جوان آنلاین: بومي‌سازي تجهيزات راهبردي و فرايند توليد براي كشورهايي كه به دنبال كاهش نرخ ارز صنايع، بهبود رقابت‌پذيري صنعتي، كنترل كسري تراز تجاري و ايجاد انعطاف‌پذيري در برابر تحريم‌ها هستند، مزايايي ارائه مي‌كند. با توليد تجهيزات صنعتي ضروري در داخل، كشور مي‌تواند اتكاي خود را به واردات كاهش دهد، فرصت‌هاي صادراتي را تحريك و درآمد ارزي ايجاد كند. تلاش‌هاي بومي‌سازي نه تنها به وضعيت تجاري متعادل‌تر كمك مي‌كند، بلكه باعث رشد اقتصادي، ايجاد شغل و توسعه صنايع جديد ميشود.
يكي از مزيت‌هاي اوليه «توليد بار اول» تجهيزات راهبردي ظرفیت آن در كاهش مصرف ارز صنايع است. زماني كه كشوري مقدار قابل توجهي ماشين‌آلات و تجهيزات وارد مي‌كند، به ذخاير ارزي آن فشار وارد ميشود که مي‌تواند به عدم‌تعادل در نرخ ارز منجر شود. ایران با توليد اين تجهيزات براي اولين بار در داخل مي‌تواند اتكاي خود را به واردات و در نتيجه تقاضا براي ارز كاهش دهد و نرخ ارز را تثبيت كند. اين امر به نوبه خود، رقابت‌پذيري صنايع داخلي را با مقرون‌به‌صرفه‌تر‌كردن محصولات آنها هم در داخل و هم در بازارهاي خارجي افزايش مي‌دهد.
كنترل كسري تراز تجاري
بسياري از كشورها از جمله ايران به دليل وابستگي شديد به ماشين‌آلات و تجهيزات وارداتي با كسري تراز تجاري در بخش صنعتي مواجه هستند. توليد بار اول تجهيزات راهبردي راه‌حل مناسبي براي رفع اين كمبودها ارائه مي‌دهد. كشورها با توليد تجهيزات ضروري صنعتي در داخل مي‌توانند واردات خود و در نتيجه كسري تراز تجاري‌شان را كاهش دهند. فرايند بومي‌سازي امكان توسعه صنايع جديد داخلي، ايجاد فرصت‌هايي براي صادرات و افزايش درآمدهاي ارزي را فراهم مي‌كند. اين امر به تعادل بيشتر تجارت و كاهش وابستگي به واردات منجر ميشود.
تأثير اقتصادي توليد بار اول
تأثير اقتصادي توليد بار اول تجهيزات راهبردي صنعتي قابل توجه است. به عنوان مثال، در مورد ايران، تلاش‌هاي بومي‌سازي ذيل سازوكار توليد بار اول در يك سال اخير تقريباً 4/1ميليارد دلار در ارز خارجي صرفه‌جويي و به كاهش نرخ ارز كمك كرده است. اين موضوع نشان‌دهنده مزاياي مالي بالقوه‌ای است كه مي‌توان از طريق طرح‌هاي بومي‌سازي از آن استفاده كرد. كشورها با سرمايه‌گذاري در تحقيق و توسعه، انتقال فناوري و ايجاد قابليت‌هاي توليد محلي، نه تنها مي‌توانند كسري تجاري خود را كاهش دهند، بلكه رشد اقتصادي و ايجاد شغل را نيز تحريك مي‌كنند.
ايجاد مقاومت در برابر تحريم‌ها
بومي‌سازي تجهيزات و فرايند توليد نيز نقش حياتي در ايجاد مقاومت در برابر تحريم‌ها دارد. زماني كه كشوري براي نيازهاي صنعتي خود به شدت به واردات متكي است، در برابر اختلالات ناشي از تحريم‌هاي بين‌المللي آسيب‌پذير ميشود. يك كشور با توسعه توان توليد داخلي مي‌تواند تأثير تحريم‌ها را كاهش دهد و فعاليت‌هاي صنعتي خود را حفظ كند. بومي‌سازي سطحي از خودكفايي را فراهم مي‌كند و به صنايع اجازه مي‌دهد حتي در مواجهه با فشارهاي خارجي به فعاليت خود ادامه دهند. اين امر تاب‌آوري كلي يك كشور را افزايش مي‌دهد و حساسيت آن را در برابر خطرات اقتصادي و سياسي كاهش مي‌دهد.
براي اجراي مؤثر طرح‌هاي بومي‌سازي، دولت‌ها بايد نقش فعالي در ارائه حمايت و مشوق‌ها براي صنايع ايفا كنند. اين موضوع مي‌تواند شامل كمك‌هاي مالي، مشوق‌هاي مالياتي، كمك‌هاي مالي تحقيق و توسعه و فرايندهاي نظارتي ساده باشد. همكاري بين دولت، صنايع و مؤسسات تحقيقاتي براي تقويت نوآوري، تشويق انتقال فناوري و توسعه تخصص لازم براي تلاش‌هاي موفق بومي‌سازي بسيار مهم است. با ايجاد فضاي مساعد براي بومي سازي، دولت‌ها مي‌توانند موفقيت بلندمدت و پايداري صنايع داخلي را تضمين كنند.
كاهش كسري تراز ارزي در تجارت خارجي
علي‌اكبر كريمي، عضو كميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگو با «جوان» با اشاره به رفع مشكلات خريد محصولات شركت‌هاي دانش‌بنيان و اقدامات معاون علمي و فناوري رئيس‌جمهور با ايجاد كارگروه «توليد بار اول» در راستاي ترك تشريفات مزاحم در اين بخش گفت: روال خريد‌هاي دستگاه‌هاي دولتي تابع مقررات خاصي است كه به هر حال اين خريد‌ها سطح‌بندي ميشود. ايجاد كارگروه توليد بار اول از سوي معاونت علمي و فناوري با هدف ترك تشريفات فروش محصولات شركت‌هاي دانش‌بنيان اقدامي مناسب است. اگر بتوانيم ناظر بر خريد‌هاي دولتي اولويتي براي محصولات شركت‌هاي دانش قائل شويم، اين اقدام مؤثر خواهد بود.
وي افزود: مي‌توانيم در اين بخش در يك شرايط برابر از شركت‌هاي دانش‌بنيان خريد كنيم، بنابراین اين مسئله مي‌تواند باعث تشويق و حمايت از شركت‌هاي دانش‌بنيان شود و به حجم خريد‌هاي سالانه دولت كمك كند. كريمي با بيان اينكه دولت در طول سال خريد‌هاي ميلياردي زيادي دارد، بيان كرد: اگر تلاش شود از اين ظرفيت براي حمايت و تشويق شركت‌هاي دانش‌بنيان و محصولات آنها استفاده شود، خوب است، ضمن اينكه برخي اوقات محصولات توليدي شركت‌هاي دانش‌بنيان به دليل اينكه براي بار اول توليد ميشود، در بازار شناخته‌شده نيست و به خوبي به فروش نمي‌رسد، اما اگر دولت و دستگاه‌هاي تخصصي مربوط اين حمايت را مبناي كار خود قرار دهند، فروش محصولات شركت‌هاي دانش‌بنيان رونق خواهد گرفت.
وي افزود: اثرگذاري توليد بار اول در صنعت كشور كاملاً مبرهن است و ديگر نياز به واردات و وابستگي به خارج وجود نخواهد داشت و امكان توسعه زنجيره ارزش نيز فراهم خواهد شد، اما نكته بسيار مهم‌تر در زمينه اثرگذاري توليد بار اول در صرفه‌جويي ارزي كشور است.
عضو كميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي در پايان گفت: توليد بار اول كمك بزرگي به كاهش ارزبري صنعت خواهد كرد كه اين موضوع نيز به خودي خود كمك خواهد كرد كسري‌هاي ما در بخش ارزي و همچنين تجارت خارجي با كاهش مصرف صنعت بهبود پيدا كند.
