جوان آنلاين: اجلاس گروه 20 روزهاي 15 و 16 نوامبر
در شهر بریزبن استراليا برگزار شد و رهبران كشورهاي آمريكا، چين، ژاپن، بريتانيا،
روسيه و تعداد ديگر از كشورهاي ثروتمند جهان در آن شركت كردند. هر چند كه قرار بود
بر مسئله رشد اقتصادي جهان تمركز شود و بان كي مون، دبير كل سازمان ملل، موضوعاتي
مثل ابولا يا تغييرات آب و هوا را هم مطرح كرد اما از ابتدا معلوم بود كه بحران
اوكراين بر ديگر مسائل سايه خواهد انداخت. واقعيت امر هم به اين صورت پيش رفت و
رهبران غربي يا در ديدارهاي چند ساعته محرمانه خود با ولاديمير پوتين، رييس جمهور
روسيه؛ يا به صورت علني مسئله اوكراين را پيش كشيدند. پوتين هم در مقابل نشان داد
كه اهل كوتاه آمدن در برابر فشارها و مطالبات غربي‌ها نيست.
خداحافظي نمادين
سايه سنگين بحران اوكراين بر اين اجلاس
تا آن حد بود كه در همان روز اول گفته مي‌شد پوتين زودتر از موعد اجلاس را ترك
خواهد كرد. هر چند كه ديميتري پسكوف، سخنگوي پوتين، با تكذيب اين خبر گفت كه رييس
جمهور روسيه در تمامي مراسم‌هاي گروه 20 شركت خواهد كرد اما پوتين منتظر مراسم شام
پاياني سران و امضاي بيانيه پاياني نماند و بريزبن استراليا را به قصد مسكو ترك
كرد. رييس دفتر كاخ رياست جمهوري روسيه براي اين خروج زودتر از موقع پوتين دلايل
كاري را پيش كشيده به اين صورت كه او بايد صبح دوشنبه كار خود را شروع كند و در
اين مدت به چند ساعت استراحت احتياج دارد. روشن است كه اين دليل كرملين بيشتر
بهانه‌اي است براي توجيه خروج او از استراليا و بايد گفت كه كار پوتين خداحافظي
نمادين او از پاي ميز مذاكره با رهبران غربي و نپذيرفتن مطالبات آنها بود.
آنگلا مركل، صدر اعظم آلمان، در روز
اول اجلاس گفت‌وگو طولاني مدتي با پوتين داشت كه در پايان آن ژان كلود يونكر، رييس
كميسيون اروپا، هم به جمع آنها اضافه شد. ديدار پوتين با ديويد كامرون، نخست وزير
انگليس، مورد ديگر از اين دست ديدارها بود و با وجود اعلام كرملين مبني بر بحث اين
دو بر سر ارتقاي روابط اما كامرون در مصاحبه با خبرنگاران از بحران اوكراين و بحث
او با پوتين بر سر اين موضوع گفت. در هر صورت، چالش جدي بين روسيه و غرب در مورد
اوكراين در اين اجلاس به خوبي نمود پيدا كرد و شايد تا كنون، پوتين جديت خود را به
اين صورت نشان نداده بود كه حتي حاضر به ماندن در اين اجلاس تا پايان مراسم نيست و
آن را با اين وجه نمادين ترك كرد.
اختلاف آشتي‌ناپذير
حركت نمادين پوتين در ترك زودتر از
موعد اجلاس يك نكته را به وضوح نشان داد و آن وجود اختلافي بين او و رهبران غربي
در مورد اوكراين است كه نمي‌توان هيچ آشتي براي اين اختلاف تصور كرد. در واقع،
رهبران غربي در اين اجلاس از همه سو به او حمله بردند به اين اميد كه او تا مقداري
هم كه شده نرمش از خود نشان داده و حاضر به مصالحه‌اي بشود. به همين جهت بود كه
رهبران غرب يك صدا ساز تحريم‌هاي بيشتر عليه روسيه را كوك كردند و مركل هم به هتل
محل اقامت پوتين رفت تا در چهار ساعت گفت‌وگوي محرمانه اين سياست غرب را براي او
تشريح كند.
موضع سازش‌ناپذير پوتين در طي دو روز
اجلاس بر اين اعتراف مركل مهر تاييد زد. رييس جمهور روسيه در مورد رژيم تحريمي غرب
نه تنها گفت كه اين سياست غرب تاثيري بر اقتصاد روسيه نخواهد گذاشت بلكه حتي باعث
سقوط اقتصاد اوكراين خواهد شد. اين يك نحو لحن تهديد از سوي او بود تا متذكر شود
در صورت افزايش تحريم‌ها، روسيه سياست فشار بر اوكراين را دنبال مي‌كند كه مي‌تواند
فشار روسيه در مقوله انرژي به عنوان مسئله حياتي براي اقتصاد اوكراين باشد. يك
جنبه ديگر مقابله پوتين با رهبران غربي در نقد اصولي او از سياست آنها در قبال
اقليت روس‌زبان اوكرايني بود كه موضع خود را در اين مورد به صراحت بيان كرد.
يكسونگري غرب
وپوتين سياست غرب در قبال اوكراين را از
وجه يكسونگري آن نقد كرد و پرسيد: «آيا شما مي‌خواهيد دولت اوكراين همه چيز،
تمام مخالفان و رقيبان سياسي را نابود كند؟» در پاسخ گفت: «ما چنين نيتي نداريم
و اجازه چنين چيزي را نمي‌دهيم». اشاره پوتين به وضعيت اقليت روس‌زبان اوكرايني
است كه از ابتداي بحران اوكراين، رهبران غربي آن را ناديده گرفته‌اند. بايد توجه
داشت كه رهبران قيام اوكراين درست بعد از پيروزي اقدام به حذف زبان روسي به عنوان
يكي از دو زبان رسمي كشور كردند و همين امر نشانه جنگ رسمي آنان با اقليت روس‌زبان
بود كه از سوي ناسيوناليست‌هاي افراطي و احزابي مثل اسووبودا دنبال مي‌شود.
اين در حالي است كه يك تحقيق در سال 2012 نشان
داد 60 درصد از روزنامه‌ها، 83 درصد از نشريات و 87 درصد از كتاب‌ها در اوكراين به
زبان روسي منتشر شده‌اند و تكلم به روسي در اين كشور دو برابر تكلم به زبان
اوكرايني است.
حذف زبان روسي در عين رواج قابل توجه
آن در جامعه اوكرايني خبر از قصد ناسيوناليست‌ها بر حذف روس‌تباران مي‌داد كه
كرملين نمي‌توانست در مقابل اين تهديد ساكت بماند. رهبران غربي در طول بحران
اوكراين نه تنها از اين جريان افراطي در اوكراين چشم‌پوشي كردند بلكه جواب مناسبي
به تقاضاي روسيه براي توجه به اقليت روس‌زبان ندادند. روسيه در 28 مارس و قبل از
بالا گرفتن نزاع در شرق اوكراين بود كه از سازمان ملل و سازمان امنيت و همكاري
اروپا خواست تا جديت خود را براي دفاع از حقوق اقليت‌هاي قومي اوكراين نشان دهند.
وزارت خارجه روسيه در اين درخواست از ناديده گرفتن منافع اقليت روس‌زبان اوكرايني
به عنوان واقعيت دائمي اين كشور انتقاد كرد و جديت در اين امر را خواستار شد. غرب
در برابر اين درخواست روسيه سياست يكسونگري خود را ادامه داده كه تنها در حمايت
از دولت اوكراين بدون جديتي در قبال اقليت روس‌زبان خلاصه مي‌شود.
حالا پوتين بر محور اين اختلاف به
اجلاس گروه 20 وارد شد و چون تغييري در رفتار رهبران غربي نديد اجلاس را زودتر از
موقع ترك كرد و اين پيام را به رهبران غربي داد: «مصمم است از شكست جدايي‌طلبان در
شرق اوكراين جلوگيري كند». با اين وضعيت، به نظر مي‌رسد كه اختلاف بين پوتين و
رهبران غرب قابل حل نباشد زيرا پوتين بر حفظ حقوق اقليت روس‌زبان اصرار دارد و
رهبران غرب بدون كوچك‌ترين توجهي به اين موضوع تنها از دولت اوكراين حمايت مي‌كنند،
دولتي كه سياست حذف اقليت روس‌زبان را در پيش گرفته است. غربي‌ها تنها به فشار و
وضع تحريم‌ها تكيه دارند اما خودشان هم متوجه شده‌اند كه نمي‌توان با اين سياست
اميد به تغييري در سياست كرملين داشت چرا كه براي روس‌ها حمايت از روس‌تبارهاي
اوكرايني از هر چيز ديگري مهم‌تر است و بر سر اين موضوع حاضر به سازشي نيستند.
