چند روز پیش و با رسیدن گرد و خاک همسایگان به مرز‌های غربی و داخل ایران، غلظت آلاینده ذرات معلق به خصوص ذرات کمتر از ۱۰میکرون افزایش بی‌سابقه‌ای داشت و در مواقعی چند استان را به محدوده خطرناک وارد کرد. علاوه بر آن غلظت آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۵/۲ میکرون هم به شدت بالا رفت و به محدوده شرایط بسیار ناسالم رسید. حالا کارشناسان شرکت کنترل کیفیت هوا در استان‌های مختلف با مقایسه این دو آلاینده معتقدند، ذرات آلاینده هرچقدر ریزتر باشند، خطرناک‌ترند. هم اکنون وضعیت هوای استان‌ها خوب نیست و به گفته سرپرست معاونت درمان علوم پزشکی اهواز در سه روز ابتدایی هفته که خاک همه جا را فرا گرفته بود، میزان مراجعه بیماران تنفسی به بیمارستان‌های خوزستان نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۹درصد و میزان مراجعه بیماران قلبی ۳۲درصد افزایش یافت. همچنین همدان روز‌های ناپاک بسیاری را در بهترین ماه سال تجربه کرده و خشک‌شدن تالاب‌های ورامین نیز فاجعه‌ای برای پایتخت به بار خواهد آورد.
براساس اخبار منتشره، طی روز‌های آینده اکثر استان‌های کشور دوباره شاهد گرد و خاک شدید و افزایش میزان آلاینده‌ها در هوای شهر و روستای خود هستند. این گرد و غبار در شرایطی آسمان ایران را به تسخیر خود در آورده که سال‌هاست مردم شهر‌های بزرگ با واژه آلودگی هوا آشنایی کاملی دارند.
شاید قبلاً در زمستان و روز‌های سرد سال و با وارونگی هوا، آلودگی‌ها به سطح زمین می‌رسید، اما الان مدت‌هاست ریه‌های مردم در هر فصل، میزبان یک مدل از ذرات و آلاینده‌های دردسرساز است و در طول ۳۶۵ روز سال باید به دنبال چند روز هوای پاک گشت و باقی ایام اگر بر اثر افزایش میزان آلاینده‌ها شهر تعطیل نشود، خیلی شانس آورده‌ایم.
روز‌های ناپاک در پاک‌ترین ماه سال
هم‌اکنون در بهترین ماه از بهترین فصل سال قرار داریم. حداقل تا چند دهه قبل اینطور بود که بهار فصل زنده شدن و شکوفایی معرفی شده و مطبوع‌ترین هوا به این ماه اختصاص دارد، اما حالا در میان روز‌های فروردین هم باید دنبال چند روز پاک و سالم بگردیم.
بر همین اساس معاون نظارت و پایش حفاظت محیط‌زیست استان همدان با اعلام اینکه از ابتدای سال تاکنون چندین روز هوای ناسالم را پشت سر گذاشته‌ایم، گفت: «منشأ آلودگی هوا طی روز‌های اخیر و ادامه آن برای روز‌های آینده نیز پدیده گردو غبار بوده که از خارج کشور وارد شده است.»
عادل عربی با تأکید بر اینکه منشأ گرد و غبار مربوط به کشور‌های سوریه، عراق و شمال عربستان است، ادامه داد: «در این مناطق باید مدیریت منابع آبی انجام شود و کاشت پوشش‌های گیاهی به کاهش ریزگرد‌ها در ایران بسیار کمک‌کننده است.»
وی با بیان اینکه ما نمی‌توانیم کاری برای منشأ ریزگرد‌های دیگر کشور‌ها انجام دهیم، تصریح کرد: «کانون ریزگرد‌های مربوط به داخل کشور شناسایی می‌شود و می‌توان مسائل مربوط به آن‌ها را مدیریت کرد.» به گفته این مسئول، طی روز‌های گذشته همدان، ملایر و کبودرآهنگ برای تمامی گروه‌ها ناسالم بوده و نهاوند نیز بسیار ناسالم ثبت شده است.
افزایش مراجعات بیماران قلبی به بیمارستان
خوزستان که یک پای ثابت دارای هوای ناپاک و گرد و غباری است، دوباره روز‌های خاکی سختی را تجربه می‌کند. به طوری که سرپرست معاونت درمان علوم پزشکی اهواز با اعلام افزایش مراجعه بیماران قلبی به بیمارستان‌ها، از مردم خواسته فقط برای کارهای ضروری از خانه خارج شوند.
دکتر حبیب حی‌بر با تأکید بر اینکه مراجعه افراد دارای بیماری قلبی و تفسی به بیمارستان‌های استان در چند روز هوای خاکی خوزستان ۳۲ درصد افزایش را نشان می‌دهد، گفت: «در پی وقوع گرد و غبار همه بیمارستان‌ها به حالت آماده‌باش کامل درآمده‌اند و گرد و غبار باعث شده تعداد مراجعه‌کنندگان با عارضه تنفسی و قلبی به بیمارستان‌ها بیشتر شود؛ ضمن اینکه تعدادی از این بیماران در بیمارستان‌ها بستری شده‌اند.» به گفته این مسئول در سه روز ابتدایی هفته که خاک همه استان را فرا گرفته بود، میزان مراجعه بیماران تنفسی به بیمارستان‌های خوزستان نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۹درصد و میزان مراجعه بیماران قلبی ۳۲ درصد افزایش یافته است.
حی‌بر با اشاره به اینکه در روز‌های آینده نیز هوای پر گرد و خاکی را در پیش خواهیم داشت، تأکید می‌کند: «از مردم به ویژه گروه‌های حساس می‌خواهیم در این روز‌ها کمتر از منزل خارج شوند و در صورت خروج از منزل و تردد در فضای باز حتماً از ماسک N۹۵ استفاده کنند.»
ظرفیت ورامین برای تبدیل شدن به کانون گرد و غبار
به خاطر افزایش خودرو‌های غیراستاندارد و استفاده از سوخت‌های فسیلی در خانه‌ها و کارخانجات، در فصول سرد که با وارونگی هوا مواجه هستیم، میزان ذرات معلق کمتر از ۵/۲ میکرون به شدت بالا می‌روند، اما در روز‌های غبارآلود و به خصوص در چند روز اخیر ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون، مهمان خارجی استان‌ها شده‌اند.
افزایش وحشتناک غلظت این آلاینده سبب شده تا کیفیت هوای برخی شهر‌ها مثل پایتخت در بازه‌ای از زمان به وضعیت خطرناک برسد.
جنوب ورامین که دروازه ورود به کویر مرکزی است، به خاطر وجود تالاب فصلی بندعلیخان، مراتع جنوبی و تاغزار‌ها تاکنون مانع از پیشروی کویر و ایجاد کانون گرد و غبار و ریزگرد در استان تهران شده‌اند، اما با خشک شدن تالاب و جنگل تاغ این دشت به کانون ایجاد ریزگرد در فصول گرم سال تبدیل شده است.
در همین رابطه رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ورامین با بیان اینکه خشک شدن تالاب فصلی بندعلیخان فقط مشکل ورامین نیست، چراکه قطعا تأثیرات منفی آن، کل استان تهران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، گفت: «این تالاب و مراتع جنوبی ورامین، سدی مستحکم در برابر پیشروی کویر محسوب می‌شود که علاوه بر تأمین علوفه مورد نیاز عشایر، در تغییر اکولوژی منطقه نیز نقش مهمی ایفا می‌کند، بنابراین مسئولان استانی برای زنده نگه داشتن آن باید وارد میدان شده و با تخصیص حقآبه قانونی آن، از نابودی این تالاب جلوگیری کنند.»
محمد فریدی خاطرنشان کرد: «با وجود تلاش‌های صورت گرفته از سوی مسئولان ورامین برای ورود آب به این تالاب فصلی، کمبود‌های برجای مانده از گذشته نتوانسته به طور کامل موجب آبگیری آن شود و لازم است مسئولان شهرستان‌های ورامین، قرچک و ری که کشاورزان آن از آب رودخانه شور و شیرین بهره می‌برند برای اختصاص حقآبه تالاب به نقطه نظر مشترکی دست پیدا کنند.»
