سرویس بین الملل جوان آنلاین: یک روز پس از آنکه اتحادیه اروپا از عملیاتی‌شدن کانال مالی ایران و اروپا موسوم به «اینستکس» خبر داد، مقامات ارشد اروپا هم مواضع تهدیدآمیز خود علیه ایران را کنار گذاشتند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه شنبه شب در پایان نشست گروه ۲۰ در ژاپن، با حضور در جمع خبرنگاران با تأکید بر پایبندی اتحادیه اروپا به توافق هسته‌ای گفت: «حتی اگر ایران برجام را زیر پا بگذارد، اروپا برنامه‌ای فوری برای پیروی از امریکا و بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای ایران ندارد.» به گزارش خبرگزاری رویترز، مکرون افزود: «اروپا همچنان به برجام پایبند است و اگر ایران این توافق را نقض کند، اروپاییان همچنان براساس سازوکار‌های پیش‌بینی شده در برجام عمل خواهند کرد.» رئیس‌جمهور فرانسه در عین حال افزود: در هر صورت، ایران اجازه نخواهد داشت سلاح هسته‌ای داشته باشد. مکرون بیان کرد: «این خطر بزرگی است. ما در چنین شرایطی مستقیماً به سمت تحریم حرکت نمی‌کنیم، اما طبق توافقی که در سال ۲۰۱۵ امضا کردیم، با دقت عمل می‌کنیم.» رئیس‌جمهور فرانسه همچنین اضافه کرد: «در صورتی که ایران از محدوده ذخایر اورانیوم فراتر رود، اروپا ایران را تحت تحریم قرار نخواهد داد. در این حالت کاری که ما انجام خواهیم داد، مستقیم رفتن به سراغ تحریم‌ها نیست بلکه به دقت براساس توافقی که در سال ۲۰۱۵ امضا شد، عمل می‌کنیم.» او ادامه داد: «در صورتی که عدم پایبندی مشاهده شود، فرانسه، آلمان و انگلیس قبل از هر چیزی با وزیر امور خارجه ایران در این خصوص گفتوگو می‌کنند.» مکرون در ادامه سخنان خود با بیان اینکه شرایط ایران برای این اقدام را درک می‌کند، گفت: «تا همین اواخر، ایران از تمام این توافق پیروی کرده و مناسب رفتار و از دستورالعمل‌ها پیروی کرده است. هم‌اکنون به دلیل افزایش تحریم‌ها و تنش‌ها، آن‌ها در حال تهدید به انجام اندکی از تعهداتشان هستند.» امانوئل مکرون پیشتر گفته بود که کاهش تنش میان ایران و امریکا یکی از اهداف اصلی اوست، اما در عین حال تأکید کرده بود با بخشی از نگرانی‌ها درباره دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا موافق است.
اظهارات جدید مکرون در حالی است که در هفته‌های اخیر مقامات ارشد آلمان و انگلیس هشدار داده‌اند در صورت کاهش تعهدات ایران در برجام، تهران با تبعات آن روبه‌رو خواهد شد. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان هفته گذشته گفته بود: عدم پایبندی به توافق هسته‌ای پیامد‌هایی را برای ایران به همراه خواهد داشت. همچنین جرمی هانت، وزیرخارجه انگلیس هم اخیراً با متهم‌کردن ایران در حمله به نفتکش‌ها در دریای عمان مدعی شده بود: «در صورت کاهش تعهدات ایران در برجام، همه گزینه‌ها علیه این کشور روی میز خواهد بود.»
تعدیل مواضع اروپایی‌ها در حالی است که در راستای کاهش تعهدات ایران در برجام، هفته گذشته میزان اورانیوم غنی‌سازی شده از مرز ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرد. ایران براساس بند‌هایی از برجام، به باقی امضاکنندگان توافق هسته‌ای ۶۰روز مهلت داده است تا برای حل این مشکل راهی پیدا کنند. ایران تهدید کرده که اگر در پایان این مهلت، اقدامات کافی برای حل مشکل صورت نگیرد، اجرای بخش‌هایی از برجام را متوقف می‌کند. اروپایی‌ها از خروج ایران از توافق هسته‌ای که بیش از یک دهه برای آن تلاش کرده‌اند، نگران هستند و سعی دارند مانع از فروپاشی این توافق شوند. به همین خاطر تهدید‌های اخیر ایران سبب‌شده تا در سیاست‌های خود بازنگری کنند.
اما و اگر‌های اینستکس
اجرایی شدن اینستکس و آغاز اولین تراکنش‌های مالی که روزجمعه و در پی نشست کمیسیون مشترک برجام اعلام شد، هر چند گامی رو به جلو در نظر گرفته می‌شود، اما ناکافی ارزیابی می‌شود. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در پایگاه اینترنتی شخصی خود از اعلام آغاز به کار سازوکار کانال مالی با ایران استقبال کرد. به گزارش یورونیوز، موگرینی درباره ایران نوشت: «روز جمعه ما بیانیه مهمی در زمینه حفاظت از توافق هسته‌ای با ایران صادر کردیم؛ مبنی بر اینکه سازو کار اینستکس اجرایی شده و اولین معاملات در آن در حال پردازش است. هفت کشور اروپایی به ما و سه کشور که این سازو کار را ایجاد کرده‌اند یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس خواهند پیوست. روز جمعه ما همچنین در کمیسیون مشترک شرکت داشتیم که تضمینی برای اجرای توافق محسوب می‌شود.» شبکه اسکای‌نیوز هم در گزارشی با بیان اینکه پیشنهادات اروپا برای تسهیل تجارت با ایران ضعیف است، گزارش داد استراتژی ایران در این زمینه تعهدات کم در برابر تعهدات کم است. اسکای‌نیوز نوشت: «ایران نیز مانند دیگر امضاکنندگان این توافق که در برجام باقی مانده‌اند به دنبال مرگ برجام نیست حتی با اینکه دونالد ترامپ از این توافق خارج شد.» این گزارش افزود: «ایران می‌خواهد کشور‌های اروپایی را تحت فشار بگذارد تا تأثیر فشار‌های اقتصادی امریکا را که به دنبال خروج واشنگتن از برجام و اعمال دوباره تحریم‌ها افزایش یافته است، کاهش دهد و با آن مقابله کند.» این گزارش در حالی است که اروپایی‌ها در سه سال گذشته از زمان اجرای برجام، هیچ اقدام مؤثری برای متنفع شدن ایران از این توافق هسته‌ای انجام نداده‌اند و مقامات ایرانی بار‌ها تأکید کرده‌اند که دستاورد‌های تهران از برجام، تقریباً هیچ بوده است. ایران هشدار داده است تا زمانی در برجام می‌ماند که اروپایی‌ها به تعهداتشان در این توافق عمل کنند. اتحادیه اروپا امیدوار است که این مکانیسم به عنوان یک اقدام عملی در زمینه انجام تعهدات آن‌ها دیده شود و به رغم تشدید تنش‌ها بین تهران و واشنگتن توافق را زنده نگه دارد. مقامات اروپایی پیشتر گفته بودند که بدون امریکا نمی‌توانند در برجام معجزه کنند و با تشدید تحریم‌های واشنگتن علیه ایران، در اجرای تعهداتشان در برجام با دشواری‌های زیادی روبه‌رو هستند.
