند است که جوایزی هم برای او به همراه داشت.
«نفرین» سومین اثر تقوایی و اقتباس از داستان باتلاق اثر میکا والتاری به حساب می‌آید.
یکی از مهمترین فیلم‌های سینمای ایران؛ «ناخدا خورشید» است که تقوایی در سال ۱۳۶۵ دست به تولید آن زد. این فیلم اقتباس از ارنست همینگوی است که جوایز بسیاری کسب کرد و هم‌اکنون هم جزو بهترین فیلم‌های تاریخ سینما از او یاد می‌شود.
«کاغذ بی‌خط» نیز آخرین فیلم سینمایی تقوایی است که جوایزی جون تندیس بهترین فیلم از جشن خانه سینما را دریافت کرد.
یکی دیگر از آثار مهم تقوایی سریال «دایی جان ناپلئون» است. این مجموعه براساس رمانی از ایرج پزشکزاد، از محبوب‌ترین و ماندگارترین تولیدات تاریخ تلویزیون ایران است. تقوایی در این اثر به هجو اشرافیت متظاهر و سنت‌های توخالی می‌پردازد.
تقوایی فعالیت سینمایی را با مستندسازی آغاز کرد و آثار مستند او نیز به اندازه فیلم‌های داستانی اهمیت دارند. «باد جن» و «نخل» دو فیلمی هستند که در کنار مستند «اربعین» یک سه‌گانه ماندگار را تشکیل می‌دهند.
همچنین تقوایی مجموعه داستان کوتاهی به نام «تابستان همان سال» را منتشر کرد که از آثار شاخص ادبیات معاصر محسوب می‌شود. فیلمنامه «کوچک جنگلی» او نیز پس از چهار دهه در سال ۱۴۰۱ به صورت کتاب منتشر شد.
اما متأسفانه بخش عمده‌ای از انرژی خلاقه تقوایی صرف پروژه‌هایی شد که هرگز به سرانجام نرسیدند. سریال «کوچک جنگلی»؛ پس از سال‌ها تحقیق و نگارش، در میانه فیلمبرداری در سال ۱۳۶۱ متوقف شد و کارگردان از پروژه کنار گذاشته شد.
«شوهر آهو خانم» نیز پروژه دیگری بود که ساخت این سریال براساس رمان علی محمد افغانی به دلیل مداخلات غیرمنطقی و سانسور‌های بی‌مورد از سوی تلویزیون قبل از انقلاب متوقف ماند.
ناصر تقوایی را باید نماد فیلمسازی متعهد به اصول هنری و در عین حال روشنفکر دانست. او به گفته بهرام بیضایی، هرگز محبوب پول‌سازان نبود و همین امر با کمالگرایی شخصی‌اش، باعث شده آثار کامل‌شده او انگشت‌شمار باشند. با این حال، همین آثار محدود، چه در حوزه سینما و چه در ادبیات، چنان عمق و استحکامی دارند که او را به عنوان یکی از اثرگذارترین چهره‌های فرهنگی معاصر ایران تثبیت کرده‌اند.
