سالمند بسان یک میراث در فرهنگ خانواده ایرانی است و بودنشان برکاتی برای اعضای خانواده دارد. فرزندان، نوه‌ها و دیگر اعضای خانواده برای حفظ و حرمت روح و جسم این میراث گرانبها چه وظایفی برعهده دارند؟
سالمندان سراسر حکمت و تجربه‌اند. منابع غنی اطلاعات‌اند و بعضی از آن‌ها که درکی از مسائل روز دارند قطعاً افرادی با تجربه و مشاورانی خوب برای نسل امروز هستند. حفظ فرهنگ و سنت‌ها، ارزش‌های معنوی و مذهبی و خیلی از اتفاقات خوشایند به فراخور مسائل روز توسط آن‌ها نسل به نسل انتقال پیدا می‌کند. مورد بعدی حمایت آنهاست که باعث اعتماد به نفس افراد خانواده و هم‌چنین نگاه لطیف آن‌ها به نوه‌ها باعث پررنگ شدن محبت می‌شود. فرهنگ تشکر و قدردانی از آن‌ها تأثیر تربیتی عمیقی بر روی نسل‌ها خواهد گذاشت. اغلب سالمندان تشنه شنیدن هستند پس گوش شنوای خوبی برایشان باشیم. شاید می‌خواهند با ما درد و دل کنند و، چون ارتباطات اجتماعی آن‌ها به نسبت نسل‌های جدیدتر کمتر است در نتیجه به دنبال گوش شنوا می‌گردند. قطعاً در این روز‌ها که درگیری‌ها زیاد است، این همدلی کار سختی است، اما دلیل نمی‌شود برای آن‌ها وقت نگذاریم و بچه‌ها را پیش آن‌ها نبریم. سعی کنیم در صورت امکان همراه آن‌ها به سفر برویم حتی سفر‌های داخل شهری هم می‌تواند آن‌ها را درگیر کند تا حس خوبی به زندگی داشته باشند. سعی کنیم در نیاز‌های روزمره که یا معنوی است یا حتی رفتن به یک مرکز بهداشتی یا هر چیز دیگر نشان دهیم کنارشان هستیم. چه خوب است آن‌هایی که توانایی جسمی دارند تشویق شوند به پارک بروند و ورزش کنند و با گروه‌های همسالشان رفت وآمد داشته باشند. یکی از کار‌های جالبی که دیده شده است تهیه دفترچه خاطرات پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هاست و این کار نشان می‌دهد چقدر برای ما باارزش هستند.
از اثرات تربیتی حضور سالمندان در بین اعضای خانواده بگویید.
وجود سالمندان پر از تأثیرات مثبت است و یکی از آن‌ها آموزش احترام به سنین مختلف در بچه‌ها است. چراکه پدر و مادر به پدربزرگ و مادربزرگ احترام می‌گذارند و ناخودآگاه بچه‌ها این رفتار را می‌بینند و بالعکس. آن‌ها مهارت و توانمندی‌ها را در اختیارمان می‌گذارند و اگر درست و زیرکانه استفاده شود سطح توانمندی‌مان بالا خواهد رفت. مورد بعد آموزش صبر و استقامت به نسل‌های بعدی است. آن‌ها به طور ناخودآگاه به فرزندانشان القا می‌کنند زندگی کنار خوشی‌ها چالش‌های بسیار زیادی دارد که با صبوری و استقامت می‌توان از پس آن‌ها برآمد. در خانواده‌هایی که پدربزرگ و مادربزرگ‌ها با بچه‌ها زندگی می‌کنند، توسعه ارتباط بین نسلی را شاهد هستیم و این بزرگواران باعث احساس تعلق در بین اعضای خانواده می‌شوند. آن‌ها در واقع یک وجه اشتراک می‌شوند، دقیقاً نقطه‌ای که همه به آن‌ها وصل و به برکت وجودشان خیلی از مشکلات بدون درگیری و چالش با تدبیر حل می‌شود.
به نظرتان سطح توقع سالمندان از فرزندان و بالعکس چگونه تعریف شود تا روابط صمیمی آن‌ها به مشکل نخورد؟
هر دو گروه سنی نسبت به هم توقعات واقع بینانه داشته باشند. انتظارات باید به حق و متناسبت با شرایط اقتصادی، اجتماعی و درگیری‌های روزمره معیشتی و حتی به تناسب سن و سال‌شان باشد. گاهی می‌بینیم توقعات از سالمندان یا بالعکس مناسب و به جا نیست. این باعث می‌شود ارتباط به چالش کشیده شود. هر دو باید به استقلال یکدیگر احترام بگذارند. فرزندان نباید اینگونه فکر کنند پدر و مادر‌ها را مدیریت می‌کنند. پدر و مادر‌ها هم نباید در استقلال و حریم شخصی فرزندان دخالت کنند. تغییرات نسلی باید پذیرفته شود.
توقع نگهداری از نوه یا نوه‌ها در فرزندان شاغل از جمله مواردی است که بسیاری از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها با آن مواجه هستند، این مراقبت چه مزایا و معایبی می‌تواند داشته باشد؟
ماندن نوه کنار افرادی مثل پدر و مادربزرگ خوب و مطمئن است چراکه آن‌ها محبت و توجهی بیشتر از یک مربی دارند و به لحاظ تربیتی هم انتقال ارزش‌ها و سنت‌هایی که در موردش صحبت کردیم در نگهداری نوه‌ها دیده می‌شود. از طرفی حفظ و نگهداری ارتباطات خانوادگی به شکل غنی‌تری اتفاق می‌افتد. این تصمیم، اما معایبی دارد که جمله فشار و استرس جسمی و روحی به سالمندان از جمله آنهاست. از طرف دیگر تداخل‌ها و مشکلات تربیتی پیش خواهد آمد. اینکه انتظار داشته باشیم فرزندمان پیش پدر و مادرمان باشد، اما نقشی در تربیت آن‌ها نداشته باشند فکر اشتباهی است. گاهی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها مراقبت را در توان خود نمی‌بینند. باید در یک فضای صمیمانه با فرزندانشان صحبت کنند و این همان حریم شخصی است که صحبت شد و باید مورد احترام قرار بگیرد.
نبود فرزندان به دلیل مهاجرت به خارج از کشور یا داشتن مشغله‌های کاری زیاد و گاهی نداشتن فرزند از جمله دلایلی است که موجب حضور پرستار در خانه یا انتقال سالمند به خانه سالمندان می‌شود. چگونه سالمند را متقاعد و همراه کنیم تا شأن او حفظ شود و این شرایط را بپذیرد؟
سعی کنیم از مزایای مراقبت‌های ویژه حرف بزنیم و به او اطمینان دهیم استقلال شخصی‌شان حفظ و مراقبت‌های پزشکی و سایر مراقبت‌ها لحاظ می‌شود. سالمند را در مشورت‌ها و تصمیم‌گیری‌ها شریک کنیم و این اطمینان را بدهیم که قرار نیست آن‌ها را فراموش کنیم. آن‌ها را در جمع خانوادگی داشته باشیم و حس تعلق خاطر به او بدهیم. مرتب به او سر بزنیم و با رفت و آمد‌های پی‌درپی از ناخوشایندی‌هایش کم کنیم.
در صورت نیاز سالمند به پرستار، فرزندان چه ملاحظاتی را باید در نظر بگیرند؟
پرستار یا مرکز نگهداری مورد نظر باید مجرب، مجهز و حرفه‌ای باشد. از نیاز‌های سالمند یک ارزیابی درستی داشته باشیم و نیاز‌ها و اولویت‌های سالمند، ترتیب و توالی آن را به پرستار یا مرکز بگوییم. از ارتباط بین سالمند و پرستار مطمئن شویم چرا که مهم‌ترین اصل و لازمه آن ارتباط درست و صمیمی سالمند با پرستار است.
