با تصمیم دولت در حذف ارز دولتی از واردات کالا‌های اساسی در سال آینده، این روز‌ها فعالان بازار واقعیت‌های جدیدی از بی‌اثر بودن ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی بیان می‌کنند، به طوری که یک عضو اتاق بازرگانی تهران با اشاره به عدم حمایت مؤثر ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی از مصرف‌کننده، از گران فروشی در بحث مرغ و تخم‌مرغ سخن می‌گوید و معتقد است همین انحراف قیمت در مرغ به خوبی خود را نشان می‌دهد. به عنوان مثال بیشترین نرخ مرغ در دنیا حدوداً کیلویی دودلار است که با احتساب همه هزینه‌های جانبی با دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومان باید حدود ۱۲هزارتومان به دست مردم برسد، اما در بازار با قیمت ۳۱ تا ۳۵ هزار تومان معامله می‌شود. تخم‌مرغ نیز باید ۷ هزارتومان به فروش برسد.
کارشناسان اقتصادی تصمیم دولت سیزدهم در حذف ارز دولتی واردات کالا‌های اساسی از سال آینده را جراحی بزرگ می‌دانند و معتقدند هدف دولت قبلی در اختصاص ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی به کالا‌های اساسی حمایت غیرمستقیم از اقشار ضعیف جامعه بوده است، اما در عمل این سیاست به اهدافش نرسید. در حال حاضر هزینه‌ای که دولت برای واردات کالا‌های اساسی می‌پردازد و ارزی که به واردکننده اختصاص می‌دهد، ثمره خاصی ندارد و در صورت حذف ارز ترجیحی و تبدیل آن به نرخ نیمایی، می‌توان مستقیم از مصرف‌کننده حمایت کرد. از این رو دولت به جای اختصاص ارز ترجیحی به واردکننده، مصرف‌کننده را مورد حمایت قرار می‌دهد.
البته باید توجه داشت که در شرایط فعلی اقتصاد کشور اقشار آسیب‌پذیر فشار زیادی را متحمل شده‌اند، از این رو پیش نیاز حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی، شناسایی جامعه هدف و ارائه کمک‌های اعتباری یا نقدی به قشر آسیب‌پذیر و کم‌درآمد است، چراکه در غیر این صورت در مضیقه قرار می‌گیرند. مردم باید بدانند کالایی که ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی گرفت با قیمت مدنظر دولت به دست مصرف‌کننده نرسید، بنابراین عملاً اختصاص ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی بی‌ثمر بوده است.
در این خصوص عضو اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی یک جراحی بزرگ است، می‌گوید: باید یارانه ارزی به دست خود مردم برسد و کارت اعتباری خرید بهترین جایگزین ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی است.
افشین کلاهی در گفتگو با مهر، در رابطه با اصلاح سیاست ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی می‌افزاید: ارز ترجیحی نه تنها به اهداف خود نرسید، بلکه از ابتدا نیز اشتباه بود و بسیاری از کارشناسان با آن مخالفت کردند. از ابتدا این نکته مطرح می‌شود اگر با پرداخت یارانه ارزی قرار بر این است که وضعیت مردم بهبود یابد، بهتر است این یارانه را مستقیم به خود مردم بدهیم به جای اینکه در ابتدای حلقه و به واردکننده یارانه بدهیم.
عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران می‌گوید: ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی و به طور کل ارز چند نرخی در بحث تولید مشکلات فراوانی ایجاد کرده است. اینکه قیمت واردات از قیمت تولیدات داخل بیشتر باشد و طبیعتاً روی کاهش تولید اثرگذار خواهد بود. متأسفانه واردات با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی تولید داخل را سرکوب کرد.
مرغ در گران‌ترین حالت ممکن باید ۱۲هزار تومان فروخته شود
کلاهی با اشاره به عدم حمایت مؤثر ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی از مصرف‌کننده اظهار می‌دارد: با توجه به قیمت‌های جهانی، کالا‌هایی که الان دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی دریافت می‌کنند، باید بسیار ارزان‌تر از قیمت‌های موجود در بازار عرضه شوند، اما شواهد نشان می‌دهد که در شرایط فعلی کالا‌های مشمول ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی با نرخ دلار ۲۴ هزار تومانی یا بیشتر به دست مردم می‌رسد.
وی تأکید می‌کند: همین انحراف قیمتی در مرغ به خوبی خود را نشان داد و مهر تأییدی بر ناکارآمدی سیاست ارز ترجیحی زد. به عنوان مثال بیشترین نرخ مرغ در دنیا حدوداً کیلویی ۲ دلار است که با احتساب همه هزینه‌های جانبی با دلار ۴ هزار و ۲۰۰ باید حدود ۱۲ هزار تومان به دست مردم برسد، اما در بازار با قیمت ۳۵ هزار تومان معامله می‌شود.
کلاهی می‌گوید: واردات هر کیلو تخم مرغ با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی نهایتاً ۷ هزار تومان تمام می‌شود، در حالی که آن را بین ۱۷ تا ۱۸ هزار تومان در بازار عرضه می‌کنند.
عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران می‌افزاید: البته باید توجه کرد که حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی تبعاتی نیز خواهد داشت، اما با اعطای یارانه به صورت مستقیم به مردم، از تبعات منفی آن کاسته خواهد شد.
دولت سیزدهم جرئت اصلاح روند غلط دولت‌های پیشین را دارد
کلاهی می‌گوید: حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی ممکن است مشکلات جزیی نیز ایجاد کند، اما دولت برای تعادل بخشیدن به اقتصاد جرئت اصلاح روند‌های غلط دولت پیشین را دارد. ممکن است این تصمیم تبعاتی نیز در پی داشته باشد، اما در این مورد باید صادق بود و جسارت لازم برای مقابله با این موضوع را داشت. باید ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی حذف شود و مردم به صورت مستقیم حمایت شوند.
عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران می‌افزاید: در مجلس نیز بحث کارت اعتباری مطرح شده است، به نظر می‌رسد که راه‌حل موجود همین باشد؛ یعنی برای کالا‌های اساسی اعتباری به مردم داده شود و کارت آن‌ها شارژ و مشخصاً برای کالا‌های اساسی اختصاص داده شود و در رده بعدی نیز می‌توان به بخشی از جامعه نیز این یارانه جدید را اعطا کرد.
کلاهی با اشاره به لزوم پرداخت یارانه نقدی به صورت کامل به مردم برای جبران حداقل آثار تورمی حاصل از حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی تأکید می‌کند: در حال حاضر باید حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی اتفاق بیفتد، یعنی به صورت مستقیم به خود مردم یارانه داده شود تا حداقل آثار تورمی که به مردم وارد می‌شود نیز از طریق این یارانه کنترل شود. باید یارانه ارزی به دست خود مردم برسد و با حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی و تک‌نرخی کردن ارز، رانت نیز از بین برود.
وی می‌افزاید: البته در نحوه پرداخت کمی اختلاف نظر است، اما همه شیوه‌های جایگزین از جمله کارت اعتباری خرید یا یارانه نقدی را باید به صورت کارشناسی در موضوعات اجتماعی و اقتصادی بررسی کرد. به نظر من اعطای یارانه به صورت کارت اعتباری خرید، روش مناسبی است که کمترین مشکل را ایجاد می‌کند.
