جوان آنلاین: دستیابی به فناوری‌ها و تجهیزات راهبردی صنعتی برای بومی‌سازی و «تولید برای اولین بار» جنبه کلیدی توسعه زنجیره ارزش صنعتی است.
اجرای سازوکار تولید بار اول به یک راهبرد مهم برای توسعه صنعتی تبدیل شده که صنعت نفت و گاز در ایران پیشتاز است.
از طریق تلاش‌های موفق بومی‌سازی، این صنعت نه تنها از تحریم‌های اقتصادی جان سالم به در برد، بلکه در حرکت به سمت خنثی‌سازی تحریم‌های اقتصادی علیه صنعت کشور نیز کمک کرد.
رویکرد «تولید بار اول» یک رویکرد و سیاست اقتصادی و توسعه‌ای ضروری در کاهش تأثیر تحریم‌ها، صرفه‌جویی در ذخایر ارزی و ارتقای رشد اقتصادی از طریق صادرات تجهیزات و فناوری‌های بومی‌سازی است که به کمک صنعت کشور آمده است.
بومی‌سازی و «تولید بار اول» بسیاری از فناوری‌ها و تجهیزات راهبردی و تحریم‌شده با کمک شرکت‌های صنعتی توانمند، ظرفیت قابل توجهی برای توسعه صنعتی دارد.
اجرای قانون جهش تولید دانش‌بنیان از سوی دولت، این رویکرد را به عنوان یک راهبرد حیاتی توسعه در صنعت به طور مؤثر برجسته کرده است.
سازوکار «تولید بار اول» شامل همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع بزرگ کشور است. این همکاری اجرای سناریو‌های بومی‌سازی را تسهیل می‌کند و در نتیجه توسعه صنعتی مبتنی بر دانش و فناوری را پیش می‌برد.
بومی‌سازی موفقیت‌آمیز تجهیزات و فناوری راه را برای توسعه بازار‌های صادراتی هموار و کشور را به عنوان قطب اصلی صنعت ساخت تجهیزات مربوط معرفی می‌کند.
اهمیت تولید بار اول در دوران تحریم
تولید بار اول در دوره تحریم‌ها در سال ۲۰۱۸ اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کرد و نقش مهمی در جلوگیری از اختلال در تولید صنعتی کشور و کاهش تأثیر تحریم‌های اقتصادی بر صنایع بزرگ داشت.
در بخش‌های خاصی مانند صنعت نفت و گاز، تولید بار اول به ابزار اصلی برای حفظ فعالیت‌های صنعتی کشور تبدیل و راهبردی کلیدی برای خنثی‌کردن تحریم‌ها، حفظ ذخایر ارزی و در نهایت ایجاد درآمد ارزی از طریق صادرات تجهیزات و فناوری‌های داخلی شد. صنعت نفت و گاز ایران از این فرصت استفاده کرد و از اولین فرایند تولید برای تبدیل‌شدن به سهامدار پالایشگاه‌های فراسرزمینی استفاده کرد.
مزایای تولید بار اول تجهیزات صنعتی و فرایند‌های راهبردی صنایع بزرگ کشور را می‌توان به چهار دسته‌بندی کلان تبدیل کرد:
۱. تاب‌آوری اقتصادی: تولید بار اول با کاهش وابستگی به فناوری‌ها و تجهیزات وارداتی، تاب‌آوری اقتصادی را تقویت می‌کند. بومی‌سازی به کشور اجازه می‌دهد حتی در مواجهه با اختلالات خارجی مانند تحریم‌ها، خودکفایی و فعالیت‌های صنعتی خود را حفظ کند.
۲. انتقال دانش و فناوری: همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان موجب ارتقای انتقال دانش و فناوری پیشرفته به صنایع داخلی می‌شود. این انتقال قابلیت‌های صنعتی کشور را افزایش می‌دهد، نوآوری را تقویت می‌کند و پایه‌ای برای پیشرفت‌های فناوری آینده می‌سازد.
۳. ظرفیت مهم صادرات محصولات تولید بار اول شده: بومی‌سازی موفقیت‌آمیز فناوری‌ها و تجهیزات راهبردی فرصت‌هایی را برای صادرات باز می‌کند. ایران با تولید این محصولات بومی‌سازی شده می‌تواند به بازار‌های جهانی راه پیدا کند، درآمد ارزی داشته باشد و جایگاه خود را به عنوان صادرکننده کالا‌های صنعتی با ارزش بالا تقویت کند.
۴. ایجاد شغل برای نخبگان و تسریع در جهش و رشد اقتصادی: ابتکارات تولید بار اول باعث ایجاد شغل می‌شود و به رشد کلی اقتصادی کمک می‌کند. با گسترش صنایع بومی، فرصت‌های شغلی ایجاد می‌شود، قابلیت‌های تولید داخلی افزایش می‌یابد و صنایع مرتبط را در زنجیره ارزش تحریک می‌کنند.
تولید بار اول به عنوان راهبردی حیاتی برای پیشبرد توسعه صنعتی، بومی‌سازی فناوری‌های راهبردی و تجهیزات در ایران مطرح شده است.
با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع بزرگ، کشور شاهد دستاورد‌های قابل توجهی در بومی‌سازی تجهیزات و فناوری‌ها به ویژه در بخش نفت و گاز بوده است.
حمایت از «تولید بار اول» دانش‌بنیان‌ها
اصغر سلیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با «جوان» با اشاره به رفع مشکلات خرید محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان و اقدامات معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور با ایجاد کارگروه «تولید بار اول» در راستای ترک تشریفات مزاحم در این بخش گفت: اقدام معاونت فناوری رئیس‌جمهور با همکاری وزارت صمت در زمینه ایجاد کارگروه تولید بار اول با هدف ترک تشریفات فروش محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا اقدام مناسبی است.
وی افزود: یکی از مسائلی که باید در زمینه فروش محصولات به دولت مورد توجه قرار گیرد، این است که این محصولات باید کیفیت لازم را داشته باشند.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: ما درصدد این هستیم که شرکت‌های دانش‌بنیان توان علمی و خدماتی خود را به خوبی به جامعه نشان دهند، بنابراین ضرورت دارد شرکت‌های دانش‌بنیان به درستی مورد حمایت قرار گیرند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا باید به درستی از سوی دولت حمایت شوند، بنابراین دولت می‌تواند با ترتیباتی محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان را خریداری و در صورت کیفیت بالا این محصولات را به بازار ارائه کند.
وی با بیان اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان باید همه تلاش خود را برای تولید محصول با کیفیت مدنظر قرار دهند، اظهار کرد: این کالا‌ها باید با کالای مشابه خارجی خود نیز رقابت کنند و بهتر از کالای خارجی باشند تا خریدار داخلی از خرید آن‌ها مأیوس نشود.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: ایجاد کارگروه تولید بار اول در راستای ترک تشریفات مزاحم در فروش محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان کارگروه خوبی است و می‌تواند باعث رونق محصولات دانش‌بنیان در کشور شود.
همچنین حمایت از تولیدات محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان باعث می‌شود کشور در زمان تحریم‌ها سرپا بایستد.
جمع‌بندی
به نظر می‌رسد تولید بار اول نه تنها مقاومت اقتصادی را تقویت می‌کند و وابستگی به واردات را کاهش می‌دهد، بلکه انتقال دانش را تقویت، فرصت‌های شغلی ایجاد و راه‌های صادرات را باز می‌کند. پرداختن به چالش‌های مربوط به شکاف‌های فناوری، سرمایه‌گذاری، تضمین کیفیت و حقوق مالکیت معنوی برای حفظ موفقیت ابتکارات تولید بار اول بسیار مهم است. با ادامه اولویت‌بندی و سرمایه‌گذاری در تولید بار اول، ایران می‌تواند خود را به عنوان یک بازیگر کلیدی در چشم‌انداز صنعتی جهانی قرار دهد.
