جوان آنلاین: سی و یکمین دوره رقابت‌های بسکتبال کاپ آسیا برای ایران رنگ و بویی دیگر دارد. بعد از بازنشسته شدن نسل طلایی بسکتبال که از اواخر دهه ۷۰ تا اواسط دهه ۹۰ شمسی خوش درخشیدند این رشته پرطرفدار در سطح ملی با چالشی جدی رو‌به‌رو شد که نتیجه آن افت شدید تیم ملی در رقابت با قدرت‌های آسیایی و جهانی بود. ایران از آن تیم رویایی فاصله گرفت و کم کم سطحش پایین آمد به گونه‌ای که حتی مقابل تیم‌های رده پایین‌تر از خود هم چندان استحکام نداشت. حالا، اما داستان متفاوت است. بسکتبال ایران میخواهد دوباره سربلند کند. با وجود تمام ضعف‌ها و شکست‌ها سال‌های اخیر ایران هنوز سومین قدرت بسکتبال قاره کهن محسوب می‌شود. تیمی که با کسب ۳ عنوان قهرمانی در کاپ آسیا نشان داده اگر بخواهد میتواند تمام رقبای خود را از پیش رو بردارد. نکته مهم در خصوص تیم ایران پوست اندازی و اعتماد سرمربی یونانی تیم به جوانان است. تیم ملی جوان شده ایران در عربستان بدنبال بازپس گیری قدرت خود در جمع آسیایی هاست. ایران میخواهد ثابت کند بسکتبالش همچنان پویا و دارای ستاره‌هایی است که میتوانند آسیا را واداربه تعظیم در مقابلشان کنند. سی و یکمین دوره بسکتبال کاپ آسیا برای ایران متفاوت است. فردا ایران در اولین گام به مصاف گوام می‌رود تا با قدرتنمایی برای حریفان اصلی خود خط و نشان بکشد. ایران به عربستان رفته تا ثابت کند همچنان در بسکتبال آسیا قدرتمند است و اگر چین و فلیپین با استفاده از برخی بازیکنان دورگه فعلا بالاتر از ایران قرار دارند این ما هستیم که با اتکاء به جوانان خودمان می‌خواهیم آقای بسکتبال آسیا باشیم. کاپ سی و یکم آسیا حتما مسابقاتی متفاوت خواهد بود. مسابقاتی که امیدوراریم با برتری قاطع تیم ملی بسکتبال کشورمان به پایان برسد.
مانولوپولوس و آرزو‌های بزرگش
مرد یونانی با تمام قوا به ایران آمده تا رویای تحول بسکتبال کشورمان را به واقعیت تبدیل کند. تیم‌ملی بسکتبال ایران روز‌های سختی را پشت سرگذاشته و هنوز هم ناکامی‌های این چند ساله فراموش نشده است. کاپ‌آسیا تنها یکی از رویداد‌های پیش‌رو است و درواقع چالش‌های بسکتبال ملی ما تنها به این رقابت‌ها خلاصه نمی‌شود. پس از بازنشسته شدن یک به یک ستاره‌های نسل طلایی بسکتبال ایران، این رشته از بازیکنان باتجربه خالی شد و دیگر بازیکنان جوان نیز هنوز نتوانسته‌اند در حد و اندازه‌های ستاره‌هایی، چون حامد حدادی، صمد نیکخواه و ... ظاهر شوند. بدون‌شک بسکتبال ملی نیاز به یک تحول اساسی و تغییرات بنیادین داشت و فدراسیون تصمیم گرفت این مسئولیت مهم و سرنوشت‌ساز را به سوتیریس مانولوپولوس سپرد تا بلکه او بتواند برنامه‌هایش را پیاده کند. مرد یونانی با کارنامه قابل قبولی که دارد سکاندار تیم‌ملی شده و انتظار می‌رود تجربه او در رشد و توسعه بسکتبال در تیم‌های سابقش، در تیم کشورمان نیز کارساز شود. انتخاب او مردادماه سال گذشته قطعی شد و مانولوپولوس برای آغاز کارش زمان را از دست نداد. پیش از آمدن سوتیریس، تیم‌ملی حواشی و نتایج ضعیف زیادی را متحمل شد؛ از کسب پنج باخت در جام‌جهانی ۲۰۲۳ و ناکامی در کسب سهمیه المپیک ۲۰۲۴ تا پنجمی در بازی‌های آسیایی هانگژو. در این مدت نیمکت تیم‌ملی بار‌ها دستخوش تغییرات شد و بعد از ناکامی گزینه‌های داخلی، هاکان دمیر اهل ترکیه نیز چیزی جز ناکامی و حاشیه برای تیم‌ملی بسکتبال به همراه نداشت. انتخابی کاپ‌اسیا اولین محک جدی مانولوپولوس بود. البته پنجره اول انتخابی‌ها را با کسب دو برد مقابل قطر و هند با سرمربیگری هاکان دمیر به پایان رسانده بودیم. در پنجره دوم هم قزاقستان از سفر به ایران امتناع کرد و یک برد فنی نصیب تیم ما شد. رویارویی با قطر و باخت با اختلاف یک امتیاز به این تیم آب سردی بود بر پیکر تیم تازه‌نفس مانولوپولوس. اگرچه در پنجره سوم ایران با دو برد مقابل هند و قزاقستان درنهایت به‌عنوان صدرنشین راهی دورن‌هایی کاپ‌اسیا شد ولی نگرانی‌ها بابت افت فنی، تکنیکی و فردی تیم‌ملی به قوت خود باقی است. مانولوپولوس نیز همانند جواد داوری، حرف از جوانگرایی و تغییر نسل می‌زند و اینکه او در تمرینات حواسش به جوان‌هایی است که باید آینده بسکتبال ما تضمین کنند. مسابقات جده واقعیت‌های تیم‌ملی را به همه نشان خواهد داد. البته ایجاد تحول و انجام کار‌های بنیادی نیازمند صبر، حوصله و زمان است و برای رسیدن به هدف باید ریسک ناکامی در تورنمنت‌های بزرگ را نیز به جان خرید. در این میان بازگشت زودهنگام مرد یونانی به ایران آن هم از یک مسیر سخت هوایی – زمینی، تعهد کاری مانولوپولوس را به همه ثابت کرد.
ایران با ترکیبی جوان در آسیا
کاپ آسیا بدون شک بعد از بازی‌های آسیایی، بالاترین سطح مسابقات در قاره کهن محسوب می‌شود. به همین دلیل، قدرت‌های آسیا همچون ژاپن و چین با تمام توان خود در این رویداد حاضر شده‌اند. با این وجود، خداحافظی نفراتی، چون حامد حدادی (بعد از ۸ دوره حضور در این رقابت‌ها)، کار سوتیریس مانولوپولوس، سرمربی تیم‌ملی را برای انتخاب ترکیب و چیدن آن سخت کرد. با این حال، این سرمربی یونانی ایران امیدوار است تا با چهره‌های نوظهوری، چون سینا واحدی، محمدرضا وحدت، رضا لطفی و دیگر استعداد‌های جوان، به جایگاه شایسته‌ای در این رقابت‌ها دست یابد. هرچند که بی‌تردید، بازگشت به دوران اوج بسکتبال ایران (دهه نخست سال ۲۰۰۰) و ساخت نسلی تازه برای افتخارآفرینی در آسیا، نیازمند صبر و حمایت است. مرد یونانی نیمکت تیم‌ملی بسکتبال ایران، پس از دو اردوی تدارکاتی در لبنان و روسیه، نام ۱۲ بازیکن را برای حضور در این رقابت‌ها اعلام کرده است: سینا واحدی، مبین شیخی، محمد امینی، نوید رضایی‌فر، محمدمهدی حیدری، آرمان زنگنه، ارسلان کاظمی، متین آقاجان‌پور، محمدمهدی رحیمی، حسن علی‌اکبری، سالار منجی و سیدمهدی جعفری. بی‌شک، بهنام یخجالی، لژیونر بسکتبال ایران در آلمان که به‌دلیل مشکلات شخصی نمی‌تواند تیم‌ملی را در عربستان همراهی کند، بزرگ‌ترین غایب ایران در این رقابت‌هاست. کارد سرعتی و شوتزن بسکتبال ایران که به‌دلیل حضور همزمان در خط حمله و دفاع، نقش مکمل را در تیم بازی می‌کرد، در این مسابقات حضور نخواهد داشت و باید دید سرمربی یونانی چه تدبیری می‌اندیشد. علاوه بر یخجالی و حدادی که به‌دلیل خداحافظی از تیم‌ملی در این رقابت‌ها حضور ندارد، با آمدن سرمربی یونانی، ترکیب ایران تا حد زیادی جوان شد؛ به‌طوریکه محمد جمشیدی، سجاد مشایخی و میثم میرزایی نتوانستند جایی برای خود در ترکیب دست‌وپا کنند. ارسلان کاظمی بدون شک یکی از مهره‌های اصلی ایران در عربستان است. فوروارد/سنتری که به‌واسطه قد بلند، توانایی بازی در پست‌های قدرتی و تجربه بالا، نقش مهمی در تیم‌ملی ایفا می‌کند. او به‌دلیل حضور در لیگ‌های خارجی همچون NCAA، علاوه بر قدرت بدنی بالا، توانایی دفاع، ریباندگیری و نفوذ به سبد حریفان را نیز دارد. سینا واحدی، گارد ۲۴ ساله تیم‌ملی بسکتبال ایران که در سال‌های اخیر با درخشش در لیگ‌های داخلی و بین‌المللی به یکی از بازیکنان کلیدی و آینده‌دار تیم‌ملی تبدیل شده، برای نخستین بار قرار است در کاپ آسیا به میدان برود.
از تیم باسابقه و قدرت منطقه تا گوام تازه‌وارد
ششم اسفند سال گذشته، قبل از دیدار پایانی مرحله مقدماتی انتخابی بود که بسکتبال ایران با برتری قاطعانه (۱۰۶ بر ۵۵) مقابل هند به عنوان صدرنشین گروه E جواز صعود به کاپ آسیا (۲۰۲۵) را کسب کرد. رقابت‌هایی که از امروز تا ۲۶ مردادماه به میزبانی عربستان در جده برگزار می‌شود و ایران در گروه B آن حضور دارد. گروهی که شامل یک تازه‌وارد (گوام)، یک رقیب قدرتمند منطقه شرق (ژاپن) و یک تیم با سابقه منطقه غرب (سوریه) است. گوام نخستین حریف ایران در این رقابت‌هاست که ساعت ۱۸:۳۰ (به وقت ایران) ۱۵ مرداد برابر شاگردان مانولوپولوس به میدان می‌رود. تیمی کوچک از منطقه اقیانوسیه که به‌تازگی به سطح آسیایی وارد شده و اولین حضور رسمی خود در مسابقات FIBA Asia Cup را تجربه می‌کند. باوجود این، اما امیدوار است در نخستین حضور بتواند شگفتی‌ساز شده و نگاه‌ها را به سمت خود جلب کند. اما بی‌تردید مصاف با گوام فرصتی طلایی برای ایران است تا گام نخست را محکم برداشته و با شروعی پرقدرت و استارتی خوب، خط و نشانی جدی برای حریفانش بکشد. دومین حریف ایران، اما ژاپن است. یکی از قدرت‌های شرق آسیا که تجربه‌ای بالا چه در رقابت‌های قاره‌ای و چه جهانی دارد و ساعت ۱۴:۴۰ روز هفدهم مردادماه مقابل آسمان‌خراش‌های بسکتبال ایران خواهد ایستاد. آخرین رویارویی مهم این دو تیم به دور دوم انتخابی جام‌جهانی ۲۰۲۳ برمی‌گردد که ایران با نتیجه ۹۶ بر ۶۱ پیروز میدان شد. در ده بازی اخیر دو تیم، ژاپن شش مرتبه تن به شکست داده و تنها ۴ مرتبه رنگ برد به خود دیده است. با این وجود، اما برای مصاف حساس با ژاپن نمی‌توان دلخوش به آمار بود و کوچکترین اشتباهی در برابر این حریف میتواند برای ایران گران تمام شود. سومین و آخرین حریف ایران سوریه است. تیمی که ساعت ۲۱:۳۰ روز نوزدهم مردادماه برابر مانولوپولوس و شاگردانش به میدان می‌رود. سوریه که یکی از تیم‌های سنتی غرب آسیا محسوب می‌شود، بهترین نتیجه‌ای که از هفت حضورش در این رقابت‌ها به دست آورده عنوان چهارمی (۲۰۰۱) است. حریفی که بی‌شک نمی‌تواند برای ایران دست‌وپاگیر باشد، اما قطعاً مصاف با آن برای ایران و صعود به مرحله بعد تعیین‌کننده خواهد بود. درصورتی که ایران مقابل ژاپن نتوانسته باشد صدرنشینی خود را تثبیت کند، دیدار با سوریه فرصت قطعی صعود یا چالش برای جایگاه دوم یا سوم را رقم می‌زند. موفقیت ایران در این گروه، راه را برای حضور در مرحله یک‌چهارم نهایی و حتی مراحل بالاتر هموار می‌کند.
انصراف دقیقه نودی آقای لژیونر
سینا واحدی، مبین شیخی، محمد امینی، نوید رضایی‌فر، محمدمهدی حیدری، آرمان زنگنه، ارسلان کاظمی، متین آقاجان‌پور، محمدمهدی رحیمی، حسن علی‌اکبری، سالار منجی و سیدمهدی، ۱۲ ملی‌پوش ایران در کاپ‌آسیا هستند. درحالی‌که انتظار می‌رفت لژیونر ایرانی شاغل در آلمان نیز به کمک تیم‌ملی بیاید.
بهنام یخچالی همان بازیکنی است که باوجود دعوت شدن به تمرینات از حضور در اردو و کاپ‌آسیا انصراف داد و با این تصمیم شوک بزرگی به تیم‌ملی وارد کرد. یخچالی دیگر در لیگ المان جا افتاده و به مهره کلیدی تیم گلادیاتورز تریر تبدیل شده است. عملکرد او در بسکتبال آلمان خوب بوده و هم‌اکنون یخچالی بهترین بازیکن ایرانی شاغل در خارج از کشور به حساب می‌آید.
منتها این لژیونر در دقیقه ۹۰ و درحالی که حساب ویژه‌ایی روی آن می‌شد انصرافش را اعلام کرد. مشکلات خانوادگی دلیل این تصمیم بوده و یخچالی در اظهارنظری تاکید کرده به دلیل عدم صدور ویزا برای خانواده همسرش مجبور به گرفتن این تصمیم شده است. والا او همچنان عاشق تیم‌ملی و بازی برای پیراهن
ایران است. این تصمیم انتقاد‌هایی را نیز به همراه داشت و حتی از فدراسیون بابت بازیکن سالاری انتقاد‌هایی شد. حال آنکه یخچالی قبلا هم چنین تصمیم‌هایی گرفته و با درنظر گرفتن سوابق او، غیبت این لژیونر در کاپ‌اسیا برای برخی‌ها موجه به نظر نمی‌رسد.
بهنام یخچالی در بازی‌های آسیایی هانگژو حضور نداشت و رسما از حضور در پنجره دوم و سوم انتخابی کاپ‌آسیا ۲۰۲۵ نیز انصراف داد. تیم‌ملی روی توانایی‌های یخچالی حساب باز کرده بود و با غیبت او، سرمربی باید برای پر کردن جای خالی یخچالی چاره‌ایی بیاندیشد.
به‌دنبال چهارمین قهرمانی
بسکتبال ایران در اواخر دهه نخست سال ۲۰۰۰ بود که در مسیر پیشرفت گام برداشت و توانست موفقیت‌های قابل‌توجهی از جمله ایستادن بر سکوی نخست جام‌ملت‌های بسکتبال آسیا را کسب کند. رشته‌ای که البته طی چند سال اخیر با فرازونشیب‌های بسیاری همراه بوده، اما به‌واسطه در اختیار داشتن نسلی طلایی، یکی از قدرت‌های قابل‌اتکای قاره بوده که بی‌شک با اندکی توجه بیشتر میتواند به روز‌های اوج خود در سال‌های ابتدایی ۲۰۰۰ برگردد. آغاز دوران طلایی بسکتبال ایران بی‌شک از سال ۲۰۰۷ رقم خورد؛ همان سالی که ایران برای نخستین بار به عنوان قهرمان جام‌ملت‌های آسیا دست یافت. آن هم در جدالی پرتنش که به‌واسطه درخشش حامد حدادی و کسب ۳۱ امتیاز و ۱۰ ریباند او، برتری و قهرمانی ایران را به دنبال داشت. موفقیتی که دو سال بعد (۲۰۰۹) بار دیگر تکرار شد. اما این بار در مصاف با چین و البته با درخشش حامد حدادی که با ۱۷ ریباند و ۱۹ امتیاز، نقشی محوری در تکرار عنوان قهرمانی داشت. ۲۰۱۱؛ مدافع دو دوره قهرمانی بدون شکست به این رقابت‌ها راه یافت، اما با قبول شکستی ناباورانه مقابل اردن، شانس حضور در المپیک ۲۰۱۲ لندن را از دست داد تا یکی از تلخ‌ترین روز‌های بسکتبال ایران رقم بخورد. سومین قهرمانی ایران، اما چند سال بعد (۲۰۱۳) در فیلیپین تکرار شد. ایران بعد از چند سال بار دیگر به فینال رسید و اگرچه میزبان از امتیاز بازی در خانه و حمایت گسترده تماشاگرانش برخوردار بود، نتوانست تیم منسجم ایران را کنار بزند و همین شکست، سومین قهرمانی ایران را رقم زد. بعد از آن، اما ایران به‌رغم چند حضور دیگر در فینال، رنگ قهرمانی به خود ندید. سال ۲۰۱۷ در بیروت، ایران به همراه استرالیا به فینال جام‌ملت‌های آسیا راه یافت. استرالیا اولین حضور خود را در این رقابت‌ها تجربه می‌کرد و اگرچه در کوارتر نخست رقابت‌پایاپایی داشت، اما در ادامه با نمایشی هماهنگ و امتیازآوری بازیکنانی، چون دنیل کیکرت، میچ گریت و... به برتری و عنوان قهرمانی دست یافت تا دست ایران به چهارمین جام قهرمانی نرسید. البته که بعد از رقابت‌های سال ۲۰۱۵، جام قهرمانی بسکتبال آسیا به کاپ بسکتبال آسیا تغییر نام داد و ایران در صورت عبور از استرالیا می‌توانست نخستین قهرمانی خود در رقابت‌های جدید را جشن بگیرد که این اتفاق رخ نداد. دور بعدی این رقابت‌ها که به دلیل شیوع کرونا با وقفه و در سال ۲۰۲۲ برگزار شد، ایران پایش به فینال نرسید. اما باید دید امسال شاگردان مانولوپولوس میتوانند بعد از سال‌ها شرایط حضور ایران در فینال و کسب عنوان قهرمانی را فراهم کنند؟
چالش‌های بازی‌های دوستانه
تیم‌ملی برای آماده‌سازی جهت حضور در کاپ آسیا مشقت زیادی کشید و در این مسیر بخشی از برنامه‌های پیش‌بینی شده اجرایی نشد. این تورنمنت در حالی آغاز شده که شاگردان مانولوپولوس با کاهش تعداد بازی‌های تدارکاتی مواجه بودند. رویارویی با ژاپن، گوام و سوریه در مرحله گروهی انجام می‌شود و در مرحله بعدی قطعا سختی مسابقات افزایش خواهد یافت. برنامه‌ریزی فدراسیون برای شروع تمرینات از ۲۷ خردادماه بود و اینکه کادرفنی تیم‌ملی درخواست برگزاری حداقل ۱۰ بازی تدارکاتی را از فدراسیون داشته است. گفته می‌شد بازی با بلاروس، روسیه و حضور در تورنمنت لبنان قطعی شده و حتی تیم‌ملی فیلیپین به کشورمان سفر می‌کند. منتها شروع جنگ تحمیلی همه برنامه‌ها را بهم ریخت. تمرینات با آرام شدن اوضاع و باوقفه نسبت به برنامه از پیش تعیین شده زیرنظر دستیاران سرمربی پیگیری شد و سوتیریس باوجود مشکلات ارتباطی موجود به هرشکل ممکن اجرای برنامه‌هایش را از راه دور رصد می‌کرد. تااینکه با برقرار شدن پرواز‌های خارجی مانولوپولوس از طریق مشهد و سفر زمینی خودش را به آزادی رساند. سفر به بیروت دیرتر از موعد مقرر انجام شد، اما تورنمنت لبنان همچنان در برنامه‌ها قرار داشت. طبق برنامه‌ریزی تیم‌ملی در لبنان سه بازی با تیم‌های‌ملی مصر، اردن و تیم میزبان برگزار کرد. در نخستین گام ملی‌پوشان بسکتبال در مصاف با مصر با یک امتیاز کمتر شکست خوردند (۶۰ بر ۵۹). لبنان دومین حریفان در این تورنمنت تدارکاتی بود که این بازی با پیروزی پرگل ایران (۱۰۵ بر ۸۹) به پایان رسید. اردن آخرین رقیب دوستانه ما در بیروت بود؛ این بازی هم با برد ۷۰ بر ۶۱ تیم کشورمان به پایان رسید. تیم‌ملی از بیروت مستقیما راهی روسیه شد تا اردوی خود را در این کشور برپا کند. پیروزی در اولین بازی دوستانه با تیم‌ملی کشور میزبان روحیه‌بخش بود؛ شاگردان مانولوپولوس ۷۰ بر ۶۷ روسیه را شکست دادند و سینا واحدی و نوید رضایی‌فر بهترین بازیکنان ما در این جدال بودند. در بازی دوم، اما روس‌ها به خودشان آمدند و در خانه ۷۹ بر ۵۸ از سد ایران گذشتند. باتوجه به شرایط موجود تیم‌ملی مستقیما از روسیه به عربستان رفت تا خللی در سفر به کاپ‌اسیا ایجاد نشود. اردوی آماده‌سازی تیم‌ملی قبل از شروع رقابت‌های آسیایی با خلا دیدار تدارکاتی بزرگ مواجه بود و این مساله در جریان مسابقات میتواند روی عملکرد تیمی تاثیرگذار باشد. درعین حال مربی یونانی با همکاری دستیارانش در تلاش است تا تیم ایران با ترکیبی از جوانان و باتجربه‌ها در کاپ‌آسیا به حقش برسد.
