جوان آنلاین: شغل خبرنگاری یکی از مهمترین و پرچالشترین مشاغل در دنیای امروز است. خبرنگاران نقش بزرگی در انتقال اطلاعات، آگاهیرسانی به مردم و حتی تأثیرگذاری بر تصمیمگیریهای عمومی دارند، اما همانطور که در بسیاری از شغلها، رعایت اصول اخلاقی و شرعی مهم است، خبرنگاری نیز نیاز به توجه ویژهای به مسائل حلال و حرام دارد. صداقت و امانتداری، حفظ کرامت انسانی، اجتناب از نشر گناه، رعایت انصاف و بیطرفی، ممانعت از انتشار اخبار و اطلاعات دروغین، پرهیز از نشر محتواهای غیر اخلاقی یا ترویج فساد، حساسیت در پوشش اخبار سیاسی و اجتماعی، رعایت حقوق مالکیت معنوی، حفاظت از اسرار و اطلاعات محرمانه و در نهایت حمایت از ملت مستضعف و به صورت کلی حقوق بشر تنها بخشهای مهمی است که در وهله اول به ذهن میرسد و به عنوان اصول اخلاقی در این شغل باید مدنظر قرار گیرد. در این زمینه مقام معظم رهبری فرمایشاتی روشنگرانه دارند.
بیتردید یک خبرنگار علاوه بر اینکه باید همواره تلاش کند تا با صداقت، بیطرفی و رعایت حقوق دیگران، حرفه خود را با دقت و مسئولیتپذیری انجام دهد موارد دیگری هم جزئیتر از این کلیات باید رعایت کند. از نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، «سبک زندگی» بخش اصلی و نرمافزاری «تمدن نوین اسلامی» است و اکنون انقلاب اسلامی به مرحلهای رسیده که باید توانمندی و نوزایی خود را در این بخش به نمایش بگذارد، اما ابعادی که تاکنون رهبر انقلاب در این زمینه معرفی کردهاند محدود به الگوهای رفتار فردی و حوزه زندگی فردی نشده و حوزههای رفتار اجتماعی را نیز در بر میگیرد. رفتار کنشگران سیاسی و فعالان اجتماعی نیز از جمله مواردی است که ایشان در حوزه سبک زندگی به آن اشاره کردهاند. آسیبشناسیها و گلایههای ایشان از برخی رفتارهای خارج از چارچوبهای اخلاق رسانهای سابقهای دیرینه دارد. در ادامه فرازهایی از بیانات ایشان در دیدارهای مختلف آمده است:
- هر کدام از شما به عنوان یک وظیفه، مثل یک چراغی، مثل یک نوری پیرامون خودتان را روشن کنید. امروز خوشبختانه میدان باز است برای انتشار افکار. این فضای عمومی در کنار مشکلاتی که ممکن است به وجود بیاورد، برکات بزرگی هم دارد؛ میتوانید افکار درست را، افکار صحیح را منتشر کنید، پاسخ به اشکالات را، پاسخ به ابهامآفرینیها را در این فضا با استفاده از این امکان منتشر کنید و میتوانید در این زمینه به معنای واقعی کلمه جهاد کنید. البته اصل قطعی در این باب این است که باید از شیوه اخلاقی در این کار پیروی کرد. از این کاری که بعضیها در فضای مجازی یا در مطبوعات و در مقالهها و اینجا و آنجا انجام میدهند که با دشنام با تهمت و فریب و دروغ با افکار عمومی مواجه میشوند، باید به شدت اجتناب کرد. باید حقایق را با منطق قوی، سخن متین و عقلانیت کامل، همراه با زینت عاطفه و عواطف انسانی و بهکارگیری اخلاق منتشر کرد. امروز همه ما باید در این میدان حرکت بکنیم؛ هر کدام به نحوی و با سهمی که در این راه داریم. ۵/۷/۱۴۰۰
- اگر زحمات شما [خبرنگارها]نباشد، این لحظهها هرگز ماندگار نمیشود... شما آن را حفظ میکنید و در اختیار افکار مردم قرار میدهید. بدون این دوربینها، قلمها و دلسوزیهاى شما براى تهیه و تنظیم اخبار و مطالب، این کارهاى ما مثل یک چیزهاى تثبیت نشده است. ۲۳/۸/۱۳۸۰
- امروز تأثیر رسانهها و تلویزیونها و هنرها و این شبکههای عظیم اطلاعرسانی اینترنتی و... از سلاح و از موشک و از بمب اتم بیشتر است. امروز دنیا، یک چنین دنیایی است. ۲۸/۲/۱۳۸۳
- رسانه میتواند در نهضت تولید علم و فکر و نظریه و اندیشه در زمینههای مختلف- چه در زمینه فنی و چه در زمینه انسانی و غیره- نقش ایفا کند. ۱۱/۹/۱۳۸۳
- امروز در دنیا چالشها و درگیریها چالشهای رسانهای است. بیش از آنچه موشک و پهپاد و هواپیما و ابزارهای جنگی و ... تأثیر بگذارند در عقب راندن دشمن، رسانهها هستند که تأثیر میگذارند و دلها را تحت تأثیر قرار میدهند، ذهنها را تحت تأثیر قرار میدهند. جنگ، جنگ رسانهای است. هر کس رسانه قویتر داشته باشد، در اهدافی که دارد - هر هدفی - موفقتر خواهد بود.» ۶/۱/۱۴۰۳
- شفافیت معنایش این است که مسئول در جمهوری اسلامی عملکرد خودش را به طور واضح در اختیار مردم قرار بدهد؛ این معنای شفافیت است، باید هم بکنند، اما اینکه ما بیاییم این و آن را بدون اینکه اثبات شده باشد، بگیریم زیر بار فشار تهمت و چیزهایی را به آنها نسبت بدهیم که ممکن است در واقع راست باشد، اما تا مادامی که ثابت نشده است، ما حق نداریم آن را بیان کنیم؛ این آن را متهم کند، آن این را متهم کند؛ از رسانه بیگانه - رسانه مغرض انگلیس - شاهد برایش بیاوریم، بعد هم یک نفر از آن طرف پیدا بشود و کل نظام را به اموری که شایسته نظام اسلامی نیست و نظام اسلامی شأنش بسیار بالاتر است از این چیزهایی که بعضی به نظام اسلامی نسبت میدهند، متهم بکند، این اشکال بر آنها بیشتر هم وارد است. تهمت زدن به یک شخص گناه است، تهمت زدن به یک نظام اسلامی، به یک مجموعه، گناه بسیار بزرگتری است. ۲۹/۶/۱۳۸۸
- حتی اگر چنانچه فرض کنیم یک نفری جرمی هم کرده است، این جرم در دادگاه صالح اثبات هم شده است، این شخص به مجازات محکوم هم شده است - فرض کنید رفته زندان - چه لزومی دارد ما اسم او را در روزنامهها منتشر کنیم تا بچه این آدم که دارد مدرسه میرود، دیگر رویش نشود مدرسه برود؟ چه اشکال دارد که این مدت زندانش را بگذراند، بیاید بیرون، خودش و خانوادهاش زندگی عادیشان را ادامه دهند؟ خب، جرمی کرد، مجازات شد، تمام شد دیگر. باید حتماً آبروریزی بشود؟ این از نکات بسیار مهمی است. البته مخاطب این حرف فقط قوه قضائیه نیست؛ مسئولان قوه، خارج قوه، رسانهها مخاطبند. نه از آن طرف باید عملکرد قوه قضائیه را زیر سؤال برد؛ هر اقدامی که قوه قضائیه میکند، بگویند نخیر، یک کاسهای زیر نیمکاسه هست، یک غرضی هست - نخیر، کسی نباید اینجور عمل کند، اینجور حرف بزند - نه از این طرف، افراد به صرف اینکه متهم به یک معنایی شدند، این اتهام آشکار شود، واضح شود، در افکار عمومی مطرح شود. افکار عمومی از این مسئله چه لذتی میبرد؟ برای افکار عمومی چه فایدهای دارد که بداند زیدی، عمروی، بکری متهم به فلان عمل خلافی است؟ باید به اینها توجه کرد. ۶/۴/۱۳۹۰