جوان انلاین: ساخت و عرضه انبوه مسکن از سوی بسیاری از کارشناسان به عنوان تنها راهکار حل مشکل مسکن در کشور مطرح شده است. کارشناسان معتقدند، تنها راه‌حل این است که تولید مسکن در سطح انبوه صورت بگیرد. به این ترتیب، بازار متعادل می‌شود و قیمت‌ها کنترل می‌شوند. شهیدرئیسی در راستای حل مشکل مسکن مردم، این موضوع را جزء اولویت‌های دولتش قرار داد. به نحوی که در حال حاضر، حدود ۲ میلیون‌و ۶۰۰ هزار مسکن ملی در حال ساخت‌و‌ساز است و زمینه برای تحویل ۶۰ هزار واحد در سه استان فراهم شده است. با وجود مشکلاتی که دولت شهیدرئیسی برای تولید مسکن انبوه با آن روبه‌رو بود، ساخت‌و‌ساز در کشور ادامه یافت. شهیدرئیسی هدف ساخت یک‌میلیون مسکن در سال را به عنوان مهم‌ترین و راهبردی‌ترین هدف خود دنبال کرد و لحظه‌ای از ساخت ۴ میلیون مسکن در دولت خود عقب‌نشینی نکرد و مهم‌ترین دغدغه شهیدرئیسی رفع نیاز مردم و به خصوص جوانان به مسکن از طریق عرضه زمین، ایجاد شهرک‌های جدید مسکونی، توسعه افقی شهر‌ها و تأمین مالی ساخت از طریق تسهیلات ساخت مسکن بوده است و این مهم را تا آخرین روز زندگی خود سرلوحه کار قرار داده بود. این موضوع کلیدی باید در دولت بعدی نیز مورد توجه قرار گیرد و به صورت ویژه در جهت ساخت مسکن و رفع نیاز مردم در حوزه مسکن در دولت بعدی اقدامات لازم صورت پذیرد.
بسیاری بر این عقیده‌اند که تشویق جوانان به ازدواج و تشکیل خانواده بدون ایجاد بستر‌های لازم از جمله اشتغال و مسکن نتیجه بخش نخواهد بود. شهیدرئیسی که مرد خدمت و اهل عمل بود به دنبال بسترسازی عملیاتی برای ازدواج جوانان و خانه‌دار شدن مردم بود. مسکن به عنوان یکی از مهم‌ترین نیاز‌های اساسی مردم مطرح است که بخش زیادی از درآمد‌های آن‌ها نیز خرج تأمین سرپناه شده‌است. به ویژه در شهر‌های بزرگ این مشکل جدی است. زیرا خانوارها مجبورند حدود ۷۰درصد از درآمدشان را برای این موضوع صرف کنند. شهیدرئیسی که دغدغه مردم را دغدغه خودش می‌دانست و خدمت به مردم را در دستور کارش داشت، از همان ابتدای برعهده گرفتن ریاست‌جمهوری به موضوع مسکن اهتمام جدی داشت.
شهیدرئیسی به دلیل اینکه خود محروم بوده و در خانواده‌ای محروم بزرگ شده و طعم نداری را کشیده است؛ بیشترین توجه را به محرومان و دسترسی عادلانه مردم به مسائل حیاتی نظیر مسکن داشته است. شهیدرئیسی هدف ساخت یک‌میلیون مسکن در سال را به عنوان مهم‌ترین و راهبردی‌ترین هدف خود دنبال کرد و لحظه‌ای از ساخت ۴ میلیون مسکن در دولت خود عقب‌نشینی نکرد و مهم‌ترین دغدغه شهیدرئیسی رفع نیاز مردم و به‌خصوص جوانان به مسکن از طریق عرضه زمین، ایجاد شهرک‌های جدید مسکونی، توسعه افقی شهر‌ها و تأمین مالی ساخت از طریق تسهیلات ساخت مسکن بوده است و این مهم را تا آخرین روز زندگی خود سرلوحه کار قرار داده بود. این موضوع کلیدی باید در دولت بعدی نیز مورد توجه قرار گیرد و به صورت ویژه در جهت ساخت مسکن و رفع نیاز مردم در حوزه مسکن، در دولت بعدی اقدامات لازم صورت بپذیرد.
ساخت مسکن یک دغدغه اصلی برای شهیدرئیسی بود
سیدمحمدرضا میرتاج الدینی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی در خصوص دغدغه سید‌ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور شهید کشورمان در زمینه ساخت مسکن به «جوان» می‌گوید: وی مرد خدمت بود و در راستای ارائه خدمات به مردم از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کرد. یکی از اولویت‌های اصلی آقای‌رئیسی موضوع مسکن بود و در دولت سیزدهم نیز تلاش‌های زیادی در این زمینه صورت داد.
وی ادامه می‌دهد: آقای‌رئیسی از ابتدای روی کار آمدنش اهتمام جدی به موضوع مسکن داشت. زمانی که می‌خواست کابینه را تشکیل دهد، در یک جلسه ما حضور داشتیم و ایشان گفت، با گزینه‌هایی که برای وزیر مسکن در نظر دارم، صحبت می‌کنم به آن‌ها می‌گویم که شرط انتخاب شدن این است که عزم جدی برای ساخت انبوه مسکن داشته باشند.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: شرط انتخاب وزیر‌مسکن از سوی رئیس‌جمهور شهید، ساخت مسکن انبوه بود. این موضوع حکایت از اهمیت حل و فصل مشکل مسکن در کشور برای ایشان دارد.
میرتاج‌الدینی می‌گوید: ساخت مسکن برای عموم مردم، در دولت‌سیزدهم مدنظر بود. علاوه بر این، ساخت مسکن برای اقشارکم‌درآمد نیز در دستور کار قرار داشت. شهید رئیسی برنامه‌هایی در زمینه ساخت خوابگاه دانشجویان و خانه برای اساتید و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها داشتند. در این طرح‌ها، از زمین‌های دانشگاه‌ها استفاده می‌شد. این زمین‌ها که متعلق به دانشگاه‌ها بود، در اختیار کارکنان و اعضای هیئت علمی قرار می‌گرفت تا به ساخت خانه مبادرت شود.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی ادامه می‌دهد: در تبریز شاهد بودیم که شش‌هکتار از زمین‌های دانشگاه به ساخت خانه برای اقشار مختلف اختصاص یافت. در جا‌های دیگر نیز چنین برنامه‌هایی پیش می‌رفت.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: با توجه به اینکه مسکن بخش زیادی از درآمد خانوارها را به خودش اختصاص می‌دهد و جزء مشکلات مهم مردم به شمار می‌رود، لازم است هر رئیس‌جمهوری که بعد از شهیدرئیسی روی کار می‌آید، با جدیت به موضوع مسکن بپردازد و این مسئله را جزء اولویت‌هایش قرار دهد.
میرتاج الدینی خاطرنشان می‌کند: نیاز است راه رئیس‌جمهور شهید در زمینه ساخت مسکن با جدیت دنبال شود. در این حوزه باید به جایی برسیم که هیچ‌کس مشکل مسکن یا اجاره مسکن در جامعه نداشته باشد. حل و فصل مشکل مسکن در جامعه در گروی عرضه مسکن به اندازه کافی است.
خانه‌دار کردن مردم دغدغه و اولویت شهیدرئیسی
فرید ولدی کارشناس اقتصادی نیز ضمن تأکید بر اعتبارات بانکی به سمت ساخت تسهیلات مسکن بر اهمال‌کاری بانک‌ها برای ارائه این تسهیلات اشاره کرد و به «جوان» می‌گوید بانک مرکزی به عنوان متولی اصلی پول در تلاش است تا با ایجاد مقررات سفت و سخت در پرداخت وام و تسهیلات موانع بیشتری را بر سر راه مردم قرار دهد.
ولدی به بیان مشکلات مردم در حوزه مسکن اشاره می‌کند و می‌افزاید: آمار اجاره‌نشین‌ها در کشور بسیار بالاست این در حالی است که ما سیاست‌های تشویقی ازدواج و فرزندآوری را مطرح می‌کنیم، اما برای بحث مسکن اقدامات عملی انجام نمی‌گیرد. وی افزود: طبیعتاً یکی از نیاز‌های ازدواج جوانان تأمین مسکن است. اجاره بهای سنگین و سرسام آوری که در دوسال گذشته ۱۵۰برابر رشد داشته، فشار خیلی زیادی بر مردم ایجاد‌کرده و به یکی از دغدغه‌های جدی ازدواج تبدیل شده است. درآمد‌های بسیار ناچیز دهک‌های پایین جامعه که خانه ندارند نمی‌تواند ودیعه مسکنی را برایشان تأمین کند. مردم با درآمد‌های پایین نمی‌توانند مسکن نیمه مناسبی برای خودشان تأمین کنند.
این کارشناس اقتصادی در مورد اهمیت ساخت مسکن تک‌طبقه در کنار بحث پرداخت تسهیلات می‌گوید: در پروژه‌های یک طبقه‌سازی به دلیل اینکه پروژه‌ها به‌صورت موازی شروع می‌شوند، ساخت هیچ یک از واحدها، وابسته به واحد‌های دیگر نیست و به‌صورت مستقل می‌تواند شروع به کار کند که به این ترتیب زمان ساخت پروژه مسکن به همت خود مردم و همچنین آورده، وابسته خواهد شد و به دیگری هیچ ارتباطی پیدا نخواهد کرد و از همین رو سرعت ساخت شدیداً افزایش پیدا خواهد کرد. در این روش اگر متقاضی به هر دلیلی نتواند آورده خود را تکمیل کند، ساخت بقیه واحدها متوقف نخواهد شد. از سوی دیگر آپارتمان‌سازی به دلیل سری‌شدن واحدها به نوعی است که تا طبقات پایین، عملیات سفت‌کاری را پایان ندهند، نمی‌توان واحد‌های بالاتر را پیاده‌سازی کرد. در شرایطی که رشد نقدینگی بالایی در کشور داریم و تورم نیز تک‌رقمی نشده است، احداث منازلی به غیر از شیوه ویلایی خطایی راهبردی است زیرا تعریف پروژه‌های چند ساله، باعث می‌شود تورم چندین برابری را در مصالح و زمان‌دار شدن پروژه شاهد بود که این امر موجب توقف پروژه‌ها و تجدید زمان‌بندی آن‌ها می‌شود و خانه‌دار شدن مردم را سخت‌تر خواهد کرد.
این کارشناس در خصوص الزام بانک‌ها برای تأمین مسکن اشاره می‌کند و می‌گوید: مجلس‌شورای اسلامی در بودجه امسال، بانک‌ها را ملزم کرده که ۲۰ درصد از منابع خودشان را برای تأمین مسکن در اختیار مردم در قالب ودیعه یا وام خرید مسکن به مردم قرار دهند. اما بانک‌ها در سال گذشته و امسال توجهی به این موضوع ندارند و از اجرای قانون سر باز می‌زنند. بانک‌ها باید با پول‌هایی که مردم در آنجا می‌خوابانند، گردش مالی صورت دهند و نهایت آن‌ها را در اختیار مردم قرار دهند ولی نه تنها این رویکرد پیاده نمی‌شود بلکه بانک‌ها پول‌های مردم را تبدیل به بنگاه داری می‌کنند و خودشان املاک می‌خرند و می‌فروشند لذا بانک‌ها کارنامه‌های خوبی در این حوزه نداشتند.
این کارشناس اقتصادی می‌افزاید: در واقع بانک مرکزی به عنوان متولی اصلی پول در تلاش است تا با ایجاد مقررات سفت‌و‌سخت در پرداخت وام و تسهیلات موانع بیشتری را بر سر راه مردم قرار دهد. طبیعتاً بانک‌ها به جای آن‌که وام‌ها را در اختیار مردم در قالب تسهیلات ساخت مسکن قرار دهند و در جای دیگر هزینه می‌کنند و در اختیار افراد دیگر قرار دادند. گزارشی که در مجلس نیز قرائت شد نشان از تخلف بانک‌ها و انحراف زیادی است که بانک‌ها در حوزه تسهیلات داشتند. متأسفانه امروز ما با سیل مواجهات مردم برای تأمین وام‌های خرد روبه‌رو هستیم. دولت، بانک مرکزی و شورای اقتصاد باید به‌طور جدی به این موضوع ورود پیدا کند و بانک‌ها را ملزم به پایبندی به قانون و اجرایی‌شدن آن و پرداخت تسهیلات ساخت مسکن کنند.
وی در خصوص اهمیت هدایت اعتبارات بانکی به سمت بخش مولد اقتصادی و مسکن می‌گوید: مطمئناً این کار هم می‌تواند ایجاد اشتغال کند و هم درآمدزایی و افزایش بهره‌وری صورت بگیرد. وقتی تسهیلات را در قالب مسکن در اختیار مردم قرار دهیم زمینه رونق ساخت‌و‌ساز و مقاوم‌سازی مسکن ایجاد می‌شود. همینطور میزان و تعداد مسکن افزایش پیدا می‌کند ضمن اینکه با توجه به تعدد مسکن و اشباع آن، قیمت مسکن نیز کاهش پیدا می‌کند لذا این تسهیلات می‌تواند تأثیرات خوبی در حوزه درآمدزایی در کشور و هم حوزه رضایتمندی و تأمین مسکن مناسب برای مردم را به دنبال داشته باشد.
ولدی در خصوص ورود و نظارت مجلس نسبت به بانک‌ها جهت ارائه تسهیلات به مردم تصریح می‌کند به کمیسیون عمران و اقتصاد در مجلس جدید باید مأموریت داده شود تا به طور جدی به این حوزه وارد شوند و گزارشی از عملکرد بانک‌ها در خصوص تسهیلات مسکن ارائه دهند. باید بررسی شود که کدام بانک‌ها انحراف داشتند و کارنامه‌شان خوب نبوده و کدام بانک‌ها این تسهیلات را به مردم ارائه دادند. کمیسیون عمران به نمایندگی از مجلس این مأموریت را دارد که نسبت به پیگیری معوق‌شدن سالی یک‌میلیون مسکن اقدام کند و همچنین نسبت به اجرایی و عملی‌شدن مسکن ملی که قانونش در مجلس تصویب شد، گزارش دهد و بگوید که کوتاهی دستگاه‌ها در این موضوع چه بوده تا در صحن علنی از طریق ابزار نظارتی بتوانیم دستگاه‌ها را ملزم به پاسخگویی کنیم.
ولدی در ادامه اظهار می‌کند شهیدرئیسی دغدغه اصلی خود را بحث مسکن مردم قرار داده بود و به هیچ وجه از آن عقب‌نشینی نکرد و ساخت مسکن و رفع موانع ساخت مسکن به دست مردم از اولویت‌های اصلی شهیدرئیسی بود و پیرامون این مسئله با هیچ‌کس تعارف نداشت و پیگیری و برنامه‌ریزی منظم برای حل مشکلات این حوزه و برگزاری شورای عالی مسکن به شکل هفتگی از مهم‌ترین نشانه‌های جدیت شهید‌والامقام خدمت، در حوزه ساخت مسکن و رفع موانع پیش‌رو جهت ساخت مسکن بود. با توجه به اهمیت موضوع مسکن در کشور انتظار می‌رود هر‌کسی که به جای شهیدرئیسی روی کار می‌آید، موضوع مسکن را در دستور کار داشته باشد. از شواهد اینطور برمی‌آید که شهید رئیسی انتظار مردم را از رئیس‌جمهور بالا برده است. از آنجایی‌که ایشان در تمامی حوزه‌ها با جدیت به صورت فعال حضور داشتند و چاره اندیشی می‌کردند، مردم انتظار دارند، رئیس‌جمهور بعدی نیز به همین اندازه مرد عمل و اهل خدمت باشد.
وی در پایان می‌گوید: طی دو‌سال‌و نیم که از دولت‌سیزدهم به راهبری شهیدرئیسی می‌گذرد، اقدامات جدی در زمینه رونق بخشیدن به حوزه مسکن در کشور انجام شد. به طور مثال در سال ۱۴۰۲ رکورد صدور پروانه‌ساخت در بافت فرسوده شکست و حدود ۹۲ هزار پروانه صادر شد. به طوری که میزان صدور پروانه در این زمینه در دولت‌سیزدهم به عدد ۲۷۰ هزار رسید.
