جوان آنلاین: امروزه در بین صنایع مختلف، پرورش ماهی یکی از شاخههای تولید بوده که از آن به عنوان یک صنعت پایدار و سودآور با ارزش و جایگاه بالا یاد میشود. بررسیها نشان داده، پرورش ماهی و توسعه این بخش به دلایل متعددی مانند تأمین امنیت غذایی، حفاظت از منابع طبیعی، افزایش صادرات، پایداری محیط زیست، اشتغالزایی، افزایش تولیدات داخلی، توسعه روستایی و کاهش فقر اهمیت بالایی داشته و به طور ویژه مورد توجه مردم و مسئولان در اقصی نقاط دنیا از جمله کشور ما قرار گرفته است. با این حال برخی بیتوجهیها و حمایتنکردنها موجب شده تا بسیاری از استانهای ایران در بهرهمندی از این فرصت و استفاده از ظرفیتهایشان دچار مشکل شوند.
مدتهاست بحث تولید آبزیان در مناطق مختلف ایران مطرح است. با اینکه هر استان به خاطر ظرفیتهایی که دارد، میتواند خود را به عنوان یکی از قطبهای این کار معرفی کند، اما وجود برخی گرفتاریها و کاستیها و بیتوجهی به این موارد از طرف مسئولان، کار را برای سرمایهگذاران و فعالان این عرصه سخت کرده است. مثلاً در مناطق شمالی کشور و به خصوص دریای خزر، استخراج شدید نفت از این دریا و روند آلوده شدن بدون کنترل آب و ورود فاضلابها و پسماندهای صنعتی، خانگی و کشاورزی به خزر سبب تخریب اکوسیستم آن شده است. همچنین صید بیرویه و کنترل نشده باعث شده که ذخایر ماهیان شیلاتی و اقتصادی نابود شود یا در حال نابودی قرار گیرد. حالا کارشناسان معتقدند، برای پرورش ماهی باید بیشتر از آبهای داخلی و قابلیتهای آبزی پروری استفاده کرد و استانهای شمالی خوشبختانه به لحاظ منابع طبیعی و طبیعت امکان پرورش ماهیان گرم آبی و سرد آبی و میگو را داراست.
جنوب هم مشکل دارد
در جنوب کشور هم استانهای همجوار با خلیج فارس و دریای عمان از ظرفیتهای خوبی برای این کار بهرهمند هستند.
به عنوان مثال بوشهر با داشتن سواحل طولانی و منابع آبی غنی، یکی از مهمترین مناطق کشور در زمینه شیلات و پرورش آبزیان محسوب میشود. این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقلیم مناسب، ظرفیتهای بالایی برای توسعه صنعت شیلات دارد که باید راهکارهای لازم برای تسهیل فعالیتهای فعالان این حوزه در دستور کار قرار گیرد. استان بوشهر با بیش از ۷۰۰کیلومتر ساحل و دسترسی به خلیج فارس، یکی از بهترین مناطق برای فعالیتهای شیلاتی به شمار میآید. تنوع گونههای آبزی، از ماهیها گرفته تا میگو و صدف، امکان بهرهبرداری از منابع دریایی را فراهم کرده و همچنین وجود بنادر تجاری و صیادی، زیرساختهای لازم برای صادرات و واردات محصولات شیلاتی را فراهم کرده است.
در سالهای اخیر، صنعت شیلات در استان بوشهر با رشد قابل توجهی همراه بوده است. با این حال، هنوز هم بسیاری از ظرفیتها بلااستفاده ماندهاند. تولید محصولات شیلاتی در استان بوشهر میتواند با برنامهریزی و سرمایهگذاری صحیح افزایش یابد. فعالان این صنعت با چالشهای متعددی مواجه هستند که از جمله آنها میتوان به کمبود سرمایهگذاری، مشکلات زیستمحیطی، نوسانات قیمتها و کمبود دانش فنی اشاره کرد. همچنین، مشکلات مربوط به تأمین تجهیزات و فناوریهای نوین نیز مانع از رشد این صنعت شده است.
چالشهای ایلام در پرورش ماهی
شیلات در حالی از مهمترین ظرفیتهای اقتصادی در استان ایلام شناخته میشوند که این بخش دارای چالشهای فراوانی بوده و نیازمند توجه مسئولان کشوری و استانی برای سرمایهگذاری است.
ایلام با داشتن چندین رودخانه فصلی و دائمی و همچنین موقعیت جغرافیایی و آبوهوایی مناسب، یکی از استانهای منحصر به فرد در زمینه پرورش ماهی محسوب میشود. به گفته کارشناسان راه اندازی و توسعه صنعت پرورش ماهی در استان ایلام میتواند به تأمین پروتئین با کیفیت بالا کمک کرده و همچنین با افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات به تقویت اقتصاد محلی، ملی و توسعه اقتصادی در این استان کوچک و در حال توسعه منجر شود.
پرورش ماهی در این منطقه علاوه بر اینکه در چند سال اخیر توسعه قابل توجهی داشته، منجر به بروز پیامدهای مثبت فراوانی نظیر اشتغالزایی برای بومیان استان، افزایش درآمد ماهی پروران، رونق اقتصادی و افزایش صادرات شده است، با این حال این صنعت نیز همچون دیگر صنایع با مشکلاتی دست و پنجه نرم میکند، تحقیقات نشان داده تخصیص نیافتن به موقع تسهیلات و افزایش قیمت نهادههای تولید از جمله مشکلات حوزه آبزیپروری در این استان به شمار میروند. رضا سلیمانی، مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام با بیان اینکه پرورش ماهی یکی از صنایع کلیدی و حیاتی است که نقش بینظیری در تأمین امنیت غذایی و توسعه اقتصادی دارد، میگوید: «ایلام هم با دارابودن شرایط لازم برای پرورش ماهی و همچنین هم مرز بودن با کشور عراق میتواند با توسعه آبزیپروری رشد شایانی در زمینه ایجاد اشتغال، درآمدزایی، ارتقای صادرات و افزایش درآمدهای ارزی داشته باشد.»
وی با اشاره به اینکه ۲۶۴طرح پرورش ماهی در سطح استان وجود دارد که بیش از ۹۵درصد از این طرحها، در حال حاضر فعال هستند، ادامه میدهد: «پیشبینی میشود امسال در مجموع ۱۱هزار و ۵۰۰ تن انواع آبزیان سردآبی و گرم آبی تولید و روانه بازار شود.»
مصطفی زمانی، کارشناس شیلات با بیان اینکه امروز ضرورت و توسعه صنعت آبزیپروری و به ویژه پرورش ماهی در قفس بر همگان روشن شده، میگوید: «ایلام به دلیل اقلیم زیستی مناسب، منابع آبی زیاد و زمینهای کشاورزی که میتوانند برای ایجاد مزرعههای ماهیگیری استفاده شوند، دارای پتانسیل خوبی در حوزه پرورش آبزیان است.»
وی ادامه میدهد: «ماهی پروری در سالهای اخیر در استان ایلام نسبت به سنوات گذشته پیشرفت خوبی داشته، به طوری که علاوه بر تأمین نیازهای داخلی موجب افزایش صادرات هم شده، اما با این حال به دلیل مشکلاتی، چون گرانی نهادها، افزایش هزینههای تولید، نبود سرمایهگذار و پرداختنکردن تسهیلات، از ظرفیتهای پرورش ماهی در استان بهدرستی استفاده نشده است.»
به گفته این کارشناس، با در نظر گرفتن اینکه آبزیپروری در ایلام نقش تعیین کنندهای در زمینه ایجاد فرصتهای شغلی مناسب، کمک به توسعه اقتصاد محلی و ملی، کاهش فشار بر ذخایر آبزیان وحشی و حفظ تنوع زیستی و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایفا میکند، استفاده از پتانسیلهای موجود در استان و توسعه صنعت پرورش ماهی امری مهم و اساسی در استان ایلام است که باید مورد توجه قرار گیرد. زمانی میگوید: «از این رو برای افزایش پرورش ماهی و بهبود بهرهوری این صنعت، میتوان از راهکارهای مانند توسعه بازار، تحقیقات و نوآوری، بهبود کیفیت نهادهها، حمایتهای مالی و اعتباری، توسعه زیرساختها، استفاده از فناوریهای نوین، افزایش آموزش و آگاهی و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی استفاده کرد.»
