جوان آنلاین: اظهارات رئیس‌جمهور در جمع مدیران استان البرز، مبنی بر پرداخت یارانه سوخت به مردم شائبه مقدمه‌چینی برای افزایش قیمت سوخت را ایجاد کرده است. مسعود پزشکیان با بیان اینکه نزدیک به ۱۵۰ میلیارد دلار یارانه برق، گاز و سوخت می‌دهیم، گفت: «می‌خواهیم این را به خود مردم بدهیم. نه اینکه برخی این را بگیرند و برای خودشان ببرند.» در این خصوص رحمان سعادت، اقتصاددان و استاد دانشگاه ضمن هشدار و اعلام خطر نسبت به سیاست آزادسازی حامل‌های انرژی به «جوان» بیان کرد: اگرچه برخی اصلاحات از جمله اصلاح روش پرداخت یارانه ضروری است، اما تجربه نشان داده اجرای یک سیاست درست در زمان غلط به شکست منجر می‌شود و گرانی بنزین از جمله این سیاست‌هاست.
یکی از مواری که آقای رئیس‌جمهور به تازگی به آن اشاره کردند شکاف نرخ ارز دولتی با آزاد و لزوم حذف رانت آن است. موضوعی که اگرچه از سوی آقای همتی، وزیر سابق اقتصاد دنبال شد، اما به نتیجه مورد نظر نرسید و حذف ارز دولتی در نهایت منجر به گرانی دلار در بازار آزاد و از سرگیری شکاف ارز توافقی یا بازار آزاد شد. به نظر جنابعالی تکرار تجربه ارز در خصوص نرخ بنزین چه تبعاتی برای اقتصاد ایران به ویژه اقتصادی که سال گذشته با شوک ارزی رو به رو شد خواهد داشت؟
یارانه‌ها مبنایی است که دولت‌ها برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر در دستور کار قرار می‌دهند. در حال حاضر بخش عمده یارانه به حوزه انرژی از جمله بنزین اختصاص یافته است. این اصلاحات از سال ۸۹ و با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها که براساس آن قیمت حامل‌های انرژی آزاد و یارانه آن مستقیم به مردم پرداخت شد، صورت گرفته است که در آن زمان نیز شاهد شوک قیمتی بودیم. در حال حاضر به نظر می‌رسد که صحبت رئیس‌جمهور مبتنی بر ایجاد عدالت و حذف رانت است، یعنی نباید یارانه کسانی که مصرف بیشتر دارند، بیشتر باشد و این مبتنی بر عدالت نیست و با هدف قانونگذار مناقات دارد. بنابراین اینکه یارانه را مستقیم به مردم بدهیم از جهتی درست، اما از نظر اقتصادی شوک‌آور است.
با توجه به افزایش ۳۰ درصدی حقوق کارگران و همچنین تورم ۲۰ درصدی عمومی پیش‌بینی امسال تورم ۵۰ درصدی است که در صورت هرگونه شوک ناشی از گرانی بنزین، رقم تورم به ۷۰ تا ۸۰ درصد نیز می‌رسد که در این شرایط کنترل اقتصاد محال است.
بنابراین توصیه کارشناسانه این است که پرداخت یارانه‌ها به روش فعلی ادامه یابد، چراکه در شرایط فعلی ثبات اقتصادی وجود ندارد و هرگونه جراحی اقتصادی منجر به مرگ می‌شود و فعلاً آزادسازی قیمت بنزین به صلاح نیست.
باید ابتدا شرایط بین‌المللی کشور در حالت ثبات و تنش‌زدایی صورت گیرد، در غیر این صورت اصلاح قیمت بنزین بزرگ‌ترین اشتباه است. در ۷۰ سال گذشته دولت‌ها ۲۰ بار در حوزه انرژی سیاست‌های جدیدی اعمال کردند که در بسیاری از موارد منجر به تنش شد.
به اقدامات دولت‌ها برای اصلاحات اقتصادی اشاره کردید. چرا این سیاست‌ها به رغم ضروری بودن آن، اما موفقیت آمیز نبوده و اغلب منجر به تورم شده است. چه پیش فرض‌هایی تضمین‌کننده موفقیت اصلاحات اقتصادی است؟
اولین مسئله فضای آرام بین‌الملل و دوم ترمیم سرمایه اجتماعی است. دولت‌ها باید مردم را شریک سفره خود بدانند و در غیر این صورت مردم به اصلاح سیاست‌ها پاسخ مناسب نمی‌دهند.
دولت بخش کوچکی از جامعه است و آنچه تضمین‌کننده یک اصلاحات اقتصادی است، همراهی مردم است. بنابراین به نظر می‌رسد زمان چهار یا پنج ساله نیاز است که با حرکت به سمت عادی‌سازی و ثبات، سیاست‌های غلط را از جمله روش پرداخت یارانه‌ها را اصلاح کرد.
این مسئله را باید مدنظر داشت که هر گونه اصلاحات را در شرایط عادی می‌توان انجام داد و در غیر این صورت ۷۰ درصد سیاست‌ها شکست می‌خورد.
به عنوان مثال، در موضوع حذف ارز نیمایی و جایگزین شدن ارز توافقی با آن، آقای همتی اعلام کردند که با این سیاست به دنبال حذف رانت هستیم، اما در ادامه این اصلاحات نتیجه‌ای نداشت و منجر به افزایش نرخ دلار از کانال ۶۰ هزار تومان به ۱۰۰ هزار تومان شد.
بنابراین بسیاری براساس فرمول روی تخته سیاه صحبت می‌کنند، اما درکی از فضای جامعه ندارند و انتظار می‌رود تا در زمینه اصلاحات اقتصادی این مسائل مورد توجه قرار گیرد.
