جوان آنلاین: در ایران، هر ۱۰ دقیقه یک نفر به لیست انتظار پیوند اعضا افزوده میشود، اما هر ۱۲ ساعت تنها یک بیمار موفق به دریافت عضو حیاتی میشود و روزانه حدود ۱۰ بیمار نیازمند جان خود را از دست میدهند. فرد مرگ مغزی میتواند با اهدای اعضای خود جان حداقل هشت نفر را نجات دهد و بیش از ۵۰ نفر از طریق اهدای بافتها بهرهمند شوند. اعضای قابل پیوند شامل قلب، کلیه، کبد، ریهها، پانکراس و روده کوچک هستند و نسوج قابل پیوند شامل قرنیه، دریچه قلب، پوست، تاندون، غضروف و مغز استخوان میشوند. اهدای عضو میتواند هم از افراد زنده - مانند کلیه یا قسمتی از کبد و ریه- و هم پس از مرگ طبیعی انجام شود. در این میان، تمام اهداکنندگان از نظر بیماریهای واگیردار و بدخیمیها غربالگری میشوند تا سلامت گیرنده تضمین شود.
بررسیهای مرکز اهدای عضو نشان میدهد آمار موفقیت پیوند بیش از ۷۰درصد است و در صورت مراقبت نادرست یا عوامل نادری، رد عضو ممکن است رخ دهد، اما با تشخیص به موقع و مراقبت دقیق، این مشکل قابلکنترل است. همچنین جنسیت و نژاد مانعی برای پیوند ایجاد نمیکنند، اما سازگاری گروه خونی و اندازه عضو اهمیت زیادی دارد. پیوند اعضا در کشور رایگان است و هیچگونه پرداخت مالی بین خانواده اهداکننده و گیرنده انجام نمیشود. تخصیص اعضا هم بر اساس لیست بیماران نیازمند، سازگاری خونی و بافتی، سایز عضو، وخامت بالینی و فاصله مکانی انجام میشود. همچنین هویت اهداکننده و گیرنده محرمانه باقی میماند و ملاقات مستقیم بین خانوادهها ممنوع است، مگر با شرایط ویژه و رضایت هر دو طرف و وزارت بهداشت.
مرگ مغزی ناشی از آسیب غیرقابل بازگشت مغز است که میتواند به دلیل ضربه شدید به سر، تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع، حوادث ورزشی یا نزاع، غرقشدگی، سکته مغزی، لخته یا خونریزی مغزی، پارگی آنوریسم، تومورهای مغزی، عفونتهای مغزی، ایست قلبی- تنفسی یا هر شرایطی که اکسیژنرسانی به مغز را متوقف کند، رخ دهد. مرگ مغزی وضعیتی است که در آن خونرسانی و اکسیژنرسانی به مغز کاملاً متوقف میشود و تمام اعمال و حواس فرد از کار میافتد. این وضعیت با تخریب غیرقابل بازگشت سلولهای مغزی همراه است و تفاوت اصلی آن با کما، زندگی نباتی یا سایر اختلالات مغزی در غیرقابل برگشت بودن آن است. در مرگ مغزی بازگشت عملکرد مغز و بازگشت فرد به زندگی به هیچوجه ممکن نیست. با پیشرفت علم پزشکی و استفاده از دستگاههای پیشرفته تنفس مصنوعی، قلب بیمار مرگ مغزی برای مدتی کوتاه به فعالیت خود ادامه میدهد تا اعضای دیگر بدن اکسیژن کافی دریافت کنند. با پایان این مدت، حتی با کمک دارو و دستگاههای مصنوعی، قلب نیز از کار میافتد.
مرگ مغزی پایان زندگی فرد نیست، بلکه فرصتی برای نجات جان دیگران و انجام عملی انساندوستانه است. فرهنگسازی، آگاهی خانوادهها و رعایت اصول پزشکی و اخلاقی میتواند جان دهها انسان را نجات دهد و جامعه را به سوی همدلی و مسئولیت اجتماعی سوق دهد.