در سطور نخستين مقدمه كتاب «متون ايراني» مجموعهاي از رسالههاي فارسي و عربي خطي كه اخيراً به چاپ رسيده است جملهاي خواندم كه بسيار جالب بود: «گردش ايام مجال آن نميدهد كه چندان صبر كني تا همه شرايط و اسباب براي كاري بزرگ فراهم آيد كه اگر صبر كردي تا چنان شود، به حكم شرع و عقل زيانكاري... !»
اين بود كه از دايره دقت در حد وسواس ساليان دراز در مورد نشر كامل خاطرات سياسي، اجتماعي و فرهنگي خود به در آمدم و تصميم بر آن شد تا مجموعهاي از «خاطرات مستند» خود را در زمينههاي فوق و درباره شخصيتهاي برجسته و فرهيخته دنياي علم و دين، فقاهت و سياست، در رسالههايي ولو كمحجم به دست چاپ بسپارم، بهويژه كه اغلب آنها در سالهاي اخير در گفتوگوها و مصاحبههاي مختلفي كه با اصحاب جرايد و ارباب قلم كردم، بيان شده و آماده نشر است.
البته اين تصميم ميتواند دو نتيجه و فايده! هم داشته باشد:
1ـ بالاخره اين خاطرات مكتوب از «حبس خانگي» و گردونه «فراموش شدن» و «زير گرد و غبار مكتبه ماندن» رها ميشود و در اختيار عموم قرار ميگيرد.
2ـ علاقهمندان يا اهالي تاريخ و معاصران معاصر! فرصت مييابند حداقل نيمنگاهي به آنها كنند، بهويژه كه شرايط زمان و مكان بنا بر تجربهاي كه همگي داريم، اجازه نميدهد كتابهاي قطور و چند صد صفحهاي در هر زمينهاي مطالعه شود، ولي مرور رسالههاي كمحجم سهل، آسان و قابل اجرا تواند بود! در اين مرحله، ميتوان انتظار داشت كه اهالي تاريخ و آشنايان با خاطرات، اشتباهات احتمالي ناشي از گفتوگوهاي متعدد در زمانهاي مختلف را يادآور شوند تا در چاپ مجموعه كامل در مجلداتي قطور، اين خطاها رفع شود و پس از تكميل نهايي و حذف اضافات و اضافه محذوفات! در «قفسههاي كتابخانهها» براي مطالعه احتمالي آيندگان قرار گيرد.
... تصور آن است كه هر كدام از اين رسالههاي «حديث روزگار» در كمحجمترين صورتها شامل 100 صفحه باشند كه در مواردي خاص، تعداد صفحات رسالهها از 200 صفحه هم فزونتر خواهد بود. البته بايد يادآور شد كه حسن اصلي اين خاطرات، مستند بودن آنهاست كه به نظر ميرسد بخشي از حوادث تاريخ معاصر و جريان نهضت اسلامي ايران را بهطور دقيق و صحيح با مدرك و سند ارزيابي و مطرح ميكند... در حال حاضر حدود 50 كتاب يا رساله تهيه شده است كه 20 جلد از آنها هماكنون زير چاپ قرار دارد يا در مراحل پاياني آمادهسازي و اخذ مجوز براي چاپ و نشر است.
بيترديد در صورت تكميل نشر اين رسالهها مجموعه كامل آنها را باز تحت عنوان كلي «حديث روزگار» ميتوان به صورت چند مجلد در چندين هزار صفحه و با چند صد عكس و سند، در اختيار عموم قرار داد.
محتواي اغلب اين رسالهها همان طور كه اشاره شد، شامل شرح حوادث تاريخي است كه بيشتر آنها نتيجه و محصول گفتوگو با علاقه مندان به مسائل تاريخي از اهالي قلم و جرايد است كه پيشتر در بعضي از مجلههاي هفتگي، ماهنامه، فصلنامه يا روزنامههاي يوميه و هفتگي به مناسبتهاي مختلف منتشر شدهاند.
نقل مكرر بعضي از حوادث و خاطرات در برخي موارد، به علت مرور ايام و سنوات و فاصله زماني بين انجام گفتوگوها و مصاحبهها ظاهراً يك امر طبيعي است كه به ياري خدا در چاپهاي بعدي ميتوان از آن پرهيز كرد، بهويژه اگر ياران تاريخدان و صاحبان خاطرات در رفع اين نقيصه ما را با تذكارهاي خود ياري دهند.
... آنچه كه هماكنون در اختيار قرار ميگيرد، رساله شماره چهار از «حديث روزگار» است كه شامل خاطرات متفرقهاي درباره آيتالله سيدمحمود طالقاني، آماده چاپ و نشر شده است. اميد كه نشر رسالههاي ديگر درباره امام خميني، علامه سيدمحمدحسين طباطبايي، آيتاللهسيد علي خامنهاي، شهيد دكتر سيدمحمد حسيني بهشتي و ديگران هم بهزودي انجام ميپذيرد.