سرویس جامعه جوان آنلاین: در جلسه ۱۴۹ ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور در شواری عالی انقلاب فرهنگی، منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از آمادگی وزارت مطبوعش برای اجرای طرح ساماندهی موسسات آموزش عالی کشور خبر داد و گفت: وزارت علوم از سال‌ها قبل موضوع را در دستور کار داشت و در این خصوص گزارش‌هایی جمع‌آوری و تدوین کرد. چنانچه شورای عالی انقلاب فرهنگی و ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور دستور دهند، متولی‌گری این بخش را به عهده بگیرد یا حداقل به موضوع ورود جدی پیدا کند تا با آمادگی کامل بتواند وظیفه خودش را در این خصوص انجام دهد.
ساماندهی دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های دولتی
دکتر غلامی در ادامه تاریخچه مختصری از تصویب طرح ساماندهی موسسات آموزش عالی کشور ارائه کرد و گفت: مصوبه مذکور در اسفند ۱۳۹۴ تصویب، در تیرماه ۱۳۹۵ ابلاغ شد و تقریباً دو ماه بعد هم توسط وزارت علوم به دانشگاه‌های کشور ابلاغ شده است. در آن زمان، بند‌های نخست این ابلاغیه مورد توجه قرار گرفت و تعاملات منطقه‌ای (مناطق دانشگاهی) شکل گرفت و سپس به سراغ اجرایی شدن سایر بند‌ها رفتیم. از سال ۱۳۹۷ هم این برنامه جزو اولویت‌های وزارت علوم قرار گرفت که تا به امروز هم ادامه داشته است.
غلامی در خصوص مساحت زیاد دانشگاه و مد نظر نبودن آن برای گسترش دانشگاه‌ها گفت: هم اکنون داشتن زمین زیاد به عنوان یک معیار خوب در نظر گرفته نمی‌شود چرا که هزینه‌ها و حواشی خاص خود را دارد؛ بنابراین داشتن زمین زیاد و مساحت بالا از این پس به عنوان معیار توسعه یک مرکز قرار نمی‌گیرد.
وی همچنین در مورد وضعیت فعلی بعضی دانشگاه‌ها نیز اظهار داشت: دانشگاه علمی و کاربردی ۶۰۰ مرکز غیردولتی بدون بودجه دولت تحت اساسنامه مستند به تعهدات موسسین دارد که ساماندهی آن صورت گرفته است. دانشگاه پیام نور هم به خوبی ساماندهی شده و هم دانشجو و هم کارمند و استاد. بسیاری از ساختمان‌های خالی هم برای مرکز رشد علم و فناوری در نظر گرفته شدند. بهترین دوره تعامل با دانشگاه آزاد و وزارت علوم در همین دوره بوده است که انشاالله ساماندهی در آنجا هم به پیش خواهد رفت. دانشگاه فنی و حرفهای که از وزارت آموزش و پرورش تحویل گرفته شد به شدت ضعیف بود، اما با بودجه‌های فراوان تجهیز شد و مورد استفاده قرار گرفته است.
اعلام نیاز به رشته‌ها به استانداران واگذار شد
غلامحسین رحیمی معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این جلسه گفت: بخش ساماندهی بسیار حساس و قابل توجه است چرا که این طرح به استناد مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت گرفته و در وزارت علوم، حداقل از بعد از جنگ تحمیلی تا کنون همواره در حال گسترش آموزش عالی بوده‌ایم و هیچ گاه جلوی گسترش موسسات آموش عالی نه تنها گرفته نشد، بلکه حتی محدود هم نشد. از این لحاظ اجرای این طرح چندان آسان نبوده و فشار بسیار سنگینی بر وزارت علوم قرار دارد.
معاون وزیر علوم افزود: مسلما اسناد بالادستی در برنامه ریزی ساماندهی مد نظر بوده و این ۸ برنامه توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان طرح آمایش مصوب شده است. در طرح مساله مدیریت مناطق آموزش عالی خوشبختانه با توجه به مصوبه‌ای که سال گذشته ستاد نقشه جامع علمی داشت فعلا «منطقه» را در مقیاس «استان» در نظر گرفتیم و طراحی و برنامه ریزی انجام شد. درواقع همه استان‌های ما یک شورای مدیریت آموزش عالی دارند که در راس این شورا، رییس دانشگاه جامع قرار دارد و این شورا شامل همه روسای دانشگاه‌ها به استثنای دانشگاه‌های علوم پزشکی است. ساماندهی دانشگاه‌ها و رتبه سنجی و اعتبارسنجی هم انجام شده و ماموریت گرایی هم صورت گرفته است و در این راستا سه طرح دیگر هم در حال اجراست؛ لذا با این طرح‌ها باید گفت که هیچ موسسه آموزش عالی در کشور منحل نمی‌شود و در واقع بحث تجمیع به بحث الحاق تغییر کرد.
رحیمی یادآوری کرد: نظام آموزش عالی در کشور نسبت به سایر بخش‌ها چه در بحث ساماندهی و چه در بخش نوآوری، اقدامات قابل توجهی داشته و قابل مقایسه با آن‌ها هم نیست. وی در بیان دلایل ساماندهی موسسات آموزش عالی کشور گفت: امروزه تعداد زیادی از موسسات آموزش عالی از کیفیت آموزشی لازم برخوردار نیستند. افزایش تعداد دانش آموختگان بیکار به دلیل عدم نیاز بازار کار، توزیع نامتناسب رشته‌های تحصیلی مورد نیاز جامعه، رشد کمی نظام آموزش عالی بدون توجه به تحولات و بازار کار، کیفیت پایین آموزش در بسیاری از موسسات نوپا و در حال گسترش، نبود تعداد داوطلب ورود و محدود بودن اعتبارات آموزش عالی از جمله دلایل ساماندهی آموزش عالی است.
وی معیار‌ها و شاخص‌های ساماندهی را نیز به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم کرد و گفت: در بخش معیار‌های درونی این شاخص‌ها عبارتند از: تعداد اعضای هیات علمی و تناسب آن با تعداد دانشجو، تناسب اعضای هیات علمی با رشته‌های دایر دانشگاه، سرانه مقالات علمی و پژوهشی داخلی و خارجی به هیات علمی، سرانه فضا‌های آموزشی به دانشجو، آزمایشگاه‌های آموزشی فعال در رشته‌های تحصیلی دارای مجوز، سرانه تعداد طرح‌های بیرونی به هیات علمی، سرانه اعتباری طرح‌های تحقیقاتی فناوری بیرونی از جمله مهم‌ترین شاخص‌های ساماندهی بوده‌اند.
معاون وزیر علوم معیار‌های بیرونی هم شامل تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه، نیاز شهر و استان به رشته‌های تحصیلی دانست و اظهار داشت: در این رابطه از استانداران خواهش کردیم تا نیاز‌های خودشان را اعلام کنند و اگر استاندار اعلام می‌کرد که به تمام این رشته‌ها نیاز دارد، قطعا تصمیمات ما هم فرق می‌کرد که تا کنون هیچ استانداری چنین پاسخی به ما نداده است. بهینه سازی تنظیم موسسات آموزش عالی در هر استان، اهداف سه گانه ساماندهی که بدان اشاره شده همگی به عنوان عوامل بیرونی تلقی می‌شوند.
۷۰ درصد دانشگاه‌های دولتی مشمول ساماندهی و تجمیع هستند
به گفته رحیمی، در اواخر سال ۱۳۹۸ دکتر غلامی وزیر علوم این پیاده‌سازی را ابلاغ کردند، اما از سال ۱۳۹۹ آغاز شد؛ با توجه به این طرح از ۱۲۰ دانشگاه وزارت علوم، ۸۸ دانشگاه مشمول طرح ساماندهی می‌شوند. پس از ساماندهی این دانشگاه تبدیل به ۴۶ یا ۴۴ دانشگاه خواهند شد. با این روش یک دانشگاه مرکزی با پردیس‌های مختلف در شهر‌های مختلف ایجاد می‌شود. حسن این کار هم جلوگیری از اتلاف سرمایه و پذیرش دانشجو در رشته‌های مشابه در همه این شهرهاست. به عبارتی یک رشته برای همه این دانشگاه‌ها در یکی از پردیس‌ها و یا مرکز ادامه می‌یابد که متناسب با نیاز یک استان و شهر است. با این اقدام اعضای هیئت علمی همچنان به کار خود ادامه خواهند داد. بسیاری از این دانشگاه‌ها با همین معیار‌های مورد نظر ساماندهی خواهند شد.
۶۵ درصد بودجه تحقیقاتی به تهران می‌رسد
دکتر علی اکبر حقدوست، معاون آموزشی وزارت بهداشت نیز در جلسه ساماندهی موسسات آموزش عالی کشور با طرح سؤال از اینکه چرا شهرستان‌ها اینقدر بر بحث توسعه دانشگاه‌ها اصرار دارند، گفت: احتمالاً مدیریت شهر‌ها توسعه شهرهایشان را منوط به توسعه آموزش عالی می‌دانند که در اینجا ضعف مدیریت در سایر قسمت‌ها وجود دارد.
وی در این خصوص افزود: نکته بعدی این است که ۶۵ درصد بودجه تحقیقاتی کشور در تهران هزینه می‌شود که ما باید آمایش سرزمین را اجرا کنیم که بسیار مهم است. اما باید پذیرفت که اگر ما از مهاجرت خارجی گله داریم باید به همین میزان از مهاجرت داخلی هم گله داشته باشیم. مسلما تا زمانی که بودجه در تهران خرج می‌شود، مهاجرت داخلی به تهران همچنان ادامه خواهد داشت؛ بنابراین اگر قرار است آمایش سرزمین اجرا شود باید با در نظر داشتن بحث عدالت اجتماعی مورد توجه قرار بگیرد. یعنی اگر قرار است تا دانشگاه‌هایی از سطح کشور برچیده شوند، اما باید بودجه آن‌ها به قدری باشد که بتواند برای بسیاری جاذبه ایجاد کند.
تصویب تجمیع ۸۱ دانشگاه دولتی
در پایان این جلسه، سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن تشکر از زحمات و تدابیر وزارت علوم در اقدام شجاعانه برای ساماندهی مراکز آموزشی در جمع بندی گفت: ما الحاق مراکز آموزشی را با توضیحات جناب آقای دکتر غلامی و جناب آقای دکتر رحیمی مورد تصویب قرار می‌دهیم، با این ملاحظه که مراکز مخصوص خواهران همچنان تک جنسی بودن آن‌ها محفوظ بماند. در مورد هفت دانشگاه، تجمیع یا الحاق شدن نیازمند بررسی دقیق‌تر بر مبنای شاخص‌های قطعی است.
