سرویس بین الملل جوان آنلاین: به رغم فشار‌های تحریمی بی‌سابقه امریکا علیه ایران در چارچوب کارزار فشار حداکثری، ایستادگی ایران در برابر این تحریم‌ها در قالب سیاست مقاومت حداکثری، باعث استیصال دولت ترامپ شده است و در هفته‌های باقیمانده از عمر این دولت، هر هفته تحریم‌های مختلفی را علیه اشخاص جدید حقیقی و حقوقی ایرانی و خارجی اعلام می‌کند. به گفته «پل پیلار» کارشناس سیاسی امریکایی، جنگ اقتصادی و فشار حداکثری ترامپ در قبال ایران نه تنها دستاوردی نداشته، بلکه از همه جهات شکست خورده است. بسیاری از تحلیلگران غربی معتقدند هدف دولت ترامپ از تشدید تحریم‌های ضد ایرانی و تلاش برای تنش آفرینی با ایران، ایجاد موانع و چالش‌های متعدد در مسیر بازگشت احتمالی جو بایدن رئیس‌جمهور منتخب امریکا به توافق هسته‌ای برجام است و رژیم صهیونیستی هم با چراغ سبز ترامپ اقدام به ترور ناجوانمردانه محسن فخری‌زاده دانشمند هسته‌ای برجسته ایران کرد. به گفته «شارل أبی نادر» کارشناس سیاسی لبنانی، هدف از این ترور، مانع‌تراشی در مسیر بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای با ایران بوده است.
موضع قبل از انتخابات
جو بایدن نامزد دموکرات‌ها و رئیس‌جمهور در آستانه ورود به کاخ سفید، در طول مبارزات انتخاباتی خود به مسئله برجام و ایران توجه داشته است. بایدن در سپتامبر ۲۰۲۰ در یادداشتی برای شبکه خبری «سی ان ان» با انتقاد از سیاست دولت ترامپ در قبال ایران، سیاست‌هایش در باره ایران را در صورت پیروزی در انتخابات تشریح کرد. بایدن گفت «دونالد ترامپ» با خروج از برجام مرتکب اشتباه شده و اقدامی مغایر با منافع ملی امریکا انجام داده و امریکا را منزوی‌تر کرده است، به طوری که در دو تلاش اخیر واشنگتن علیه ایران برای تمدید تحریم تسلیحاتی و بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی، نزدیک‌ترین متحدان امریکا در اروپا نیز حاضر نشدند با آن همگام شوند و علیه ایران موضع بگیرند. اذعان بایدن به شکست رویکرد ترامپ حاکی از این بود که حتی سیاستمداران ارشد امریکایی نیز به این امر پی برده‌اند که به رغم ادعا‌های مکرر مقامات دولت ترامپ به ویژه مایک پمپئو برای کارزار فشار حداکثری، منجر به سخت‌تر شدن وضعیت برای جمهوری اسلامی ایران شده است، اما در عمل ایران مقابل این فشار‌ها در چارچوب استراتژی مقاومت حداکثری ایستادگی و تلاش‌های واشنگتن برای تداوم تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور را نیز با شکست بزرگی مواجه کرده است. «الکس وطنخواه» مدیر برنامه ایران در مؤسسه غرب آسیا در واشنگتن می‌گوید: «امریکا در رویکرد خود در خصوص ایران تنها مانده است.»
بایدن در بخش دیگر یادداشت خود به سیاست دولت خود در صورت پیروزی در انتخابات نوامبر ۲۰۲۰ درباره ایران پرداخت. او نوشت در صورت راهیابی به کاخ سفید، سیاستهای واشنگتن در قبال ایران را تغییر خواهد داد و در گام نخست، متعهد به تلاش برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای خواهد شد. به گفته بایدن، دولت او در گام دوم، مسیری قابل اعتماد برای رویکرد دیپلماتیک مقابل ایران خواهد گشود و چنانچه ایران به پایبندی سختگیرانه به تعهدات برجامی خود بازگردد، واشنگتن نیز به عنوان نقطه آغازی برای مذاکرات جدید، به این توافق بازمی‌گردد. بایدن با تکرار برخی ادعا‌ها در خصوص سیاستهای منطقه‌ای ایران گفت گام سوم بر مقابله با این فعالیت‌ها و همچنین تأمین امنیت رژیم صهیونیستی متمرکز خواهد بود.
موضع بایدن پس از انتخابات
بایدن پس از اینکه با کسب بیش از ۲۷۰ رأی الکترال به عنوان پیروز انتخابات ریاست جمهوری امریکا معرفی شد، تیم سیاست خارجی خود را معرفی کرد و هفته قبل هم مجمع انتخاب‌کنندگان، او را انتخاب کردند. او طی این مدت، در عین حال مواضع مشخص‌تری در قبال توافق هسته‌ای برجام و ایران اتخاذ کرد. بایدن اخیراً در مصاحبه با نیویورک تایمز گفت اگر ایران به اجرای دقیق توافق هسته‌ای بازگردد، امریکا نیز به عنوان نقطه‌ای برای شروع مذاکرات بعدی، برای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران، به آن ملحق می‌شود. بایدن گفت: «بر اساس نتیجه‌گیری که با متحدان و شرکایمان کردیم، ما قصد داریم وارد مذاکرات شویم و از توافقات تبعیت کنیم تا بتوانیم محدودیت‌های هسته‌ای ایران را تقویت و تمدید کنیم و نیز به برنامه موشکی آن بپردازیم.» وی گفته است امریکا همواره گزینه بازگشت خودکار تحریم‌ها را در صورتی که نیاز باشد، در اختیار دارد و ایران آن را می‌داند. «جو بایدن» در عین حال با انتقاد از سیاستهای «دونالد ترامپ» روند مذاکره با تهران را بسیار دشوار خواند. بایدن همچنین مدعی شد در صورت بازگشت ایران به تعهدات و الزاماتش، واشنگتن تحریم‌های تهران را که دولت ترامپ اعمال کرده بود، لغو خواهد کرد. ترامپ در سال ۲۰۱۸ به طور یکجانبه از برجام خارج و این باعث شد ایران تعهدات خود را با این توافق کاهش دهد. اظهارات بایدن تنها چند روز پس از اعلام ایران برای تسریع روند برنامه هسته‌ای خود در قالب مصوبه مجلس شورای اسلامی تحت عنوان «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» انجام گرفته است.
مواضع دوگانه
این موضع بایدن واکنش دوگانه‌ای را بین سیاستمداران امریکایی موجب شده است. برخی از آن‌ها به ویژه دموکرات‌ها خواهان پیگیری سیاست دولت اوباما در زمینه برجام و بازگشت به برجام هستند. «گرگوری میکس» رئیس جدید کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان امریکا خواستار بازگشت واشنگتن به توافق هسته‌ای برجام شده و گفته است: «ما تلاش خواهیم کرد در دولت جدید جو بایدن امریکا دوباره به توافق برجام بازگردد.» در مقابل سیاستمداران جمهوریخواه به ویژه اعضای سابق دولت ترامپ که نگرش‌های ضد ایرانی آن‌ها مشهور است نگرانی خود را درباره موضع برجامی بایدن اعلام کرده‌اند. «نیکی هیلی» نماینده سابق امریکا در سازمان ملل که از چهره‌های ضد ایرانی در دولت ترامپ به حساب می‌آمد، گفته است: «بازگشت جو بایدن رئیس‌جمهوری منتخب امریکا به برجام اشتباه بزرگی است.»
بایدن و رویکرد چندجانبه
بایدن نه فقط از لزوم اجرای مجدد تعهدات برجامی ایران قبل از هر بازگشت امریکا به این توافق سخن گفته است، بلکه خواهان مذاکرات جدید با ایران در زمینه موضوع‌های فرا برجامی از جمله توانمندی موشکی و سیاستهای منطقه‌ای ایران است. بایدن در مصاحبه با شبکه «سی‌ان‌ان» گفته که مذاکره با ایران در خصوص برنامه هسته‌ای این کشور «بسیار دشوار» خواهد بود، اما برای این کار امریکا باید اروپا را با خود همراه کند. بدین ترتیب بایدن درصدد است همان رویکردی را که اوباما رئیس‌جمهور سابق امریکا در قبال ایران اتخاذ کرد و در چارچوب آن با همراهی کامل اروپایی‌ها به اعمال تحریم‌های گسترده یکجانبه ضد ایران پرداخت را در پیش گیرد. در حالت ایده‌آل، تیم بایدن ترجیح می‌دهد در مذاکرات بعدی با ایران افزون بر امضاکنندگان اصلی توافقنامه هسته‌ای یعنی ایالات متحده، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا، همسایگان عرب ایران به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز مشارکت داشته باشند. در عین حال بایدن با توجه به ناکامی کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ که نه تنها منجر به ایجاد محدودیت برای برنامه هسته‌ای ایران نشد، بلکه با توجه به مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی، به گسترش این برنامه انجامید، درصدد است با همراهی اروپا و در قالب رویکردی جمعی، تهران را برای پذیرش توافق هسته‌ای جدید و نیز اعمال محدودیت‌ها در زمینه توانمندی موشکی و سیاستهای منطقه‌ای تحت فشار قرار دهد.
جمع‌بندی
ظرف ۴۰ سال اخیر همه رؤسای جمهور امریکا اعم از جمهوریخواه و دموکرات، رویکردی خصمانه و مبتنی بر اعمال فشار بر ایران به خصوص اعمال تحریم‌ها در پیش گرفته و برخی از آن‌ها مانند دولت ریگان اواخر جنگ تحمیلی وارد رویارویی مسلحانه با ایران شدند. دولت اوباما نیز به رغم اینکه در قالب گروه ۱+۵ در توافق هسته‌ای برجام مشارکت کرد، در موارد زیادی به اعمال یا تداوم تحریم‌ها علیه تهران روی آورد و از انجام تعهدات برجامی خود خودداری کرد. اکنون نیز بایدن که معاون اوباما بوده، مدعی بازگشت به برجام شده، با این حال وی تصریح کرده است در دولت او، واشنگتن همراه متحدان خود تلاش خواهد کرد محدودیت‌های برجامی را تشدید و مدت آن‌ها را تمدید کند و همزمان به دیگر موضوعات مورد نگرانی امریکا بپردازد که شامل ادعا‌های این کشور درباره مسائل حقوق بشری است. در واقع بایدن نه تنها خواهان گسترش محتوایی و زمانی محدودیت‌های برجامی در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای ایران است، بلکه همانند اوباما قصد دارد موضوعات دیگری مانند توانمندی موشکی، سیاستهای منطقه‌ای و نیز موضوعات حقوق بشری را نیز در قالب برجام‌های دیگر به تهران تحمیل کند. به گفته «جیک سالیوان» نامزد تصدی سمت مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دولت بایدن، بازگشت امریکا به برجام در دولت آینده و لغو تحریم‌ها زمینه را برای مذاکرات بعدی با ایران درباره مسائل گسترده‌تر فراهم می‌کند. در مقابل ایران بار‌ها اعلام کرده صرفاً به توافق هسته‌ای برجام پایبند بوده است و به هیچ وجه تسلیم خواسته‌های واشنگتن در زمینه مسائل موشکی، منطقه‌ای، حقوق بشری و امثال آن نخواهد شد.
ملت ایران تنها به کشورهایی به دیده احترام می نگرد که به قدرت ایران بزرگ که بخشی از هویت و شخصیت پایدار و غیر قابل تغییر ملت ایران است احترام بگذارد 
