جوان آنلاین: بیتردید یکی از اصلیترین مجراهای نفوذ به فرهنگ و ارزشهای جامعهای مانند ایران «مدولباس» است. نمیتوان انکار کرد که مدولباس یکی از قویترین ابزارهای نفوذ و صدور فرهنگ غربی نبوده است، به گونهای که امروز سبک پوشش غربی در اقصی نقاط جهان به عنوان لباس رسمی پذیرفته شده است و مردان با کت و شلوار و پیراهنهای غربی و زنان هم با کت و دامن و لباسهای رسمی غربی در جلسات رسمی و فضای اجتماعی حاضر میشوند نه لباسهای سنتی خودشان! این در حالی است که تمامی اقوام و کشورهای جهان، لباسهای سنتی خودشان را دارند که اغلب هم زیباست و هم با وقار و عفیف، این مسئله به خصوص درباره کشورهای شرقی صدق میکند. در کشور ما هم با عنایت به تنوع قومی شاهد طیف گستردهای از البسه اقوام هستیم؛ لباسهایی که زیباییشان ظرفیت جهانی شدن دارد، اما باید فرصتی برای بهروزرسانی آنها با نیازها و سلایق امروزی و معرفی آنها به جامعه فراهم شود. این مهم نیازمند برگزاری جشنوارههای مدولباس آن هم به شکلی هدفمند و تلاش برای ارتباطگیری و معرفی آثار برتر چنین جشنوارههایی به سایر نقاط دنیاست چراکه مدولباس ایرانی با پشتوانه هنر چندین هزار ساله ظرفیت جهانی شدن دارد. در کشور ما هم سالهاست ساماندهی مدولباس مد نظر قرار گرفته و جشنوارههایی هم در این زمینه برگزار شده است، اما تاکنون در این زمینه موفق نبودهایم. شاهد این مدعا هم وضعیت افسارگسیخته مدولباس در سطح جامعه است، اما حالا قرار است جشنوارهای متفاوت در حوزه مدولباس برگزار شود. سراغ مریم افضلی، دبیر اولین جشنواره ملی ایراندخت رفتهایم تا درباره این جشنواره بیشتر بدانیم.
خانم افضلی جشنواره مدولباس
ایرانی- اسلامی «ایراندخت» قرار است چه اتفاقی را رقم بزند و در چه سطحی برگزار میشود؟
جشنواره ایراندخت یک جشنواره ملی است که بخشهای استانی آن در ۳۲استان کشور در حال اجراست. در این میان، تهران بزرگ از شهرستانهای استان تهران جدا شده تا شهرستانهای استان نیز بتوانند در بخشی مستقل رقابت کنند و آثارشان بهتر دیده شود. این جشنواره در سطح ملی با نام «ایراندخت» شناخته میشود، اما در سطح استانها، بسته به فرهنگ و بوم هر منطقه، نامهای ویژهای برای آن انتخاب شده است. به عنوان نمونه:
گیلدخت در گیلان
آذردوخت در آذربایجانشرقی
کرماندوخت در کرمان
زنگاندوخت در زنجان
ایلدخت در ایلام
این نامها با مشورت و تبادل نظر میان طراحان، هنرمندان و اهالی فرهنگ هر استان برگزیده شدهاند. پس از برگزاری رقابتهای استانی و شناسایی برگزیدگان در قالب نامهای بومی، آثار منتخب وارد مرحله ملی میشوند. در این مرحله، آثار دوباره ارزیابی، داوری و معرفی خواهند شد تا در نهایت یک «ایراندخت» ملی ارائه شود. هدف ما این بوده که در سطح استانی، افراد بتوانند با تکیه بر فرهنگ خود طراحی کنند و دیده شوند و در سطح ملی نیز با عنوان «ایراندخت» جایگاه انسجام ملی و پیوند با فرهنگ والای ایرانی را به نمایش بگذاریم. این جشنواره نمادی از ملت بودن و اتحاد ماست که در قالب هنر و پوشش ایرانی- اسلامی جلوهگر میشود.
این جشنواره چه بخشهایی دارد؟
با توجه به اینکه هدف ما پرورش استعدادهاست، بخش دانشجویی و بخش دانشآموزی برایمان اهمیت ویژهای دارند و در سطح ملی بخش پژوهش را هم خواهیم داشت، یعنی آثار را در محورهای مشخصی دریافت میکنیم و مقالهها، کتب و آثار علمی را هم ارزیابی و برترینها را معرفی خواهیم کرد. رقابت در جشنواره در دو بخش برگزار میشود: طراحی و آثار دوختهشده. برخی از شرکتکنندگان میتوانند صرفاً در مرحله ارائه طرح حضور داشته باشند و برخی دیگر آثار دوختهشده خود را ارائه دهند. امکان شرکت در رقابت به صورت فردی یا گروهی نیز فراهم است. برای ایجاد عدالت و شفافیت، رقابت در سطوح مختلف برگزار میشود:
دانشآموزی
دانشجویی
آزاد
ویژنها و تولیدیها
در هر یک از این سطوح، افراد و گروهها با یکدیگر به رقابت میپردازند تا بهترین طرحها و آثار کاربردی معرفی شوند.
درباره پوستر جشنواره برایمان بگویید، چرا نماد بتهجقه را در طراحی این پوستر برجسته کردید؟
نشانی که برای جشنواره انتخاب شده بتهجقه یا همان سرو خمیده است؛ نمادی که در دستبافتهها و منسوجات مناطق مختلف کشورمان جلوهگر شده است. میتوان آن را در پته کرمان، گلونی لرستان، ترمه یزد و بسیاری از نقوش قالی مناطق گوناگون ایران مشاهده کرد. این نقش، پیوندی وحدتبخش میان فرهنگهای متنوع سرزمین ماست. سرو، نشانه بلندقامتی، سربلندی و زیبایی است؛ ویژگیهایی که در ادبیات فارسی نیز بارها ستوده شدهاند. انتخاب این نماد برای جشنواره، بیانگر تلاشی است برای جریانسازی در عرصه مد و پوشش؛ جریانی متفاوت با مد رایج در جهان ماتریالیستی و سرمایهداری. ما میخواهیم پوششی را ترویج کنیم که علاوه بر زیبایی، وقار، فروتنی و تواضع را نیز در خود داشته باشد؛ پوششی که فراتر از حدود عفت و حیا، قصد جلب توجه ندارد. زیبایی در این نگاه، همراه با سادگی و بیتکلفی است، نه با نخوت و تکبر رایج در مدولباس امروز. در پوشش عفیفانه ایرانی- اسلامی، معیارهای زیباییشناسی فرهنگ و دینمان حفظ میشود و این جریان تاریخی، انشاءالله تداوم خواهد یافت.
چه دستگاههایی با شما در برگزاری این جشنواره همکاری داشتند؟
برگزاری این جشنواره با مشارکت گسترده دستگاههای مختلف در سطح ملی و استانی انجام میشود. نخستین و مهمترین همکار ما، کارگروه ساماندهی مدولباس کشور است که بهعنوان متولی اصلی این حوزه نقش محوری دارد و ما در تعامل با آن، همافزایی و همکاری مؤثری شکل دادهایم. در سطح استانها نیز تمامی دستگاههایی که بهنوعی با موضوع مرتبط هستند پای کار آمدهاند. ادارههای کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استانها، سازمان فنی و حرفهای و آموزشگاههای آزاد با ارائه آموزشهای تخصصی همکاری داشتهاند، همچنین وزارت آموزش و پرورش و دانشگاههای مختلف کشور در این مسیر همراه بودهاند، بهگونهای که در سال گذشته نزدیک به ۶۰ دانشگاه با ما همکاری کردند و امسال نیز این همکاری ادامه دارد. دانشگاه ملی مهارتی دختران که بهطور تخصصی رشته طراحی را دنبال میکند، یکی از همکاران اصلی ما در این جشنواره بوده است. افزون بر این، سایر دستگاههای استانی از استانداریها گرفته تا شهرداریها نیز نقش فعالی در برگزاری جشنواره ایفا کردهاند.
همانطور که میدانید جشنوارههای متعددی در حوزه مدولباس برگزار شده، اما خروجی این جشنوارهها را در سطح جامعه کمتر مشاهده میکنیم و شاید چالش اصلی ما در حوزه حجاب همین عدم ارائه مدهای عفیف و زیبا و پاسخگوی نیاز زیباییشناسی بانوان به خصوص دختران جوانمان باشد. برای اینکه آثار ارائه شده در این جشنواره مانند بسیاری از جشنوارههای دیگر در گوشهای به حال خود رها نشوند و به جامعه راه یابند، چه برنامهای دارید؟
یکی از اهداف اصلی برگزاری این جشنواره، تولید لباسهای عفیفانه با طراحی زیبا و قیمت مناسب است. در همین راستا، معیارهایی همچون قابلیت تولید و قیمت تمامشده در نظر گرفته شدهاند، به این معنا که آثار برگزیده، علاوه بر توجه به مؤلفههای زیباییشناسی و بهرهگیری از عناصر ایرانی- اسلامی در طراحی، باید امکان تولید انبوه داشته باشند، یعنی تکنیکهای برش، دوخت و تولید آنها به گونهای باشد که قابلیت عرضه گسترده فراهم شود. ما صرفاً به دنبال گردآوری آثار هنری نیستیم، بلکه آثار کاربردی مدنظر ماست. جشنواره بهطور ویژه بر «مانتو اجتماع کاربردی» تمرکز دارد تا بتوانیم پس از برگزاری جشنواره، این طرحها را وارد چرخه تولید کنیم و در سکوهای فروش در دسترس عموم بانوان قرار دهیم تا بانوانی که پایبند به ارزشهای اصیل فطری و اسلامی هستند، بتوانند با قیمت مناسب، لباسی زیبا، پوشیده و متناسب با معیارهای خود در اختیار داشته باشند.
برپایی چنین جشنوارههایی در زمینه استعدادیابی از جوانان و دخترانمان که در این حوزه فعالند، چقدر اثرگذار است؟
ما در نقاط مختلف کشور استعدادهای فراوانی داریم و هدف جشنواره، شناسایی و پرورش این استعدادهاست. تلاش کردهایم هر بانویی که در هر شهر و منطقهای علاقهمند به طراحی لباس است، شناسایی و زمینه رشد و شکوفایی استعدادش فراهم شود. این آموزشها هم در جریان جشنواره ارائه میشوند و هم در برنامههای بلندمدتی که برای ارتباط با افراد شناساییشده و استعدادهای کشفشده طراحی شده است.
با توجه به برنامهها و شوهای خارجی یا فارسیزبانی که از شبکههای مجازی مانند یوتیوب پخش میشود و به نوعی به دنبال ذائقهسازی و ترویج بیبندوباری در میان زنان است، آن هم با برچسبهایی همچون «زن روز»! چگونه میتوان نبض جریان مدولباس را در دست گرفت تا هم ذائقهسازی مطابق فرهنگ و ارزشها اتفاق بیفتد و هم حس زیباییخواهی بانوان ارضا شود؟
هدف ما این است که این بانوان بتوانند به چهرههای سرشناس طراحی لباس ایرانی تبدیل شوند. در نهایت، با شناسایی و پرورش این استعدادها، نماد هنر زن ایرانی- ظرافت، زیبایی و خلاقیتی که در پوشش و آثار او نمود دارد- بیش از پیش جلوهگر خواهد شد. ما میخواهیم این بانوان به عرصههای بینالمللی راه یابند و آثارشان را به بانوان عفیف دنیا عرضه کنند؛ آثاری که بتوانند در رقابت با جریانهای مد امروز، جایگزینی ارزشمند باشند؛ جریانهایی که بدننمایی را بهعنوان مؤلفهای جداییناپذیر معرفی میکنند و تلاش دارند جذابیتهایی را که فطرت عفیف انسان میخواهد در حریم خانه باقی بماند، به عرصه اجتماع بیاورند. جشنواره ما در برابر این جریان ایستاده است و قصد دارد استعدادهای دختران ایرانی را در مسیر طراحی لباسهای عفیفانه و ارزشمدار به کار گیرد تا الگویی تازه در مد جهانی شکل گیرد.
