سفر امیر قطر به تهران طی هفته گذشته در حالی انجام شد که سطح روابط سیاسی و اقتصادی ایران و قطر طی یک دهه گذشته دچار فراز و فرودهای زیادی شده بود. قطر که طی یک دهه گذشته سیاستهای متفاوتی را در قبال جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفته است اخیرا چرخش قابل توجهی به سمت ایران کرده است.
بعد از بالا گرفتن جنگ داخلی در سوریه، گروهها و جریانهای مختلفی با انجام اقدامات نظامی و تروریستی سعی بر تضعیف دولت دمشق داشتند. در این بین، اما جمهوری اسلامی ایران که از همان ابتدا و در راستای خط مشی دیپلماسی و سیاست بین الملل ضمن پرهیز از مداخله سیاسی و نظامی در سوریه، حمایت همه جانبه خود را از دولت و ملت سوریه اعلام میکرد، ضمن پیروی از سیاستی هوشمند و هدفمند بر اساس توافق و درخواست دولت دمشق صرفا حضوری مستشاری در سوریه داشت و از همان ابتدا با تاکید بر حل بحران از طریق گفتگو و آشتی ملی بین همه گروههای قانونی سیاسی در سوریه، بر ایجاد صلح و تفاهم و بالا نگرفتن جنگ و خشونت در سوریه تاکید داشت. در این بین، اما برخی از دولتهای منطقه و فرا منطقه با دخالتهای متعدد سعی بر بالا گرفتن جنگ و بحران در سوریه داشتند.
قطر یکی از کشورهایی بود که همزمان با بالاگرفتن جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، ضمن پیروی از سیاستهای خصمانه سعودی در قبال سوریه از تکفیریهای جبهه النصره حمایتهای متعددی در زمینههای مادی و معنوی انجام میداد و نسبت به ایران نیز دچار سیاستی مغرضانه شده بود. قطر در سال ۲۰۱۷ توسط عربستان و چند کشور دیگر با ادعای واهی این مسئله که پادشاه وقت قطر (تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی) در یک سخنرانی ایران را یکی از کشورهای قدرتمند منطقه و حماس را نماینده فلسطینیها معرفی کرده بود، مورد تحریمهای ظالمانه برخی از حکام عرب خلیج فارس واقع شد. با وضع تحریمها از سوی عربستان سعودی علیه قطر، برخی از کشورهای عربی نیز به صف تحریم کنندگان پیوستند و ضمن اخراج اتباع قطری از کشورشان سطح روابط سیاسی با قطر را کاهش داده و مرزهای زمینی، دریایی و هوایی را بر روی قطر بستند.
جمهوری اسلامی ایران، اما از همان ابتدا با ابراز نگرانی از تنشهای به وجود آمده در بین کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، نسبت به حل و فصل این اختلافات از طریق گفتگو و روشهای مسالمت آمیز و حفظ حاکمیت آنها تاکید داشت. واکنش ایران بعد از این تحریمها در جای خود قابل تامل بود. چرا که ایران با حمایتهای مادی و معنوی پشت قطر را در این بزنگاه تاریخ دیپلماتیک خالی نکرد.
قطر که طی سالهای اخیر جایگاه خود را سیاست بین الملل تثبیت کرده است همواره حمایتهای مادی و معنوی خود را از گروههای مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) ابراز داشته است و به دنبال گسترش روابط دوستانه با ایران در چارچوب همکاری و دیپلماسی منطقهای میباشد. مسئولان جمهوری اسلامی ایران نیز با استقبال از این سیاست منطقی قطر، همواره از بهبود و توسعه روابط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی میان ایران و قطر استقبال کرده اند. اکنون شایسته است در آستانه برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ در کشور قطر مسئولان ایرانی و قطری بیش از پیش اهتمام لازم را برای توسعه و بهتر شدن روابط فیمابین خویش داشته باشند تا در جهت استفاده از ظرفیتهای موجود در دو کشور گزک به دست دشمنان مشترک خود ندهند و بتوانند از فرصت موجود نهایت بهره را ببرند.
* کارشناس مسائل فلسطین