روسيه و آمريكا از سال 2012 كه نشست ژنو 1 در
خصوص سوريه برگزار شد تا ماه هاي پاياني 2013 براي ژنو 2 اختلاف نظر داشتند اما از
زماني كه آمريكا با عقب نشيني از حمله به سوريه پيام مشخصي به متحدان و مخالفان
منطقه اي و فرامنقه اي داد، ورق برگشت.
از همان زمان انتظار مي رفت كه اين دو كشور به
توافقي براي ژنو 2 برسند. حال قرار است اين نشست در ماه جاري ميلادي برگزار شود.
اما هنوز شبهاتي در آن وجود دارد. مهمترينش اين است كه آيا جمهوري اسلامي ايران در
اين نشست شركت خواهد داشت يا خير؟ اگر چه تهران در اين زمينه نظر رسمي ارائه نكرده
است اما آمريكا و روسيه در اين باره درگير هستند و حضور يا عدم حضور جمهوري اسلامي
را مطرح كرده و بر روي آن چانه مي زنند. همين مسئله نشانگر آن است كه ايران براي
اين نشست، تحولات سوريه، آينده سياسي اين كشور و اهداف مسكو و واشنگتن در قبال
سوريه از اهميت و حساسيت ويژه اي برخوردار است در غير اين صورت تهران «موضوع» بحث
قرار نمي گرفت بخصوص كه هيچ وقت اعلام نكرده بايد در اين نشست حضور داشته باشد.
جان كري چندي پيش چراغ سبز حضور ايران در ژنو 2
را نشان داد اما آمريكا هنوز تاكيد دارد كه ايران بايد در سياست هاي خود تغيير
ايجاد كند. در حالي كه تا كنون بيش از همه سياست هاي آمريكا در منطقه و سوريه
تغيير كرده است. همانگونه كه ديده مي شود اين كشور ديگر به شكل مستقيم از مخالفان
مسلح حمايت نمي كند و نشست هايي با متحدان خود براي چگونگي ارسال سلاح به آنها
برگزار نمي كند. اما پيش از عقب نشيني از حمله به سوريه تقريبا هفته اي نبود كه
يكي از اين نشست هاي حمايتي برگزار نشود و روساي مخالفان مسلح را دور خود جمع
نكنند.
ضمن اينكه روند و رويكردهاي شكل گرفته در
مذاكرات هسته اي جمهوري اسلامي ايران با گروه 1+5 حكايت از آن دارد كه آمريكا خود
را براي حضور ايران در ژنو 2 آماده مي كند. از سوي ديگر روسيه به شدت به حضور
ايران اصرار دارد چون از يك سو مي تواند يك بار ديگر جديت كرملين را براي ادامه
سياست هاي حمايتي از بشار اسد را نشان دهد و از سوي ديگر مي تواند از حضور ايران
براي چانه زني بيشتر در قبال آمريكا بهره مند شود. به اين دليل كه ايران در منطقه
تاثيرگذارترين كشور در قبال حفظ دولت در سوريه است. مسكو نمي تواند به راحتي از
اين مسئله بگذرد.
آمريكا نيز آگاه است كه اين مقاومت و ايستادگي
سوريه جداي از حمايت هاي بين المللي روسيه و مقاومت ارتش و دولت سوريه، به شدت
متاثر از سياست هاي جمهور ي اسلامي ايران است بنابراين نمي توان تهران را ناديده
گرفت. در واقع حذف ايران از مذاكرات ژنو و تحولات سوريه به معناي ناكارآمدي اين
نشست است چون ايران در عمده راهكارهاي قابل اجرا براي برون رفت از بحران روسيه
تاثير بنيادي دارد و اگر آمريكا اراده معطوف به حل و فصل مسئله داشته باشد، نمي
تواند از اين موضوع بگذرد.
نوع بازي هاي خطرناك عربستان سعودي در قبال
سوريه و همچنين منطقه، باعث شده تا بحران به خاك عراق نيز كشيده شود. با توجه به شكل
گرفتن و رشد گروه هاي خطرناك در منطقه، آمريكا خود را نيازمند مي بيند تا از اين
مهلكه خلاصي پيدا كند. اما مسئله قابل توجه اين است كه دستور كار نشست ژنو 2 چيست؟
و كشورهاي حاضر و تاثيرگذار به دنبال چينش چه ساختاري در عرصه ملي و سياسي سوريه
هستند؟ مسئله اي كه بايد مورد مداقه قرار بگيرد. چون سوريه و كشورهاي حامي و منطقه
اي بايد نگران اين باشند كه يك بار ديگر منافع فرامنطقه اي، براي كشورهاي
خاورميانه، مشكلات ملي و منطقه اي ايجاد نكند.
