سکوت بر جاهطلبیهای ژاپن و فشار بیامان بر ایران در جهانی که نظم بینالمللی بر پایه معاهداتی، چون پیمان منع اشاعه سلاحهای هستهای (NPT) بنا شده است و دوگانگی رفتار قدرتهای غربی نه تنها اعتبار این معاهدات را زیر سؤال میبرد، بلکه به فروپاشی تدریجی تعادل جهانی دامن میزند. در سال۱۴۰۴بحثهای فزاینده در ژاپن بر سر بازنگری سیاست غیرهستهای این کشور با سکوت یا حتی حمایت ضمنی غرب روبهرو شده است. در مقابل، برنامه صلحآمیز هستهای ایران که تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) قرار دارد، با تحریمهای فلجکننده و تهدیدهای نظامی پاسخ داده میشود. این دوگانگی نهتنها ریاکاری ایدئولوژیک غرب را آشکار میکند، بلکه بهعنوان کاتالیزوری برای بیثباتی جهانی عمل میکند؛ جایی که متحدان واشینگتن از استانداردهای دوگانه بهره میبرند و کشورهای در حال توسعه را به حاشیه میرانند. ژاپن که از دههها پیش بر اصل سه غیرهستهای (عدمتولید، عدممالکیت و عدمورود سلاح هستهای) پافشاری میکرد، در سال۱۴۰۴ با تهدیدهای فزاینده از سوی چین، کرهشمالی و روسیه، بحثهای جدی بر سر توسعه قابلیتهای هستهای مستقل را آغاز کرده است. در مرداد۱۴۰۴، یک سناتور ژاپنی پیشنهاد ساخت سلاح هستهای خود را مطرح کرد و مقامات ارشد در تیر همان سال سناریوهای استفاده از سلاح هستهای مشترک با امریکا را بررسی کردند.
دولت ژاپن بودجه دفاعی خود را به ۲درصد تولید ناخالص داخلی افزایش داده است و به استانداردهای پیمان آتلانتیکشمالی نزدیک میشود، در حالی که افکار عمومی هر چند مخالف تغییر قانون اساسی است، اما از تقویت نظامی حمایت میکند. غرب به ویژه امریکا و اروپا در برابر این مواضع سکوت اختیار کرده یا حمایت پنهان نشان دادهاند. ایالاتمتحده که چتر هستهای خود را بر ژاپن گسترانده، بحثهای مشترک بر سر سناریوهای هستهای را بدون اعتراض عمومی پیش میبرد و پیمان آتلانتیکشمالی از همکاریهای نظامی توکیو استقبال میکند. این سکوت در حالی است که ژاپن به عنوان عضو NPT هرگونه نقض آشکار را انکار میکند، اما مقاماتی، چون شینجیرو کویزومی، وزیر دفاع درهای بازنگری اصول غیرهستهای را نیمهباز نگه داشتهاند. سازمانهای غیردولتی ژاپنی نیز خواستار شفافیت در برابر اظهارات مقامات حامی تسلیحاتی شدهاند، اما صدای غرب در این میان خاموش است.
در سوی دیگر جهان، ایران که NPT را امضا کرده است و برنامه هستهایاش را برای اهداف صلحآمیز، مانند انرژی و پزشکی توجیه میکند، با استانداردهای کاملاً متفاوتی روبهرو است. غرب به رهبری امریکا برنامه ایران را تهدید وجودی میخواند و با فعالسازی مکانیسم ماشه در شورای امنیت، تحریمهای سازمان ملل را بازگردانده است. وزیر خارجه ایران (عباس عراقچی) در شهریور۱۴۰۴ این رویکرد را ریاکاری غربی نامید و به سکوت غرب بر زرادخانه هستهای اسرائیل با ۸۰ تا ۴۰۰کلاهک تخمینی خارج از NPT اشاره کرد.
این دوگانگی آشکار است؛ ژاپن که قابلیت فنی برای تولید سلاح هستهای در عرض ماهها را دارد، از بازرسیهای سختگیرانه IAEA معاف است و بحثهایش با حمایت ضمنی امریکا پیش میرود. در مقابل، ایران پس از حملات اسرائیل به تأسیسات نطنز و فردو در خرداد۱۴۰۴ با اتهامات اشاعه روبهرو شد، در حالی که اسرائیل به عنوان متحد غرب بدون هیچ بازرسی IAEA سلاحهایش را حفظ میکند. سفارت ایران در ژاپن این رویکرد را فریب و ریاکاری خواند و تأکید کرد که فشار بر تهران بدون در نظر گرفتن زمینههای ژئوپلیتیک تنها به تشدید تنشها میانجامد، حتی سازمان ملل و قدرتهای غربی در برابر حملات امریکا به سایتهای هستهای ایران در خرداد سکوت اختیار کردند. این سکوت نمونهای از استاندارد دوگانه غیرپایدار بود. پیمان NPT که در سال۱۳۴۷ امضا شد، بر پایه وعده خلعسلاح هستهای قدرتهای دارای سلاح مانند امریکا، روسیه، چین، فرانسه و بریتانیا بنا شده، اما غرب این وعده را نقض میکند و متحدانش را معاف میدارد. ژاپن به عنوان قربانی تاریخی حالا به مدعی تبدیل شده است و بحثهایش NPT را به چالش میکشد، بدون اینکه غرب که تنها کاربر سلاح هستهای در جنگ است، واکنشی نشان دهد. چین این را چالش جدی برای NPT خوانده و هشدار داده است جاهطلبیهای ژاپن نظم پساجنگی را مختل میکند. این ریاکاری عمیق است: غرب اسرائیل را از NPT معاف، اما ایران را که بازرسیهای IAEA را پذیرفته است تحریم میکند. تحلیلگران گروههفت را به ریاکاری عمیق متهم میکنند؛ جایی که تمدن غربی بر پایه آپارتاید هستهای بنا شده است؛ معافیت برای دوستان و مجازات برای مخالفان. کرهشمالی نیز هشدار داده است جاهطلبیهای هستهای ژاپن باید متوقف شود و این چرخه تنش را تشدید میکند.
دوگانگی غرب در برابر جاهطلبیهای هستهای ژاپن و فشار بر ایران بیش از یک اشتباه دیپلماتیک نشانهای از فروپاشی اخلاقی نظام بینالمللی است. برای بازسازی اعتماد، غرب باید استانداردهای یکسان اعمال کند: بازرسیهای IAEA برای همه از جمله اسرائیل و متحدانش و تمرکز بر خلع سلاح واقعی به جای تحریمهای انتخابی. ژاپن باید به اصل غیرهستهایاش وفادار بماند و ایران به عنوان قربانی این ریاکاری حق دفاع از حقوق NPT را داشته باشد. بدون این تغییرات ۱۴۰۵ نه سال صلح، بلکه آغاز عصر هرجومرج هستهای خواهد بود. جهان به عدالت نیاز دارد نه به استانداردهای دوگانه.
