کانال تلگرامی «عصر ایران» از آخرین و پیشرفته‌ترین تلسکوپ ناسا نوشت. تلخیصی از مطلب «عصر ایران» را در ادامه می‌خوانید: ناسا برای پرتاب تلسکوپ فضایی جدید خود به نام «جیمز وب» آماده می‌شود که بیشتر از هر چیزی که تاکنون توسط نوع بشر ساخته شده است می‌تواند نگاهی به درون عالم بیندازد. تلسکوپ جیمز وب بسیار بزرگ‌تر از تلسکوپ فضایی هابل است که از سال ۱۹۹۰ در مدار قرار دارد. توسعه و ساخت تلسکوپ فضایی جیمز وب ۳۰ سال زمان برده و هزینه‌ای بیش از ۱۰ میلیارد دلار برای آن صرف شده است. از این تلسکوپ به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تلاش‌های علمی قرن بیست‌ویکم یاد می‌شود.
هدف این تلسکوپ چیست؟
تلسکوپ فضایی جیمز وب قادر خواهد بود تا هر چیزی را در آسمان ببیند. با این وجود، هدف اصلی آن مشاهده نوری است که از نخستین ستارگانی که در عالم درخشیده‌اند، ساطع می‌شود. تصور می‌شود که این ستارگان اولیه حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون سال پس از انفجار بزرگ (بیگ‌بنگ)، یا کمی بیش از ۵/۱۳ میلیارد سال پیش درخشش خود را آغاز کرده‌اند. تلسکوپ جیمز وب گروه‌هایی از این ستارگان را انتخاب خواهد کرد. آن‌ها به‌اندازه‌ای دور هستند که نور آن‌ها حتی در صورت حرکت با سرعت ۳۰۰ هزار کیلومتر در ثانیه میلیادر‌ها سال طول خواهد کشید تا در کیهان سفر کند. تلسکوپ جیمز وب باید قادر به دیدن یا حداقل تشخیص درخششی ضعیف از لحظه‌ای باشد که تاریکی به پایان رسیده و این نخستین ستارگان به زندگی سوسو زده‌اند.
چرا می‌خواهیم نخستین ستارگان را ببینیم؟
اگر انفجار بزرگ را زمان شکل‌گیری عالم در نظر بگیریم، تنها سه عنصر شیمیایی شامل هیدروژن، هلیوم و مقداری لیتیوم در آن وجود داشتند. عناصر شیمیایی دیگر ازجمله نمونه‌هایی که برای حیات ضروری هستند، مانند کربن و اکسیژن، باید توسط واکنش‌های هسته‌ای در مرکز ستارگان شکل گرفته باشند. تلسکوپ جیمز وب به ما در درک ریشه‌های هر چیزی که اطراف خود مشاهده می‌کنیم و این‌که چگونه به وجود آمده‌ایم کمک خواهد کرد.
چه زمانی پرتاب می‌شود؟
در حال حاضر، تلسکوپ فضایی جیمز وب که نام آن از جیمز ئی‌وب، رئیس ناسا که بر پروژه فرود بر ماه آپولو نظارت داشت، گرفته شده، قرار است در روز چهار‌شنبه ۲۲ دسامبر ۲۰۲۱ برابر با یکم دی ۱۴۰۰ به سمت مدار خود پرتاب شود. راکت اروپایی آریان ۵ که از گویان فرانسه پرتاب خواهد شد، جیمز وب را به سمت مقصد خود هدایت خواهد کرد. آژانس فضایی اروپا شریک این پروژه است و مسئولیت انتقال تلسکوپ به فضا را بر عهده گرفته است.
چه زمانی باید منتظر نخستین تصاویر باشیم؟
پس از پرتاب از گویان فرانسه، تلسکوپ جیمز وب سفری حدوداً یک ماهه خواهد داشت تا به مداری در حدود ۶/۱ میلیون کیلومتری از سیاره زمین برسد. طی این ۲۹ روز، جیمز وب آیینه‌ها و آفتاب‌گیر خود را بازخواهد کرد. هزاران قسمت در این روند درگیر هستند و باید در ترتیبی درست کار کنند. خوشبختانه، در صورت بروز مشکل، هر مرحله از روی زمین قابل کنترل است. سپس، یک دوره راه‌اندازی در فضا طی می‌شود که حدود شش ماه طول خواهد کشید که شامل خنک کردن ابزارها، تنظیم و کالیبراسیون می‌شود. تمام ابزارها برای مشاهده این‌که چگونه کار می‌کنند یک روند بررسی را پشت سر خواهند گذاشت. سپس، جمع‌آوری داده‌ها و ارائه نخستین تصاویر در سال ۲۰۲۲ آغاز خواهد شد. هزاران دانشمند سال‌ها منتظر بوده‌اند تا ببینند تلسکوپ فضایی جیمز وب چه چیزی می‌تواند به ما نشان دهد.
ساخت تلسکوپ جیمز وب چه میزان هزینه داشته است؟
ناسا برای طراحی و ساخت جیمز وب ۸/۸ میلیارد دلار هزینه کرده است و ۸۶۰ میلیون دلار دیگر نیز برای پشتیبانی از فعالیت‌های مأموریت طی پنج سال اختصاص خواهد داد. در مجموع، تلسکوپ فضایی جیمز وب هزینه‌ای ۷/۹ میلیارد دلاری برای امریکایی‌ها به همراه داشته است. آژانس فضایی اروپا حدود ۷۰۰ میلیون یورو در این پروژه سرمایه‌گذاری کرده است که در دو ابزار از چهار ابزار جیمز وب و راکت پرتاب آریان به‌کار گرفته شده است. آژانس فضایی کانادا نیز حدود ۲۰۰ میلیون دلار کانادا در این پروژه سرمایه‌گذاری کرده است. همه این موارد، جمع هزینه را به بیش از ۱۰ میلیارد دلار می‌رساند.
درست است که تلسکوپ جیمز وب سال‌ها از برنامه پیش‌بینی شده برای پرتاب عقب مانده و در مواقعی با مدیریت ضعیف پروژه مواجه بوده است، اما مقداری از پول صرف پیشرفت‌های فناوری شده که کاربرد گسترده‌تری در جا‌های دیگر داشته‌اند. به‌عنوان نمونه، یک ابزار اندازه‌گیری که برای جیمز وب ساخته شده است اکنون در جراحی دقیق چشم استفاده می‌شود.
در مقام مقایسه، تلسکوپ هابل با قیمت‌های امروز تاکنون نزدیک به ۱۵ میلیارد دلار هزینه داشته است. پس از همه اکتشافات این تلسکوپ طی بیش از ۳۰ سال گذشته، عده کمی شاید به ارزش آن شک داشته باشند و انتظار می‌رود تلسکوپ جیمز وب نیز گزینه‌ای انقلابی باشد.
