این روز‌ها اگر به نانوایی‌ها سر زده باشید ساعات کارشان بسیار کمتر شده است، دیگر از آغاز پخت و پز از کله‌سحر، خبری نیست از این‌رو در برخی از ساعات شبانه‌روز صف‌های طولانی در مقابل نانوایی تشکیل می‌شود. برخی تصور می‌کنند مردم از ترس افزایش قیمت نان در روز‌های آینده خریدشان را افزایش داده‌اند، در حالی که تقاضا تغییری نکرده است، بلکه ساعات پخت نان کاهش یافته و میزان پخت روزانه کم شده است.
نانوایی‌های کشور به طور میانگین روزانه ۱۰ کیسه آرد یارانه‌ای دریافت می‌کنند، اما بسیاری از این آرد‌ها پس از دپو در انبار‌های داخلی توسط سودجویان، در آن طرف مرز‌ها به ۱۰ برابر قیمت فروخته می‌شود، این روز‌ها با این آرد سه نرخی، نپختن نان برای برخی نانوا‌ها به‌صرفه‌تر است. برخی از نانوایان از کاهش سهمیه آرد از سوی اتحادیه گله‌مند هستند و می‌گویند: «اتحادیه سهمیه آرد را کم کرده و به بهانه‌های مختلف آرد نمی‌دهد. ما هم مجبوریم تا مقدارکمتری نسبت به قبل خمیر کنیم. چون تا آخر ماه باید روزانه پخت کنیم. خیلی از همکاران ما به دلیل نبود آرد اصلاً پخت ندارند.»
علاوه براین، برخی از نانوایان بخشی از نان خود را به مغازه داران با قیمت گران‌تر می‌فروشند. از این‌رو بخشی از نان تولیدی‌شان نیز به قیمت بالاتر به فروشگاه‌ها و سوپر‌های محله‌ها یا کبابی‌ها اختصاص داده می‌شود و همین امر موجب معطلی مشتریان و طولانی شدن صف‌ها می‌شود. این مورد در نانوایی‌های لواش و سنگک بیش از سایرین دیده می‌شود.
بررسی‌های فارس از نانوایی‌های پایتخت حاکی از آن است که اختلاف قیمت آرد در داخل کشور هم که سه نرخ دارد (آرد یارانه‌ای نانوایی، آرد نانوایی آزادپز و آرد صنعتی) عاملی برای فروش آرد یارانه‌ای شده است. هر کیلو گندم وارداتی برای کشور حدود ۱۳ هزار تومان تمام می‌شود، اما کیلویی ۶۵۰ تومان به نانوا‌های دولتی، کیلویی ۹۰۰ تومان به نانوا‌های آزادپز و هر کیلو ۱۶هزار تومان به صنایع غذایی تحویل می‌شود.
ترفند‌های فروش آرد در داخل
مدیر یک کارخانه آرد که نخواست نامش فاش شود، در این‌باره به فارس می‌گوید: «نانوایان که آرد یارانه‌ای می‌گیرند، به دو حالت آرد را به ما می‌فروشند، یا به جای آرد پول به نرخ آزاد از ما می‌گیرند یا آرد خود را به ما می‌دهند و ما پس از تعویض کیسه که ظاهر دولتی دارد، به نرخ آزاد می‌فروشیم. بنابراین وقتی آرد سه نرخی باشد و کماکان آرد یارانه‌ای هم داشته باشیم قطعاً فساد برای دستیابی به این آرد یارانه‌ای و کسب منافع مالی زیاد از محل فروش آزاد آن شکل می‌گیرد.»
برخی فعالان بازار شلوغی نانوایان سنتی را این روز‌ها به دلیل کم کاری نانوایان در پخت نان و فروش آرد یارانه‌ای به نرخ آزاد می‌دانند و معتقدند: «گزارش‌هایی وجود دارد که آرد نانوایی‌ها از انبار‌های بی‌نام و نشان سر در می‌آورد و نهایتاً قاچاق می‌شود یا دوباره به کارخانه‌های آرد بر می‌گردد یا اصلاً از همان ابتدا نانوا ترجیح می‌دهد در کارخانه آرد بماند، چون سود نانوا در این کار است.»
فروش آرد در بازار آزاد به قیمت ۱۰ برابر
براساس این گزارش شرکت بازرگانی دولتی به طور میانگین برای هر نانوایی ۱۰ کیسه آرد در نظر می‌گیرد که تفاوت قیمت آن با نرخ آزاد ۶۰۰ هزار تومان است، برخی از نانوا‌ها که تعدادشان این روز‌ها هم کم نیست، تعدادی از آرد‌هایی که به نرخ دولتی گرفته‌اند را در بازار آزاد به قیمت‌های هر کیسه تا یک میلیون تومان می‌فروشند.
این تفاوت قیمت انگیزه زیادی برای فروش آرد در بازار آزاد و قاچاق ایجاد کرده است. برخی نانوایان می‌گویند: «نپختن نان به صرفه‌تر است فروش ۱۰ کیسه آرد در روز حداقل ۶ میلیون تومان سود دارد.»
آرد‌هایی که از انبار‌های بی‌نام و نشان سر در می‌آورند.
اما مسئله به این سادگی نیست، دست‌های پنهانی هستند که این آرد‌ها را حتی از مرز‌ها خارج می‌کنند، آردی که در نانوایی‌ها گم می‌شود از انبار‌های بی‌نام و نشان سر در می‌آورد و نهایتاً یا در بازار آزاد به قیمت ۱۰ برابر یا به کشور‌های همسایه خیلی بیشتر از ۱۰ برابر و تا کیسه‌ای یک میلیون تومان به فروش می‌رود.
با استناد به گزارش صدا و سیما از یکی از انبار‌هایی که کشف شده است و طبق گزارش بازرسان تا ۱۱۰۰ کیسه آرد در یکی از همین انبار‌ها احتکار شده است. این آرد‌ها همان آردی که باید در نانوایی‌ها پخت می‌شد و سر سفره مردم می‌آمد. در این انبار‌ها از همه جای کشور آرد وجود دارد و نشان می‌دهد که سود جویان برایشان فرقی نمی‌کرده که از کجا آرد تهیه کنند و فقط منافع مالی حتی از بریدن نان مردم، مهم بوده است.
بازرس این انبار مکشوفه می‌گوید: «ارزش این آرد‌ها ۷۳ میلیون تومان است و پس از اینکه قیمت‌ها یکشبه ۱۰ برابر شد ۷۰۰ میلیون تومان به جیب می‌زنند، این‌ها بازی با سفره و نان مردم است که همه از جیب مردم برداشته می‌شود.»
چهره قانی بازرس سازمان صنعت می‌گوید: «هر نانوایی در سطح شهر ماهانه ۱۸۰ میلیون تومان هزینه دارد و ۹۰ هزار نانوایی در سطح کشور داریم، این یارانه‌ای که به آرد داده می‌شود از جیب مردم به جیب این شبکه فساد در آرد می‌رود.»
گزارش‌هایی وجود دارد که همین آرد یارانه‌ای به کشور‌های همسایه از جمله پاکستان، عراق و ترکیه قاچاق می‌شود، اختلاف شدید قیمتی نرخ آرد دولتی با آزاد، عامل قاچاق است.
دلایل اختلاف قیمت هم اینگونه است: نخست اینکه قیمت آرد به دلیل پرداخت یارانه، در داخل کشور بسیار کم است، نکته دوم قیمت‌های جهانی روزبه‌روز افزایش یافته و در یک سال اخیر قیمت گندم جهانی ۱۲۳ درصد رشد داشته است، سوم اینکه وضعیت خشکسالی و تغییرات آب و هوایی موجب شده است که تولید در کشور‌ها کمتر شود، نکته چهارم اینکه بحران کووید ۱۹ و جنگ بین روسیه و اوکراین موجب شده کشور‌ها ذخایر خود را بیشتر کنند مثلاً چین نیمی از گندم صادراتی جهان را در انبار‌های خود ذخیره کرده است. همه این عوامل باعث شده که کشور‌های همسایه به تعبیر وزیر جهاد کشاورزی مانند یک جاروبرقی کالا‌های اساسی از جمله گندم ایران را به سمت خود بکشند.
دلیل ایجاد صف‌های طویل در مقابل نانوایی‌های سنتی هرچه باشد، ضروری است که استانداران و بازرسان تعزیرات حکومتی وارد ماجرا شده و با متخلفان برخورد قانونی شود. هر چند که روز گذشته استاندار تهران وعده داد که ساعات پخت نانوایان افزایش یابد و بازرسان نظارت بیشتری بر میزان پخت روزانه نان داشته باشند.
استاندار تهران: افزایش ۲ ساعته کاری نانوایان
به گزارش تسنیم؛ محسن منصوری استاندار تهران با تأکید بر اینکه «پیشنهاد ما افزایش دو ساعته کاری نانوایی‌ها بوده است»، می‌گوید: «به فرمانداران این اختیار داده شده است که این حداقل دو ساعت افزایش را به‌فراخور در سطح شهرستان اجرایی کنند. در مورد سهمیه آرد و نان نیز با کمک معاونت اقتصادی استانداری و فرمانداران با توجه به نظارتی که دارند تصمیمات لازم اتخاذ خواهد شد البته هیچ آردی نباید خارج از شبکه توزیع و فروخته شود و از سوی دیگر هیچ نانوایی نباید کمبود داشته باشد. با تدبیر و کار کارشناسی نسبت به اعداد و ارقام باید تصمیم‌گیری شود. هر کجا فرمانداری درخواست افزایش سهمیه کرد باید این کار در سریع‌ترین زمان انجام شود.»
وی درباره موضوع قاچاق آرد می‌افزاید: «کل آرد بخش صنف و صنعت کمتر از ۱۳ درصد مصرف آرد کشور است. قطعاً یک سر تخلف نانوایی‌ای است که آرد را می‌دهد و سر دیگر صنف و صنعتی است که آرد را دریافت می‌کند، لذا با هر دو با نظارت دقیق برخورد جدی صورت بگیرد، همچنین در حوزه حمل‌ونقل آرد هر کجا مشکلی وجود دارد باید احصاء و برای آن راه‌حل اندیشیده شود. نانوایی‌هایی که به‌صورت مباشر اداره می‌شود باید تذکرات لازم به آن‌ها داده شود تا فرآیند‌های خود را تشکیل دهند.»
وی تأکید می‌کند: «دولت فعلاً برنامه‌ای برای افزایش قیمت نان ندارد، اما در برخی از شهرستان‌ها شاهد تشکیل صف بودیم که لازم است فرمانداران این موضوع را حل‌وفصل کنند.»
