نویسنده: وحید حاجی‌پور
وزارت نفت در حالي برنامه افزايش توليد 320 هزار بشكه‌اي در سال جاري را ابلاغ كرده است كه يك بررسي ساده هم نشان مي‌دهد تحقق چنين هدفي حتي تا سه سال آينده نيز امكانپذير نيست.
به گزارش «جوان»، هدف‌گذاري در نفت حال و روز خوشي ندارد؛ برنامه‌ها بر اساس آرزوها چيده مي‌شود تا واقعيات و در اين ميان رسيدن به اهداف به سال‌هاي بعد پاس داده مي‌شود. نگاهي به برنامه‌هاي توسعه‌اي پنج ساله نشان مي‌دهد بيشتر اين برنامه‌ها در حوزه صنعت نفت با شكست مطلق همراه بوده‌اند؛ از ميزان توليد نفت و گاز تا تزريق گاز به مخازن نفتي.
برنامه پنجم و حالا ششم مي‌خواهد توليد نفت را به حدود 5/4 ميليون بشكه در روز برساند و همزمان توليد ميعانات گازي را به 950 هزار بشكه در روز. سال 92 كه دولت تغيير پيدا كرد از افزايش توليد نفت گفته شد و وزير نفت در سال 93 اين قول را داد تا با وجود تحريم‌ها ميزان توليد نفت و ميعانات گازي را به 7/5 ميليون بشكه در روز برساند، يعني بيشتر از برنامه در نظرگرفته شده براي برنامه ششم توسعه. زنگنه در مجلس گفت تا پايان سال 96 وزارت نفت به اين هدف خواهد رسيد ولي سال گذشته در كنگره نفت و نيرو اين هدف را براي سال 99 كنار گذاشت و فرصتي سه ساله به آن داد كه بدون شك تحقق آن هم ناشدني است.
حالا در جديدترين هدف گذاري توسط هيئت مديره شركت ملي نفت قرار است ميزان توليد نفت كشور 8 درصد افزايش پيدا كند. اگر توليد فعلي نفت ايران را بنا به گفته علي كاردر مديرعامل شركت ملي نفت ايران 4 ميليون بشكه در نظر بگيريم بايد ميزان افزايش توليد 320 هزار بشكه در روز باشد كه رقم بسيار بزرگي براي يك سال است. وزارت نفت تا پايان سال 10 ماه زمان دارد و اين بدان معناست كه به طور ميانگين بايد ماهانه 32 هزار بشكه به ظرفيت توليد خود بيفزايد. اين مقدار يا بايد با افزايش توليد شركت‌هاي توليدي صورت پذيرد يا پروژه‌هاي در دست توسعه به پايان برسد. براي آنكه بدانيم ميزان ظرفيت توليد چقدر است بهتر است به شركت‌هاي توليدي نگاهي بيندازيم.
بر اساس آخرين آمارها، ميزان توليد مناطق نفتخيز حدود 2 ميليون و 950 بشكه در روز است. توليد شركت نفت فلات قاره هم اكنون 400 هزار بشكه در روز است كه روند كاهشي را تجربه مي‌كند. با اضافه كردن توليد روزانه 20 هزار بشكه لايه نفتي پارس جنوبي، توليد اين شركت 420 هزار بشكه در روز است. شركت نفت مناطق مركزي هم با اضافه شدن توليد ميدان آذر حدود 210 هزار بشكه در روز توليد مي‌كند.
جمع توليد سه شركت اصلي بهره برداري نفت كشور نشان مي‌دهد اين شركت‌ها روزانه 3 ميليون و 580 هزار بشكه در روز توليد مي‌كنند. بقيه توليد هم براي شركت نفت و گاز اروندان است، يعني اين شركت بايد توليد فعلي‌اش 420 هزار بشكه در روز باشد ولي آخرين رقم توليد اروندان 360 هزار بشكه است كه اين اختلاف ۶۰ هزار بشكه‌اي به دليل آماده نبودن بخشي از توليدات غرب كارون است. با احتساب ياران 30 هزار بشكه‌اي، يادآوران 100 هزار بشكه‌اي و آزادگان شمالي 75هزار بشكه‌اي توليد اين شركت بايد به 420 هزار بشكه در روز برسد كه ادعاي مديرعامل شركت ملي نفت درباره توليد 4 ميليون بشكه‌اي درست باشد. آمارهاي رسمي مي‌گويند هم اكنون سه ميدان يادآوران، آزادگان شمالي و ياران 200 هزار بشكه در روز نفت توليد مي‌كنند كه قابل افزايش نيستند و براي افزايش توليد بايد فازهاي بعدي توسعه تعريف و اجرا شوند.
هم اكنون سه ميدان توسعه يافته ذكر شده در حال توليد به ميزان گفته شده هستند كه به اين ترتيب، نمي‌توان اين آمار را به ميزان برنامه هدف‌گذاري شده اختصاص داد زيرا اين توليد در حال انجام است.
تنها نقطه‌اي كه مي‌تواند منجر به افزايش توليد نفت كشور شود، افزايش توليد ميدان آزادگان جنوبي است كه به گفته مديران ارشد شركت ملي نفت 30 هزار بشكه خواهد بود.
با توجه به ميزان توليد فعلي كشور كه رقم 4 ميليون بشكه در روز را خروجي نمي‌دهد ولي كاردر آن را رسماً اعلام كرده، پرسش مهم اينجاست كه افزايش 320 هزار بشكه‌اي نفت كشور طي 10 ماه آينده از چه منبعي عملياتي خواهد شد؟ هرچند ممكن است با افزايش خزنده ميزان توليد از ميدان آذر و لايه نفتي پارس جنوبي موجب افزايش توليد نفت كشور شود ولي بدون ترديد در خوشبينانه‌ترين حالت ميزان افزايش توليد نفت كمتر از 80 هزار بشكه خواهد بود كه همين رقم نيز با اما و اگرهاي بسياري مواجه است. شايد گفته شود با توجه به قراردادهاي منعقد شده امكان دسترسي به اين هدف در سال آينده نيز وجود دارد كه اين استدلال هم قابل قبول نيست زيرا با توجه به زمانبر بودن برگزاري مناقصه، امضاي قرارداد، تنفيذ آن، آغاز به كار و بهره‌برداري اوليه حداقل به سه سال زمان نياز است به ويژه در آزادگان كه وضعيت بغرنج‌تر از آني است كه مي‌توان به آن پي برد.
افزايش توليد ساختگي وزارت نفت در قالب برنامه‌هاي توليدي محال به نظر مي‌رسد ولي با اين وجود مشخص نيست چگونه و با چه مكانيسمي قرار است 320 هزار بشكه افزايش توليد حاصل شود آن هم با كاهش توليد شركت نفت فلات قاره كه همچنان به روند كاهشي خود ادامه مي‌دهد.
