وحید حاجی پور
به گزارش «جوان» هفته گذشته بود كه وزير نفت خود را به شمال كشور رساند تا خط لوله 175 كيلومتري دامغان – ساري را افتتاح كند. اين افتتاح به‌زعم رسانه‌هاي همراه وزارت نفت نشان‌دهنده قطع وابستگي ايران به گاز تركمنستان بود ولي نگاهي دقيق‌تر و كارشناسي‌تر نشان مي‌دهد مشكل ايران در وابستگي به قوت خود باقي بماند و شايد با اميد داشتن به عدم سرماي شديد و استفاده از راهكارهايي مانند قطع گاز نيروگاه‌ها، صنايع و جايگاه‌هاي سي ان جي زمستان 96 هم بدون چالش خاصي پشت سر گذارده شود.
همه چيز از سال 86 شروع شد
سال 86 تركمنستان با بداخلاقي اقتصادي از شرايط كشور و سرماي بي‌سابقه‌اي كه ايران را فراگرفته بود قيمت گاز را براي شش ماه چند برابر كرد و وزارت نفت هم مجبور به پذيرش درخواست اين كشور شد. پس از سپري شدن اين ماجرا شوراي اقتصاد مصوبه‌اي را به وزارت نفت ابلاغ كرد كه براساس آن، وزارت نفت بايد با طراحي و اجراي خط يازدهم سراسري، گاز را از عسلويه به دامغان و سپس به كياسر برساند تا تأمين گاز شش استان شمالي كشور تضمين شود. بر اين اساس خط لوله هزار و 100 كيلومتري از عسلويه تا دامغان با ظرفيت انتقال 120 ميليون متر مكعب گاز طبيعي در دستور كار قرار گرفت. همزمان با آغاز عمليات ابتدايي اين خط لوله، كار ساخت خط لوله دامغان به كياسر به طول 175 كيلومتر هم آغاز شد تا پيش از اتمام خط لوله سراسري يازدهم، بتوان از اين خط به عنوان يك خط لوله كمكي براي استان‌هاي شمالي كشور بهره برد.
تا سال 92 كار طراحي و فاينانس خط لوله سراسري يازدهم در حال انجام بود كه دولت يازدهم بر سر كار آمد. وزير نفت در تصميماتي كه در همان سال اول اخذ كرد اين پروژه را از اولويت شركت ملي گاز ايران خارج كرد، ماند دستوراتي ديگر كه شبيه همين تصميم بود.
كار ساخت اين خط لوله به حال خود رها شد و در سال 93 وزير نفت با بيان اينكه تا پايان سال 94 به واردات گاز از تركمنستان بي‌نياز مي‌شويم، گفت: به‌خاطر روابط سياسي به واردات گاز از تركمنستان ادامه مي‌دهيم. وزير نفت در تاريخ 20 مرداد 93 در نخستين همايش هماهنگي صدور كالا، خدمات فني و مهندسي صنايع نفت، گاز، پالايش و پتروشيمي به كشور تركمنستان رسماً به علاقه ايران براي واردات گاز از اين كشور اشاره كرد و افزود: ايران به گاز تركمنستان نيازي ندارد، بلكه هدف ايران از واردات گاز از تركمنستان ايجاد فرصت اشتغال براي فعالان اقتصادي و بخش خصوصي در اين كشور است و چون روابط‌مان با اين كشور استراتژيك است به همكاري‌مان ادامه مي‌دهيم.
احياي يك مسكن
به هر حال تا سال 95 خبري از قطع واردات گاز از تركمنستان نبود تا اينكه در سال 95 تركمنستان به دليل بدعهدي شركت ملي گاز ايران به طور يك طرفه جريان صادرات گاز را قطع كرد. با اين اقدام تركمنستان، وزارت نفت براي تأمين مصارف خانگي مردمان شمال كشور مجبور به قطع گاز صنايع، نيروگاه‌ها و جايگاه‌هاي سي‌ان‌جي شد و همان روزها دستور ساخت خط لوله دامغان - نكا صادر شد؛ خط لوله‌اي كه قرار بود در ادامه خط لوله عسلويه- دامغان ساخته شود تا بتواند به طور اختصاصي گاز را از جنوب ايران به شمال كشور راهي كند.
خط لوله دامغان - نكا افتتاح شد ولي سؤال اصلي اين است كه گاز اين خط لوله چگونه تأمين مي‌شود؟ براي آنكه بدانيم چه اتفاقي رخ داده است بايد دو خط لوله موازي را در نظر بگيريد. يكي خط لوله شرقي به غربي در نوار شمالي كشور و ديگري به موازات آن بين تهران و سمنان. خط لوله دامغان به نكا اين دو خط لوله را به طور عمودي به يكديگر وصل مي‌كند و با اين ابتكار قرار است بخشي از گازي كه از تهران به سمنان مي‌رود در ميانه راه به شمال كشور برود. هم‌اكنون مهم‌ترين ابهام اينجاست كه آيا خط لوله شمال شرق توانايي شوت كردن گاز به سمت شمال كشور را با ميزان حجم مصرف مشخص دارد؟ به فرض محال اگر چنين امكاني مهيا باشد آيا ظرفيت خط لوله تهران به سمنان به حدي است كه بتواند وظيفه يك خط لوله با ظرفيت 120 ميليون متر مكعب گاز را انجام دهد؟ كساني كه به مسائل انتقال گاز و خطوط لوله آگاه هستند به‌خوبي مي‌دانند اين ابتكار شركت ملي گاز مانند مسكني است كه هيچ‌گاه نمي‌تواند به اهداف خود دست يابد و در واقع يك راهكار موقت و كوتاهي است كه همچنان مشكل را حل نكرده باقي گذاشته است. لوپ كردن دو خط لوله با يك انشعاب ضعيف هيچ‌گاه نمي‌تواند يك راهكار عملي و درست باشد و اين همان نقطه‌اي است كه وزارت نفت سعي در حماسي كردنش دارد. حتي اگر توليد گاز پنج برابر شود به دليل عدم ظرفيت خطوط لوله انتقال گاز، هدف مدنظر وزارت نفت دور از دسترس است.
از آنجا كه وزارت نفت ظرفيت خط لوله دامغان – ساري را 40 ميليون متر مكعب اعلام كرده است مشخص نيست اين 40 ميليون متر مكعب گاز طبيعي چگونه به دامغان خواهد رسيد زيرا ظرفيت خط لوله شمال‌شرقي حدود 100ميليون مترمكعب بوده و آن هم براي مصارف شهرهاي در مسير خط است، بنابراين نمي‌توان به اين حجم از گاز اشاره شده اميد داشت.
خب رای بالای مردم شمال به دولت تدبیر قابل ستایش است 
