سرویس جامعه جوان آنلاین: از زمانی که تهران یک دهکده کوچک بود، به چند دروازه محصور می‌شد و جمعیت اندکی داشت، ۱۰۰ سال می‌گذرد. در آن سال‌ها تهرانی‌ها برای تردد روزانه خود دغدغه‌ای نداشتند، نه از آلودگی هوا خبری بود و نه ترافیکی وجود داشت، اما با روند رو به رشد جمعیت، ایجاد حمل و نقل عمومی و گسترش آن به امری ضروری تبدیل شد.
با گذشت زمان به تعداد خطوط اتوبوسرانی افزوده و راه‌اندازی مترو به نقطه عطفی در حوزه حمل و نقل عمومی تبدیل شد، اما در حال حاضر خطوط ۱۰ گانه اتوبوس‌های بی. آر. تی، خطوط متعدد اتوبوس‌هایی که در اختیار بخش خصوصی قرار دارد و هفت خط مترو، جوابگوی نیاز جمعیت ۹ میلیونی پایتخت‌نشین‌ها و افرادی که به صورت روزانه از شهر‌ها و شهرستان‌های اطراف مهمان این کلانشهر هستند، نیست.
اگرچه رکن اصلی توسعه حمل و نقل عمومی عزم و اراده و صرف فعل «خواستن» توسط مسئولان مربوطه است، اما رکن مهم و اساسی دیگر، تأمین منابع مالی است؛ طبق تعریف قانونگذار، شهرداری در مسیر توسعه حمل و نقل عمومی تنها نیست و تکالیفی برای دولت نیز تعیین شده تا ضمن گسترش حمل و نقل عمومی و ایجاد رفاه برای شهروندان به کاهش آلودگی هوا و ترافیک که سال‌هاست در صدر دغدغه‌های مردم قرار دارد، دست یابد.
به جز انتقاداتی که به عملکرد مدیریت شهری فعلی وارد است، کمبود منابع مالی و عمل نکردن دولت به وظایف قانونی اش در قبال حمل و نقل عمومی به یک چالش برای ابَر شهر تهران تبدیل شده، حدود ۱۰ سال است که شهرداری این مسیر را به تنهایی پشت سر گذاشته و دولت در انجام تکالیف قانونی خود کمترین کمک را به این حوزه داشته است. اظهارات مسئولان مربوطه نیزمؤید این ادعا و حقیقتی غیرقابل کتمان است.
«برای تکمیل خطوط ده‌گانه مترو و تجهیزات آن حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان نیاز است»؛ این جمله را محمد علیخانی؛ رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران بیان کرده و می‌گوید: تا دو سال پیش یک واگن مترو ۵ میلیارد قیمت داشت که امروز این رقم به حدود ۲۰ میلیارد تومان رسیده است! در هر قطار هفت واگن وجود دارد که با درنظر گرفتن این رقم یک رام قطار ۱۴۰ میلیارد تومان هزینه در بردارد.
این درحالی است که متروی تهران به حدود ۳ هزار واگن نیاز دارد و با درنظر گرفتن قیمت مذکور، حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان فقط برای تامین واگن‌ها نیاز داریم!
این رقم چند برابر بودجه سالانه شهرداری است و قطعاً شهرداری تهران و سایر کلانشهر‌ها قادر به تأمین این هزینه‌ها نخواهند بود؛ به همین دلیل است که قانونگذار تکالیف و وظایفی برای دولت در قبال حمل و نقل عمومی شهر‌ها به ویژه تهران که به واسطه پایتخت بودن و بالا بودن جمعیت دارای وضعیت متفاوتی است، تعیین کرده است.
در بخش اتوبوسرانی هم نیاز‌ها فراوان است و اوضاع آشفته؛ از حدود ۶ هزار دستگاه اتوبوس تهران، بالغ بر ۷۰ درصد آن‌ها فرسوده هستند و این در حالی است که تهران باید ۹ هزار اتوبوس داشته باشد، اما با وضعیت کمک‌های ناچیز دولت، کلانشهر تهران مانده است و ۴ هزار اتوبوس فرسوده و دست کم نیاز به ۳ هزار اتوبوس جدید.
با این وضعیت، طبق اظهارات علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر، دولت در سال گذشته حدود ۲۵ میلیارد تومان در بخش یارانه بلیت مترو اتوبوس پرداخت کرده در حالی که مجموعاً تا پایان سال گذشته ۷ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان در این بخش بدهکار است که رقم بالایی محسوب می‌شود.
اگرچه مشکلات اقتصادی، شرایط فعلی کشور و تحریم‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت، اما توان داخلی و مهمتر از آن عزم و اراده‌ای که نشان‌دهده تلاش دولت به‌ویژه شخص رئیس جمهوری برای تحقق وعده‌هایی که به مردم داده، وجود ندارد؛ بی‌مهری و بی‌توجهی دولت به شهرداری تهران بیش از ۷ هزار میلیارد تومان بدهی به بارآورده، حال این پرسش مطرح می‌شود که با این رقم چه تعداد اتوبوس و واگن مترو می‌توان خریداری کرد؟!
با در نظر گرفتن اینکه قیمت هر دستگاه اتوبوس حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان و هر رام قطار ۱۴۰ میلیارد تومان است با بدهی دولت فقط در بخش یارانه بلیت، می‌توان ۴ هزار و ۲۹۴ دستگاه اتوبوس یا ۵۲ رام قطار برای حمل و نقل عمومی تهران خریداری کرد!
تحقق رویای خرید ۴ هزار دستگاه اتوبوس با بدهی‌های شهرداری یعنی خداحافظی با اتوبوس‌های فرسوده پایتخت و خرید ۵۲ رام قطار یعنی انجام سفری آسوده با کمترین معطلی در ایستگاه‌ها و کاهش تجمع مسافران در قطار‌ها که در این روز‌های کرونایی می‌تواند به اجرای بهتر فاصله‌گذاری اجتماعی کمک و چندین میلیون مسافر به ظرفیت سالانه مترو اضافه کند.
اگرچه در صورت پرداخت این بدهی قرار نیست همه آن به تنهایی صرف خرید واگن یا اتوبوس شود، اما پرواضح است که با پرداخت این بدهی نیاز‌های اولیه حوزه حمل و نقل عمومی برطرف خواهد شد و دیگر لازم نیست شهروندان با اتوبوس‌های فرسوده که هزینه برای سرپا نگهداشتن آن‌ها به نوعی «آفتابه خرج لحیم» است، دست و پنجه نرم کنند و در واگن‌های مترو آنقدر مهربان کنار یکدیگر بایستند که جا برای تکان خوردن نباشد و انتقال "کرونا" از مسافری به مسافر دیگر حکایت تلخ پرتکرار هر روز خطوط مترو!
پرداخت بدهی دولت به شهرداری به یک رویا تبدیل شده، اما هنوز هم شهروندان امیدوارند دولت گوشه چشمی به حوزه حمل و نقل عمومی داشته باشد و حداقل در راستای تحقق وعده‌هایشان باری از دوش شهر، شهروندان، شهرداری و حتی ترافیک و آلوگی هوا بردارند.
