هر چند ادوات زرهی در مسیر توسعه میزان مقاومت زرهها، اغلب یک قدم جلوتر از تسلیحات ضدزره قرار داشتهاند، اما این سلاحها به دلیل هزینههای به نسبت کم در چرخه طراحی تا کاربری در کشورهای مختلف دنیا به سرعت متناسب با تهدیدات روز توسعه یافتهاند. موشکها در زمینه روشهای هدفگیری و هدایت، تانکها را ناچار به استفاده از ادوات دفاعی جدیدتر سوق میدهند، از این رو دو مؤلفه هدایت دقیق و مطمئن و قدرت نفوذ بالا اصلیترین عوامل تعیینکننده ارزش یک سامانه ضدزره محسوب میشوند. در شماره ۶۴۲۰ روزنامه جوان مطالبی در زمینه نسلبندی و روشهای هدایت موشکهای ضدزره بیان شد که برای مطالعه بیشتر به آن ارجاع داده میشود.
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، به جز تسلیحات راکتی نظیر RPG- ۷ اصلیترین سلاح ضدزره ایران را چندهزار فروند موشک BGM- ۷۱ که نام عمومی آن تاو (TOW) است تشکیل میداد که علاوه بر قابلیت شلیک از بالگردهای کبرا، از پرتابگرهای ثابت زمینی، خودروهای تاکتیکی جیپ و نفربرهای M- ۱۱۳ هم شلیک میشدند.
تولد طوفان ایرانی
پس از پایان جنگ تحمیلی با استفاده از تجارب ارزشمند به دست آمده در نبردهای فراوان و نابرابر با نیروهای پرتعداد زرهی عراق، ساخت نمونههای بومی از موشکهای ضدزره در دسترس، به طور انبوه آغاز شد، البته ساخت موشک تاو در سالهای دفاع مقدس آغاز شده بود و حتی به گفته برخی منابع، نمونه ایرانی این موشک در دوران جنگ شلیک موفق نیز داشته است. طبیعتاً با توجه به کارنامه عملیاتی درخشان، گسترش بالای این موشک در سطح نیروهای مسلح و تعداد زیاد پرتابگرهای آن برنامه توسعه بیشتر برای نمونه ساخته شده مورد توجه قرار داشت. «طوفان» نمونه ساخت ایران از موشک تاو است که در برخی مشخصهها تفاوتها و بهبودهایی نسبت به نمونه خارجی داشت.
یکی از نمونههای خانواده موشکهای طوفان، طوفان ۳ است که دارای دو ویژگی متفاوت با نسلهای قبلی است: این موشک قابلیت حمله از بالا (Top Attack) را داشته و سرجنگی آن از نوع شکلگیرنده انفجاری (EFP) است.
حمله از بالا برای غلبه بهتر بر زره
به طور معمول در ادوات زرهی بیشترین تلاش برای افزایش مقاومت در برابر سلاحهای ضدزره از ناحیه جلو و پهلوها صورت میگیرد و قسمت بالایی خودروی زرهی، ضعیفترین بخش آن است. این نکته سبب توسعه سلاحهای مختلفی از جمله خمپارههای هوشمند، مهمات فرعی هوشمند رهاشونده از راکتها و نیز موشکهای ضدزره حملهکننده از بالا شد.
در موشکهایی مانند جاولین ساخت امریکا که اتفاقاً به سبب اهدای تعداد زیادی از آن به اوکراین در جریان جنگ اخیر روسیه و این کشور نام آن زیاد به گوش میخورد، امکان استفاده به هر دو صورت حمله مستقیم و حمله از بالا وجود دارد، البته این موشک در حالت حمله از بالا نیز باید روی هدف شیرجه زده و به آن اصابت کند، اما در موشکهایی با سرجنگی از نوع شکلگیرنده انفجاری با پرواز در ارتفاعی مشخص پس از شناسایی هدف و رسیدن به بالای آن سرجنگی عمل میکند و پرتابههایی که با سرعت چند برابر سرعت صوت حرکت میکنند، از ضعیفترین قسمت خودروی زرهی یعنی بالا به آن اصابت مینمایند. با این روش میتوان به اهدافی که در پشت عوارض طبیعی و مصنوعی پنهان شدهاند، به طور مؤثری حمله کرد، خصوصاً در نواحی شهری که خودروهای زرهی در پوشش دیوارها و ساختمانها قرار میگیرند، این گونه پرتابهها بسیار مفید هستند.
پرتابههایی با سرعت بالا
در پرتابههای EFP، یک سطح فلزی در اثر انفجار خرج قرار گرفته در پشت آن در مدتزمان بسیار کوتاهی به شکل تیز درآمده و با سرعت بسیار بالا و بیش از چهار تا شش برابر سرعت صوت (ماخ) در هدف نفوذ کرده و با توجه به انرژی مکانیکی بسیار بالای ناشی از این سرعت به آن آسیب قابل توجهی میرساند. هر چند خود این پرتابه حاوی مواد منفجره نیست، اما با توجه به تعداد بسیار بالای آن در سرجنگی و تخریب ایجادشونده در محل برخورد پرتابه، بخشهای متعددی از هدف از کار میافتد و در صورت وجود مواد منفجره در هدف، برخورد پرتابههای EFP میتواند سبب انفجار آنها شود، البته به طور کلی میزان عمق نفوذ این پرتابهها در مقایسه با گونه خرج گود که در اغلب سلاحهای ضدتانک به کار میرود، کمتر است، اما در عوض در محل برخورد تخریب بیشتری ایجاد میکند و زرههای مقاوم در برابر خرج گود در برابر EFPها توانایی مقاومت ندارند. همچنین گفته میشود زرههایی که برای مقاومت در برابر EFP طراحی میشوند نیز مقاومتی در برابر خرج گود ندارند، بنابراین هر خودروی زرهی با اتکا به زرههای موجود در برابر یکی از انواع سرجنگیها تسلیم خواهد شد.
قابلیتهای طوفان ۳ ایرانی
در موشک ایرانی طوفان ۳ پس از شلیک و سرعت گرفتن موشک، پرواز آن بالاتر از خط دید مستقیم به هدف صورت میگیرد. موشک هدف خود را از طریق حسگرهای مغناطیسی و لیزری شناسایی و با رسیدن بر فراز آن سرجنگی ۷/۱ کیلوگرمی خود را منفجر میکند. این سرجنگی توانایی نفوذ بیش از ۸۰ میلیمتر در زرههای RHA را دارد.
قطر این سرجنگی که در پشت حسگرها و نزدیک به دماغه موشک جانمایی شده برابر ۸/۱۲ سانتیمتر است. موشک طوفان ۳ نیز ۱/۱۹ کیلوگرم جرم داشته و برد آن بین ۶۵۰ تا ۳ هزارو ۵۰۰ متر بوده و سایر مشخصات ابعادی و عملکردی آن مشابه گونه طوفان ۱ است.
تا امروز در کشورمان در بیش از سه دههای که از پایان جنگ تحمیلی میگذرد، نزدیک ۲۰ گونه موشک ضدزره در چند گروه عملکردی توسعه یافته است که البته اغلب آنها توسعهیافته نمونههای قبلی خود بودهاند و نمونههای جدید در حال جایگزینی با انواع قدیمی هستند. این موشکها با ردههای مختلف وزن از حدود ۱۰ کیلوگرم در نمونههای دوش پرتاب تا چند ده کیلوگرم و برد هزار متر تا چندین کیلومتر برای شلیک از پرتابگرهای زمینی و بالگرد و پهپاد ساخته شده و به طور انبوه در اختیار رزمندگان اسلام در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و جبهه مقاومت اسلامی در لبنان و فلسطین قرار گرفتهاند.