جوان آنلاین: کرمان به عنوان یکی از پهناورترین استان‌های کشور، سال‌هاست با کمبود جدی آب دست و پنجه نرم می‌کند؛ بحرانی که بخش عمده آن به مصرف بی‌رویه در حوزه کشاورزی باز می‌گردد. در کرمان هم آمار‌ها می‌گویند، بیش از ۹۰درصد منابع آبی در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، در حالی که بسیاری از محصولات تولیدی روی دست کشاورزان می‌ماند و از چرخه اقتصادی خارج می‌شود. حالا کاهش بارندگی‌ها، افت ذخایر سدها، حفر چاه‌های غیرمجاز و توسعه کشت‌های پرمصرف، زنگ خطر را بیش از پیش به صدا در‌آورده است.
بحران آب در کرمان تنها یک چالش مقطعی نیست، بلکه تهدیدی جدی برای آینده کشاورزی، معیشت مردم و حتی تأمین آب شرب استان به شمار می‌رود.
تداوم برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، حفر چاه‌های غیرمجاز و بی‌توجهی به الگوی کشت، سبب شده تعادل اکولوژیک منطقه به خطر بیفتد و زنگ هشدار نابودی منابع آبی به صدا درآید.
اگر چه اجرای طرح‌هایی مانند انتقال آب از خلیج‌فارس، نصب کنتور‌های هوشمند و ترویج کشت‌های کم آب‌بر در دستور کار قرار گرفته، اما تحقق نتایج ملموس نیازمند همکاری جدی کشاورزان، نهاد‌های مسئول و حمایت‌های ملی است.
مدیریت مصرف و اصلاح سیاست‌های کشاورزی، کلید عبور از این بحران است؛ در غیر این صورت، نه تنها اقتصاد کشاورزی جنوب کرمان، بلکه زندگی نسل‌های آینده نیز با تهدید جدی مواجه خواهد شد.
طرح انتقال آب خلیج‌فارس
آنطور که در کرمان اعلام شده است، در حال حاضر شمار چاه‌های فاقد مجوز به حدود ۸هزار حلقه می‌رسد که از این تعداد ۳هزارو۹۰۰ حلقه مشمول فرم شماره یک است که درحال تعیین تکلیف می‌باشند تا در حد یک‌لیتر در ثانیه با کاهش مصرف و نصب کنتور به آنها پروانه داده شود.
آب منطقه‌ای استان کرمان گفته اگر چاهی میزان مصرفش را کاهش ندهد، به چاه غیرمجاز مربوط به فرم شماره۵ تبدیل می‌شود که به‌دادگستری ارجاع داده می‌شود تا پلمب شود.
ناگفته نماند ۵هزار حلقه چاه غیرمجاز و فاقد مجوز بعد از سال ۸۵حفر شده‌اند که کمیسیون پروانه‌ها طبق قانون با همه آنها مخالفت کرده است.
مشکل آب در کرمان روز به‌روز عمیق‌تر می‌شود؛ سرمایه‌ای که باید برای نسل‌های آینده حفظ شود، امروز قربانی بی‌توجهی به الگوی کشت و کشاورزی پرمصرف شده است.
موضوعی که استاندار کرمان هم با اشاره به حجم بالای آب مصرفی حوزه کشاورزی می‌گوید: «با توجه به بحران موجود در استان، مصرف آب در این بخش باید مدیریت شود. میزان مصرف سالانه آب در بخش کشاورزی حدود ۶میلیارد مترمکعب است که باید در سیاست‌های کشاورزی بازنگری انجام شود.»
محمدعلی طالبی با تأکید بر اینکه کرمان در زمینه تأمین آب شرب دچار چالش بوده و نیازمند حمایت مرکز است، از مردم می‌خواهد در مصرف صرفه‌جویی کنند.
طبق گفته استاندار کرمان طرح انتقال آب خلیج فارس مجدداً فعال شده و ظرف دو‌ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد.
حرکت به سمت گلخانه‌ها
چند هفته پیش بود که رئیس جهاد کشاورزی جنوب کرمان، هشدار داد تغییر اقلیم و بحران آب، کشاورزی این منطقه را که معیشت ۹۰درصد مردم به آن وابسته است را با تهدید جدی مواجه کرده است.
احمد احمدپور گفت: «تغییر اقلیم واقعیتی غیرقابل انکار است و کاهش رطوبت و افزایش تبخیر در منطقه، محصولات کشاورزی به‌ویژه مرکبات را در معرض خشک شدن قرار داده است. تبخیر روزانه به ۱۷میلی‌متری رسیده، اما با این وجود شاهد افزایش مصرف آب در کشت پیاز هستیم که به دوبرابر رسیده و این چالش بزرگی برای همه ایجاد کرده است.»
وی با اشاره به مصرف سالانه ۶ میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی استان کرمان، بر لزوم کاهش این میزان تأکید کرد و افزود: «بهترین راه حل حرکت به سمت کشت گلخانه‌ای است. ۶۰درصد مردم منطقه در بخش کشاورزی فعال هستند و نبود کشاورزی می‌تواند منطقه را دچار بحران کند.»
رئیس جهاد کشاورزی جنوب کرمان از تدوین الگوی کشت متناسب با شرایط منطقه و اجرای طرح استمرار برای کشت سیب‌زمینی و پیاز خبر داد و گفت: «این طرح‌ها برای مدیریت منابع آب و جلوگیری از هدر رفت محصول طراحی شده است.»
احمدپور، به لزوم نصب کنتور‌های هوشمند برای چاه‌های کشاورزی اشاره کرد و افزود: «با صرفه‌جویی ۵درصدی در مصرف آب، مشکلات آب شرب و صنعت منطقه قابل حل خواهد بود. نصب کنتور هوشمند برای هر موتور پمپ ۶۰تا ۷۰میلیون‌تومان هزینه دارد و بنابراین پیشنهاد کرده‌ایم؛ اعتبارات لازم به طریق صندوق توسعه ملی داده شود تا با شرایط مناسب در اختیار کشاورزان قرار دهیم.»
به گفته این مسئول، از ۱۵هزارچاه مجاز، ۳ هزار چاه به این سیستم مجهز خواهند شد.
کاهش ۲۲درصدی آب سدها
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمان با اشاره به کاهش ۲۶درصدی بارندگی استان نسبت به سال آبی گذشته می‌گوید: «حجم آب موجود در مخازن سد‌های استان هم ۲۲درصد کاهش یافته است. ۹۰درصد مصرف آب مربوط به بخش کشاورزی، ۶درصد مربوط به شرب و ۴درصد هم مربوط به صنعت، خدمات و... است.»
حمید علیدادی سلیمانی ادامه می‌دهد: «سالانه مجموع مصرف آب زیرزمینی و سطحی در استان کرمان ۶میلیاردو۲۰۰ میلیون مترمکعب بوده و سهم آب زیرزمینی ۵/ ۵میلیارد مترمکعب از محل چاه‌های مجاز و غیرمجاز است.»
وی تصریح می‌کند:» در برنامه هفتم توسعه، بحث تغییر حجمی آب مطرح شد که ملزم به نصب کنتور‌های هوشمند روی چاه‌ها شدیم که این کار در شمال استان تمام و در جنوب آغاز شده است.»
سلیمانی با تأکید بر لزوم نصب کنتور‌های هوشمند تأکید و بیان می‌کند: «سرعت اجرای این برنامه کم است و مردم همراهی خوبی نداشتند، لذا بر این اساس باید از اهرم‌های بازدارنده قضایی و اقدامات حقوقی در این زمینه استفاده کنیم.»
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمان با اشاره به اینکه در برخی موارد هم باید کشت‌های چهار فصل را تعطیل کنیم، تأکید می‌کند: «شمال استان کرمان در برخی فصول به ویژه زمستان حدود سه ماه استفاده چندانی از چاه‌های آب نمی‌کند، اما کشاورزی در جنوب کرمان به صورت چهار فصل است.»
