سرویس اقتصادی جوان آنلاین: در دولت دوازدهم، انتظارات برجامی که وعده دادهشده بود، برآورده نشد؛ به دنبال آن تحریمها تشدید شد و ویروس کرونا هم مزید بر علت شد که مشکلاتی برای حوزه اقتصاد و تجارت به وجود بیاید. در این میان دولت بااینکه تا حدودی توانست به هدفگذاریهای خود نزدیک شود، اما به دلیل مشکلات پیشبینینشده قادر به تحقق همه آنها نشد.
از سوی دیگر با توجه به اینکه عرضه و تقاضا در تجارت جهانی با چالش مواجه شده بعید است اهداف کشور در صادرات غیرنفتی برآورده شود.
در سال ۹۳ حجم تجارت خارجی بدون نفت ۱۰۲ میلیارد دلار بوده که ۴۹.۵ میلیارد دلار حجم ارزشی صادرات غیرنفتی و ۵۲.۵ میلیارد دلار حجم ارزشی واردات کشور بوده به این معنا که تراز تجاری کشور بدون نفت منفی ۳ میلیارد دلار بوده است. اما در سال ۹۸ میزان صادرات غیرنفتی ۴۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار و میزان واردات کشور ۴۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بوده، به این معنا که حجم تجارت خارجی کشور بدون نفت ۸۵ میلیارد دلار بوده و تراز تجاری در این سال منفی و به رقم ۲.۴ میلیارد دلار رسیده. این در حالی است که بعد از ۵ سال متوالی وضعیت تجارت خارجی کشور منفی بوده؛ اما چنانچه ما از سال ۹۳ تا سال ۹۸ سالانه ۱۰ درصد افزایش حجم تجارت خارجی بدون نفت را داشتیم در سال ۹۸ باید به رقم ۱۵۰ تا ۱۶۰ میلیارد دلارمی رسیدیم؛ و این اعداد و ارقام نشان میدهد که دولت ۵۰ تا ۶۰ درصد هدفگذاریها را طبق برنامه محقق کرده است.
صادرکنندههای کشور عموماً تولیدکنندهها هستند که با توجه به نرخ ارز و ایجاد تورم هزینههای سربار و قیمت تمامشده کالاهایشان بالا رفته و بسیاری از صادرکنندهها موفق نشدند به اهداف از پیش تعیینشده در حوزه صادرات غیرنفتی دست پیدا کنند. مشکلات متعددی در این حوزه اتفاق افتاد صدور بخشنامههای پیدرپی و خلقالساعه، عدم ثبات نسبی، عدم نقل و انتقالات بانکی و مشکلات عدیدهای که رخ داد باعث شد بسیاری از صادرکنندهها عطا را به لقا ببخشند و بازارهای صادراتی را که سالیان سال با زحمت به آن دسترسی پیداکرده بودند از دست بدهند.
به نظر میرسد با توجه به شرایطی که برای کشور ایجادشده است باید نگاهمان را تغییر دهیم؛ تولید دروننگر و برونزا داشته باشیم، یعنی افزایش تولید داخل و چشم به بازارهای صادراتی داشته باشیم. اگر میخواهیم جهش تولید، مسائل پولی و بانکی و نرخ ارز را اصلاح کنیم و ثبات بیشتری در حوزه تجارت خارجی و اقتصاد ایجاد کنیم تا تولیدکنندهها و صادرکنندهها به دنبال تحقق شعار سال باشند و بتوانیم به مفاد اقتصاد مقاومتی بیش از گذشته توجه کنیم باید طرح و برنامهای دراندازیم که ثبات به دنبال داشته باشد. رسیدن به این ثبات جلوگیری از بخشنامههای خلقالساعه را میطلبد، تولیدکنندگان و صادرکنندگان باید دلگرم باشند، کنترل نرخ ارز، کنترل تورم و عوامل دیگر باید اجرا شود تا دسترسی به بازارهای صادراتی و تجاری ممکن شود. نفوذ و حضور در بازارهای جهانی سخت است استمرار حضور بهمراتب سخت تراست که لازمه آن ثبات و آرامش نسبی است.
*عضو اتاق بازرگانی تهران و معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت ایران