در حالی که مقامات آمریکا برای اعزام 40 هزار نیروی جدید به افغانستان دچار اختلاف شدهاند شبه نظامیان طالبان طی یکماه گذشته بر حجم فعالیتهای تروریستی خود در پاکستان افزوده و کار را به جایی رساندهاند که مقرهای ارتش را در مناطق مختلف هدف بمبگذاری یا حملات انتحاری قرار میدهند. پنجشنبه گذشته شهرهای لاهور، پیشاور و برخی نقاط دیگر پاکستان شاهد پنج حمله پی در پی به مقرهای ارتش بودند که در این حملات جمعاً 40 نفر کشته شدند. نیمی از کشته شدگان نظامیان یا کارمندان دولت بودند و تعدادی از رهگذران هم به کام مرگ فرو رفتند. چند روز قبل از آن هم شبه نظامیان به مقر ارتش در راولپندی حمله کردند. واحد نظامی مستقر در راولپندی از اهمیت خاصی در ارتش پاکستان برخوردار است، به طوری که اکثر کودتاهای نظامی از این واحد شروع و هدایت شده است. در این مدت پایگاههای آمریکا و حتی دفتر سازمان ملل از تعرض شبه نظامیان در امان نماند. منابع خبری از قول سرکردگان طالبان و یا تحلیلگران مسائل پاکستان اعلام کردهاند که این حملات، واکنش شبه نظامیان به ارتشهای اسلامآباد و واشنگتن است که حملات هوایی آنها در مناطق قبیلهنشین ادامه دارد. حملات زنجیرهوار شبه نظامیان طالبان به مقرهای ارتش پاکستان، احتمال دخالت برخی نیروهای امنیتی این کشور در حوادث اخیر را قوت میبخشد، چرا که حمله یک گروه شبه نظامی به مقرهای یک ارتش منظم بدون آموزش، برنامهریزی و کار اطلاعات عملیاتی بسیار دشوار و در حد محال است. این احتمال وقتی قوت بیشتری گرفته که بدانیم اکثریت بدنه ارتش و سازمان اطلاعات پاکستان (iSI) شکل گرفته از کسانی است که دارای ریشههای مشترک قومی – مذهبی با طالبان بوده و در گذشته نیز همکاریهایی با طالبان پاکستان و افغانستان داشتهاند. دخالت سرویسهای امنیتی و جاسوسی خارجی همچون سیا هم بسیار محتمل است، چرا که آنها نفوذ مؤثری در ارتش، دستگاه امنیتی و دولت پاکستان دارند.
منابع خبری یکی از دلایل حملات زنجیرهای شبه نظامیان طالبان به مقرهای ارتش پاکستان را پیش دستی در مواجهه با حمله زمینی نظامیان اعلام کردهاند. در چند روز گذشته شبکههای خارجی، خبرگزاریها، روزنامهها و سایتهای خبری به کرات آماده شدن ارتش پاکستان برای حمله زمینی به طالبان را دلیل حملات شبه نظامیان به واحدهای نظامی یاد کردهاند. در همین حال دولت پاکستان پس از وقوع حملات پی در پی به واحدهای ارتش طی روز پنجشنبه گذشته، اعلام کرد حمله زمینی بزودی آغاز میشود و حملات هوایی و توپخانهای برای آماده کردن زمینه تهاجم زمینی است.
بالاخره از بامداد دیروز حمله زمینی ارتش پاکستان با 28 هزار سرباز علیه 10 هزار شبه نظامی طالبان در وزیرستان جنوبی شروع شد. وزیرستان جنوبی از مناطق قبیلهنشین موسوم به پشتونستان است که اکثر اعضای طالبان در آن مأوا گرفتهاند.
در پس فعل و انفعالات رخ داده در پاکستان و افغانستان چند نکته وجود دارد که توجه به آنها میتواند در پیش بینی آینده اسلامآباد و کابل راهگشا باشد:
1- در آستانه ورود 40 هزار نیروی جدید به افغانستان، حملات زنجیره وار طالبان به مقرهای ارتش پاکستان حاوی این پیام است که نظامیان اسلامآباد نه تنها قادر به مبارزه با شبه نظامیان در خاک افغانستان نیستند بلکه در حفاظت از واحدهای خود هم ناتوانند. بنابراین آمریکا برای برقراری آرامش در این دو کشور باید مستقیماً وارد شود و نیروهایش را افزایش دهد.
2- ارتش پاکستان که پس از ترور بوتو، قدرت رسمی کشور را از دست داد (ارتش در پاکستان همواره رکن اصلی قدرت به صورت رسمی یا غیررسمی بوده است) حمله به وزیرستان جنوبی و سرکوب طالبان را فرصتی برای جلب محبوبیت برای خود میداند، ژنرالهایی چون پرویز کیانی (رئیس ستاد ارتش پاکستان) به دنبال آن هستند تا از ارتش، چهره یک ناجی را برای ملت پاکستان تصویر کنند تا زمینه بازگشت نظامیان به کرسیهای ریاست جمهوری و نخست وزیری فراهم شود. به نظر میرسد در این راه از حمایتهای آمریکا هم برخوردارند. اگر چه نمیتوان دخالت سران ارتش در حمله طالبان به واحدهای نظامی را محتمل دانست اما به نظر میرسد ژنرالها از حملات صورت گرفته چندان هم ناراحت نیستند.
3- ناآرامیهای اخیر توانمندی دولت در برقراری امینت را به شدت زیر سؤال برده است. رئیس این دولت هم کسی نیست جز آصف علی زرداری همسر بینظیر بوتو و رئیس حزب مردم که پیروز انتخابات پارلمانی دو سال پیش بود. باروی کار آمدن حزب مردم، ارتش از قدرت رسمی کشور، کنار گذاشته شد.
چه ارتش پاکستان در سرکوب کردن طالبان موفق شود و چه نشود آمریکا نیروهای جدید خودرا به افغانستان گسیل خواهد کرد. اگر ارتش پاکستان موفق شود، آمریکا برای در منگنه قرار دادن شبه نظامیان که در دو سوی مرزهای افغانستان و پاکستان حضور دارند به آنان حمله زمینی خواهد کرد، اگر ارتش پاکستان موفق نشود هم فرضیه کسانی که نظامیان اسلامآباد را ناتوان میدانند وخواستار حضور نیروهای بیشتری از اعضای ناتو بویژه از نوع آمریکاییاش هستند درست در میآید.