جوان آنلاین: واردات تجهیزات و فناوری‌های راهبردی از کشور‌های خارجی اغلب نیازمند منابع مالی قابل توجهی است که بر ذخایر پول ملی فشار وارد می‌کند. با تولید این اقلام در داخل کشور، کشور می‌تواند ارز خود را صرفه‌جویی کند و منابع را به حوزه‌های اولویت‌دار دیگر مانند آموزش، بهداشت و درمان و توسعه زیرساخت‌ها اختصاص دهد. همچنین بومی‌سازی فناوری‌ها و تجهیزات راهبردی صنعتی نه تنها تقاضای داخلی را تأمین، بلکه بازار‌های صادراتی جدیدی را نیز باز می‌کند. سازوکار تولید بار اول در همین راستا، فضای مساعدی را برای رشد شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد می‌کند.
دستیابی به فناوری‌ها و تجهیزات راهبردی صنعتی نقش مهمی در توسعه زنجیره‌های ارزش صنعتی ایفا می‌کند. این رویکرد بر بومی‌سازی و تولید بار اول فناوری‌ها و تجهیزات مختلف تحریم‌شده و راهبردی با کمک شرکت‌های توانمند متمرکز است. اجرای قانون تولید بار اول از سوی دولت سیزدهم بر این رویکرد توسعه‌ای تأکید بیشتری داشته است.
یکی از مزایای اولیه تولید بار اول، دستیابی به خودکفایی در فرایند تولید است. با بومی‌سازی تولید فناوری‌ها و تجهیزات راهبردی، کشور می‌تواند وابستگی خود را به تأمین‌کنندگان خارجی کاهش دهد. این امر عرضه مستمر و قابل اعتماد این محصولات را حتی در شرایطی که تجارت بین‌المللی به دلیل تحریم‌ها یا عوامل دیگر محدود شده است، تضمین می‌کند.
زمانی که کشور در تولید این اقلام تخصص پیدا کرد، می‌تواند وارد بازار جهانی شود و جریان‌های درآمد بیشتری ایجاد کند. این امر ظرفیت اقتصادی کشور را گسترش می‌دهد و رقابت بین‌المللی آن را ارتقا می‌دهد. تولید بار اول، پذیرش فناوری‌ها و تجهیزات پیشرفته را تشویق می‌کند که به افزایش راندمان تولید منجر می‌شود. تجهیزات و فناوری‌های استراتژیک تولید محلی اغلب برای رفع نیاز‌ها و الزامات خاص طراحی می‌شوند که در نتیجه فرایند‌های تولید بهینه می‌شود. این امر نه تنها کیفیت محصولات را بهبود می‌بخشد، بلکه بهره‌وری کلی صنایع را نیز افزایش می‌دهد.
خنثی‌سازی و مقابله هدفمند با تحریم‌ها
تحریم‌های اعمال‌شده بر فروش تجهیزات استراتژیک به ایران می‌تواند مانع رشد صنایع و پیشرفت‌های فناوری شود، اما با بومی‌سازی تولید این اقلام، کشور می‌تواند تأثیر این تحریم‌ها را خنثی و عرضه مستمر را تضمین کند. این مقابله هدفمند با تحریم‌ها به حفظ پیشرفت و توسعه صنایع حتی در شرایط چالش‌برانگیز کمک می‌کند.
تولید بار اول، فضای مساعدی را برای رشد شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد می‌کند. از آنجا که این شرکت‌ها با صنایع بزرگ برای بومی‌سازی تجهیزات و فناوری‌های راهبردی همکاری می‌کنند، تجربه ارزشمند، دسترسی به منابع و قرار گرفتن در بازار را به دست می‌آورند. این امر توسعه یک اکوسیستم قوی اقتصاد مبتنی بر دانش، ترویج نوآوری، کارآفرینی و تنوع اقتصادی را تقویت می‌کند. با توسعه توانمندی‌های داخلی در حوزه‌های کلیدی، صنایع بزرگ می‌توانند اتکای خود را به تأمین‌کنندگان خارجی کاهش دهند و جایگاه خود را در بازار جهانی تقویت کنند. این تغییر به سمت تولید مبتنی بر دانش نه تنها رونق بلندمدت را تضمین، بلکه فرصت‌های شغلی ایجاد و به توسعه صنعتی پایدار کمک می‌کند.
توسعه زنجیره ارزش صنعتی
لطف‌الله سیاهکلی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفتگو با «جوان» با بیان اینکه مجلس یازدهم قانون تولید بار اول را به تصویب رساند و نهایتاً این قانون ابلاغ شد، گفت: یکی از فراز‌های این قانون که به دقت مدنظر قرار گرفت، شرایط فروش محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان در قالب «تولید بار اول» بود.
وی افزود: شرکت‌هایی که برای نخستین بار دست به تولید محصولی می‌زنند به دلیل اینکه شرکت‌های ناشناخته‌ای هستند و سرمایه پایین و نیروی انسانی کمی دارند، معمولاً محصولات این شرکت‌ها در مناقصات نمره فنی لازم را نمی‌آورند و نهایتاً برنده نمی‌شوند، از این رو قانون فوق، این شرکت‌ها را با شرایط فوق، مستثنی کرده است، بنابراین مدیران می‌توانند خارج از قانون مناقصات و از طریق ترک تشریفات از این شرکت‌ها خرید کنند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور می‌تواند در این بخش کمک‌رسان شرکت‌ها با رویکرد «تولید بار اول» باشد، بیان کرد: با این حال رویکرد ایجاد کارگروه تولید بار اول از سوی معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان امری بسیار عالی است. رویکرد حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در قالب «تولید بار اول» ضدتحریم و در جهت توسعه زنجیره ارزش صنعتی است و باعث خواهد شد علاوه بر کاهش ارزبری صنایع، به سمت خلق محصولات با ارزش افزوده بالاتر نیز برویم و بازار‌های صادراتی خود را نیز افزایش دهیم.
کاهش وابستگی به خارج و صرفه‌جویی ارزی
هادی بیگی‌نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با «جوان» با اشاره به رفع مشکلات خرید محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان و اقدامات معاون علمی و فناروی رئیس‌جمهور با ایجاد کارگروه «تولید بار اول» در راستای ترک تشریفات مزاحم در این بخش گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان کالایی را تولید می‌کنند، این در حالی است که آن کالا امتحان خود را پس نداده و این استدلالی است که بخش خصوصی و صنعت از این کالا‌ها دارد.
وی افزود: در پاسخ به این رویکرد باید گفت که شاید این کالا‌ها در فعالیت‌های بخش خصوصی و صنعت امتحان لازم را پس نداده، اما در تست‌ها امتحان خود را پس داده‌اند، چراکه این کالا‌ها یکسری تست و آزمایش‌های استانداردی دارند و آن را پشت سر گذاشته‌اند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: عده‌ای که اصرار می‌کنند استاندارد این کالا‌ها رعایت نشده است به منافع خود پیرو واردات فکر می‌کنند، بنابراین این جریانات فضایی را ایجاد می‌کنند که بتوانند فروش محصولات این شرکت‌ها را به دور نگه دارند.
وی تأکید کرد: ما باید محصولات با آزمایش‌های بین‌المللی مورد تأیید را بپذیریم و معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور ریسک بیمه‌ای این محصولات را مدنظر قرار دهد تا این محصولات مورد استفاده قرار گیرد، بنابراین اگر این اتفاق رخ دهد، مشکلات در این بخش حل می‌شود.
وی تأکید کرد: در صورتی که کالایی تولید و به فروش رسید، به واقع آن شرکت دستش باز خواهد بود تا کار‌های آزمایشگاهی و علمی را توسعه دهد و خط تولید را بیشتر کند، بنابراین حمایت تولید بار اول از محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان منطق دارد و این به این معنا نیست که این شرکت‌ها هر چه تولید کردند به فروش برسد، از این رو اگر شرکتی محصولی را تولید کرد و این تولید بر مبنای استاندارد‌های تعریف شده لازم بود، باید این محصولات مورد حمایت قرار گیرد.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در پایان تأکید کرد: راه کاهش ارزبری صنایع و کمک به تراز تجاری کشور در حوزه صنعتی تمرکز بر سازوکار موفق بومی‌سازی تجهیزات راهبردی صنعت به کمک دانش‌بنیان‌ها و ذیل سازوکار تولید بار است که موجب کاهش وابستگی تکنولوژیک به خارج نیز خواهد شد.
