آیا قانون آیین دادرسی کیفری برای افراد پرنفوذ و چهرههای مطرح جامعه وضع نشده است؟ آیا نحوه برخورد با تمامی پروندههای قتل بدین شکل است که پرونده قتل شهردار اسبق تهران در رسانهها بازخورد داشت؟ آیا در تمامی پروندههای قتل رئیس پلیس آگاهی از پشت میز کاری خود بلند شده و رو در روی متهم با لبخند چای مینوشند و بعد با دست دادن وی را راهی بازداشتگاه میکند؟ آیا اساساَ خبرنگار حق دارد اسلحه که وسیله ارتکاب جرم میباشد را جلوی دوربین در دست بگیرد و فشنگهای آن را بشمارد؟ آیا متهم میتواند بدون حضور وکیل خود در هجمه خبرنگاران احاطه و پاسخگو باشد و اینکه آیا چهره متهم به راحتی در صدا و سیما حق پخش شدن دارد یا خیر؟
ماده ۷ قانون آیین دادرسی کیفری رعایت حقوق شهروندی را از سوی تمام مقامات قضایی و ضابطین دادگستری و سایر اشخاص الزامی دانسته و حتی برای عدم انجام آن مجازات در نظر گرفته است. در قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی اشاره شده که افشای محتوای نامهها، نوشتهها، عکسهای فامیلی و فیلمهای خانوادگی متهمان ممنوع است.
ماده ۴۰ قانون آیین دادرسی کیفری نیز افشای اطلاعات مربوط به هویت و محل اقامت بزهدیده را ممنوع اعلام کرده است. این در حالی است که در خبرگزاریها و اظهارات مأموران تمامی نشانیها را واضح اعلام میکند. ماده ۹۱ قانون فوقالذکر بیان میدارد، تحقیقات مقدماتی محرمانه است. منظور از محرمانهبودن تحقیقات مقدماتی هم ممنوع بودن انتشار اطلاعات آن است؛ یعنی هیچکس نمیتواند قبل از صدور قرار نهایی مرجع تحقیق، اطلاعاتی را که به عنوان مرجع قضایی، وکیل، شاهد از پرونده به دست آورده افشا کند. به طور کلی هدف از محرمانه بودن نیز رعایت اصل برائت و جلوگیری از انتشار خبر اتهام متهم است که گاه حتی با صدور قرار منع تعقیب نیز قابل جبران نخواهد بود. ماده ۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری هم بیان داشته انتشار تصاویر و سایر مشخصات مربوط به هویت متهم در تمامی مراحل تحقیقات مقدماتی توسط رسانهها، مراجع انتظامی و قضایی ممنوع است. رعایت مر قانون توأمان به مصلحت فرد و جامعه است. جو زدگی در رسیدگیهای قضایی و انتظامی و جوزدگی در پوشش یک خبر اذهان مردم را تخریب میکند که ترمیم آن هم زمانبر خواهد بود.
* دکترای حقوق کیفری و جرمشناسی