جوان آنلاین: رئیسجمهور با بیان اینکه اگر چشم به بیرون بدوزیم، مشکلات حل نمیشود، گفت: چه کسی گفته اگر خارجیها کمک نکنند نمیتوانیم؟ هرجا نگاه به خارج باشد، کار پیش نمیرود، اما هرجا به توان داخلی، دانشمندان و جوانان تکیه شود و بستر رشد فراهم گردد، گرهها باز میشود.
سفر یکروزه رئیسجمهور به استان کهگیلویه و بویراحمد که روز پنجشنبه در چارچوب سفرهای استانی هیئت دولت برگزارشد، صرفاً مجموعهای از دیدارهای رسمی و سخنرانیهای متوالی نبود؛ لایههای تحلیلی متعددی در طول این سفر شکل گرفت که مهمترین آنها تأکید مکرر رئیسجمهور بر این گزاره بود که «هرجا نگاه به خارج باشد، کار پیش نمیرود.» این جمله، نه فقط بخشی از سخنان او در جلسه دیدار با فرهیختگان، که شالودهای بود که تمام مواضع و هشدارهایش در طول سفر بر آن بنا شد.
استقلالمحوری در برابر بحرانهای امروز
اولین برنامه سفر رئیسجمهور، دیدار با فرهیختگان و فعالان فرهنگی بود؛ جایی که پزشکیان تلاش کرد پیوندی میان تجربیات تاریخی ایران و شرایط امروز برقرار کند. در تحلیل او، شرایط کنونی کشور از دوران جنگ پیچیدهتر است، چراکه تهدیدها «گستردهتر» شده و دشمنان «مترصد افزایش اختلافات داخلی» هستند. اما راه مواجهه با این تهدیدها نه در بیرون مرزها، بلکه در بازسازی روحیهای است که به تعبیر او «دوران جنگ را اداره کرد». در همین چارچوب او با صراحت گفت: «اگر چشم به بیرون بدوزیم، مشکلات حل نمیشود. چه کسی گفته اگر خارجیها کمک نکنند نمیتوانیم؟» این تأکید، بیش از آنکه یک موضعگیری سیاسی صرف باشد، در گفتار رئیسجمهور تبدیل به یک چارچوب تحلیلی شد؛ چارچوبی که از آن برای توضیح چرایی ناکارآمدی برخی ساختارها، عقبماندگی پروژهها و حتی مشکلات بودجهای بهره گرفت. پزشکیان در ادامه همان خط تحلیلی، ریشه تداوم برخی مشکلات را نگاه نادرست بخشی از جامعه و مدیران به «مرکز» و «رئیسجمهور» دانست؛ انتظاری که گمان میکند مسائل نه با تلاش جمعی، بلکه با حضور یک مقام سیاسی حل میشود.
اتکا به توان داخلی؛ از میدان جنگ تا میدان انرژی
رئیسجمهور برای تشریح ضرورت تکیه بر توان داخلی، حتی به مثالهای فنیتر نیز پرداخت. اشاره به تولید روزانه حدود ۸ تا ۹ میلیون بشکه نفت و گاز و امکان صرفهجویی ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار بشکه در صورت کاهش جزئی مصرف، بخشی از همین چارچوب بود. پیام پزشکیان روشن بود: مشکل در «کمبود منابع» نیست، بلکه در «نحوه استفاده و اتکا به منابع». این بیان، در دل خود نقدی استراتژیک به ذهنیت وابستگی دارد: اگر کشوری با چنین ظرفیت انرژی هنوز گرفتار بحران باشد، به تعبیر او نه با افزایش تولید بلکه با «اصلاح رفتار» و «همت ملی» باید مسیر را اصلاح کند. در ادامه این مسیر تحلیلی، پزشکیان در توضیح اختیارات مدیران محلی نیز همان مضمون استقلالمحوری را تکرار کرد. او گفت: «مگر قرار است رئیسجمهور حتماً بیاید و از نزدیک ببیند؟ خودتان ببینید و حل کنید.» برای اساس نگاه انتظاری به مرکز قدرت، نهتنها کارآمد نیست، بلکه نسخهای کوچک از همان «نگاه به خارج» است که در سطح ملی مانع حل مسائل میشود. یکی دیگر از بخشهای مهم این سفر، هشدار رئیسجمهور درباره انبوه پروژههای نیمهتمام بود. او گفت «نزدیک ۷ میلیون میلیارد تومان پروژه روی زمین مانده است»؛ اینکه مدیران به جای واقعبینی و کارآمدی، برای جلب رضایت و نمایش ظاهری موفقیت، کلنگ پروژههایی را میزنند که امکان تکمیل ندارند.
امنیت و آرامش کشور مرهون شهداست
در بخش میانی سفر، رئیسجمهور در فضایی صمیمی با مادران و همسران شهدا دیدار کرد. این دیدار در تحلیل گفتمانی سفر، کارکردی مهم داشت. اتصال سخنان پزشکیان درباره ایثار، استقلال و تکیه بر توان داخلی به کسانی که نماد عملی این مفاهیم در ذهن جمعی جامعهاند. پزشکیان در این نشست، با تجلیل از مقام والای مادران و همسران شهدا، خانواده معظم شهدا را پرچمداران صبر، استقامت و ایمان ملت عنوان و تصریح کرد که امنیت و آرامش امروز ایران مرهون مظلومیت شهدا و صبوری شماست و دولت وظیفه دارد مشکلات و مطالبات خانواده شهدا را پیگیری و رفع کند.
ساختار ناکارآمد و ضرورت اصلاحات واقعی
رئیسجمهور در نشست با فعالان سیاسی استان هم ساختار حجیم نیروی انسانی را «بخشی از مشکل» دانست و تأکید کرد که صرف جابهجایی مدیران بیاثر است. او از نخبگان خواست «برنامه بدهند» و گفت: «این گوی و این میدان.» در واقع، باز هم از نگاه اتکایی و منتظرانه فاصله گرفت و خواستار مشارکت واقعی شد. او درباره انگیزه حضورش نیز گفت: «من کسی نیستم که در برابر مردم بایستم»، جملهای که علاوه بر وجه اخلاقی، پیام سیاسی مشخصی دارد: دولت بهدنبال تقابل با جامعه یا فرافکنی نیست، بلکه به دنبال اصلاح ساختاری است. اصلاحی که بدون همکاری مردم ممکن نیست. دکتر پزشکیان در بخش دیگری از سخنانش در تبیین مفهوم اصلاحطلبی افزود: اصلاحات یعنی عدالت، کارایی، کیفیت، رضایتمندی و اثربخشی. تصمیم درست باید عادلانه، کارآمد و مردمپسند باشد و اگر این شاخصها رعایت نشود اصلاحات واقعی اتفاق نیفتاده است. وی با اشاره به حقوق مردم در قانون اساسی گفت: مشکل اصلی این است که مردم از نحوه خدمترسانی نظام اداری ناراضیاند. اگر بخواهم به قانون اساسی عمل کنم اول باید کار خودم را درست کنم، قبل از اینکه به دیگر قوا ایراد بگیرم. ادارات و سازمانهای ما نباید به گونهای کار و خدمت ارائه کنند که مردم ناراضی شوند.
برای خدمت صادقانه به مردم آمدهام
رئیسجمهور در ادامه با اشاره به انگیزه شخصی خود برای حضور در مسئولیت گفت: من برای پست و مقام نیامدهام، نه برای این آمدهام که قوم و خویش خود را بر سر کار بیاورم و نه برای اینکه اسم و رسمی درست کنم. خودم را برای این مسئولیت نکشتهام، بلکه آمدهام تا هرچه از دستم برمیآید برای مردم و کشورم انجام بدهم و صادقانه خدمت کنم. من کسی نیستم که در برابر مردم بایستم، بارها گفتهام اگر قرار باشد کسی مقابل مردم قرار بگیرد من در آن صف نخواهم بود، اما باید با مردم نشست، حرف زد و برای آینده تصمیمهای درست گرفت.
مدیران نباید تصور کنند آقا بالاسر مردمند
آخرین برنامه سفر پزشکیان، نشست شورای برنامهریزی و توسعه استان بود؛ نشستی که در آن پزشکیان بیش از هر جای دیگر به مسئله اعتماد عمومی و نحوه مواجهه دولت با مردم پرداخت. او گفت: «اگر مردم از وضع موجود ناراضیاند، به این دلیل است که ما درست عمل نکردهایم.»
رئیسجمهور با اشاره به همراهی مردم در حوادث اخیر تصریح کرد: در جنگ ۱۲ روزه، با وجود نارضایتیهایی که مردم از ما داشتند، پشت سر مقام معظم رهبری و دولت ایستادند و در مقابل دشمن پاسخ قاطع دادند. این مردم به گردن ما حق دارند و ما باید با عشق و افتخار به آنها خدمت کنیم. اگر خدا فرصت خدمت داده، نباید آن را با بیاعتنایی یا رفتار نادرست از بین ببریم. پزشکیان با انتقاد از برخی رفتارهای اداری گفت: نباید تصور کنیم که ما آقا بالاسر مردم هستیم؛ مدیر یعنی خادم. اگر مدیران ما این نگاه را در ذهن خود جاری کنند، بسیاری از مشکلات کشور حل میشود. مردم در سختترین دوران کنار ما بودهاند و وظیفه ماست که پاسخگوی اعتماد و همراهی آنان باشیم.
پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به محدودیتهای مسئولیت اجرایی افزود: من اگر این نیت را نداشتم که برای مردم خدمت کنم، یک روز هم در این مسئولیت نمیماندم. زندگی آزاد و بدون چارچوب اداری برایم راحتتر بود، اما برای خدمت به مردم، همه سختیها را تحمل میکنم. حالا هم که اختیارها را به استانها و محلهها دادهایم، هدف این است که مردم در سیاستگذاری و تصمیمگیری حضور داشته باشند. پزشکیان ادامه داد: مردم اگر نباشند، هیچ کار پیش نمیرود. ما جنگ را با ایمان و همراهی مردم اداره کردیم. حالا هم مدیران استانها باید کاری کنند که عزت و سربلندی به کشور بازگردد. همه اختلافها و دعواهایی که داریم، بهخاطر منیت است. اگر این منیت را مهار کنیم، مشکلات کشور قابل حل است.
عبور از نگاه وابسته و بازگشت به توان داخلی
سخنان رئیسجمهور در این سفر، رشتهای واحد را دنبال میکند: عبور از نگاه وابسته، چه در سطح ملی و سیاسی، چه در سطح اداری و مدیریتی، چه در ذهنیت عمومی. از نگاه او:نگاه به خارج کشور را متوقف میکند. نگاه به مرکز مدیران محلی را ناتوان میکند. نگاه به رئیسجمهور بهعنوان معجزهگر مانع مسئولیتپذیری میشود. نگاه به وعدههای بیپشتوانه پروژهها را نیمهتمام رها میکند. در مقابل، راهحل او مجموعهای است از:بازگشت به خودباوری ملی، احیای روحیه ایثار و مشارکت عمومی، تکیه بر توان داخلی، دانشمندان و جوانان، سادهسازی ساختار دولت و صداقت با مردم و پرهیز از وعدههای ناتمام. سفر یکروزه پزشکیان به کهگیلویه و بویراحمد نهفقط مجموعهای از برنامهها، که بازتولید یک گفتمان بود: گفتمان استقلالمحور که او تلاش دارد آن را بهعنوان نقشه راه دولتش تثبیت کند.
