جوان آنلاین: وزارت آموزش و پرورش سالهاست با کمبود منابع انسانی، ضعف زیرساختهای فرهنگی و محدودیت در اجرای برنامههای تربیتی مواجه است، این در حالی است که بسیج، با شبکه گستردهای از دانشآموزان، فرهنگیان، مساجد، محلات و مجموعههای اردویی و فرهنگی، ظرفیتهایی در اختیار دارد، میتواند خلأهای نظام آموزشی را در بسیاری از حوزهها پر کند. همین همپوشانی مأموریتهاست که امروز این دو نهاد را به جایی رسانده تا بیش از گذشته، درباره همافزایی سخن بگویند و جلسه بگذارند. همافزاییای که اگر از سطح شعار و تفاهم خارج شود، میتواند بخشی از سنگینی بار تعلیموتربیت را از دوش وزارتخانه بردارد و پیوند میان مدرسه و نهادهای فرهنگی را تقویت کند.
در این نشست، نهادهایی کنار هم نشستند، که هر دو، خود را متولی تربیت نسل آینده میدانند، یکی با مسئولیت رسمی و قانونی، دیگری با شبکهای اجتماعی و داوطلبانه که در لایههای مختلف جامعه حضور دارد. البته که، طی سالهای گذشته نیز، نمونههایی مانند بسیج دانشآموزی، برنامههای راهیان نور، طرحهای مدرسهمحور و فعالیتهای فرهنگی و مهارتی نشان داده که وقتی آموزش و پرورش از ظرفیتهای بسیج استفاده میکند، نتیجه میتواند عینیتر و اثربخشتر از بسیاری از برنامههای صرفاً اداری باشد. امروز نیز همین دو نهاد، با تکیه بر تجربههای گذشتهشان تلاش دارند به مدلی پایدار برسند، مدلی که آموزش رسمی و کار تربیتی غیررسمی را کنار هم بنشاند و نیازهای جدید نسل نوجوان را با رویکردی مشترک پاسخ دهد.
تلاش برای نقشآفرینی هدفمندتر
صبح روز گذشته، نشست مشترک همافزایی سازمان بسیج مستضعفین و وزارت آموزش و پرورش، با حضور سردار غلامرضا سلیمانی، رئیس سازمان بسیج مستضعفین و علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش و جمعی از معاونان و مسئولان این دو مجموعه، به میزبانی بسیج برگزار شد.
سردار سلیمانی در این نشست سخنانش را با مروری بر سطح همکاریهای موجود آغاز کرد: «امروز، تعامل و همافزایی میان بسیج و آموزش و پرورش در نقطهای قرار دارد که پیش از این سابقه نداشتهاست. این تعامل و همکاری در دوره مسئولیت آقای کاظمی در وزارت آموزش و پرورش، مستحکمتر از گذشته شدهاست.»
او با تأکید بر اینکه مسئولیت اصلی تعلیم و تربیت همچنان بر دوش وزارتخانه است، توضیح داد: «بسیج نقش خود را در امتداد مأموریتهای آموزش و پرورش تعریف کرده و در حوزههای تربیتی و آموزشی آماده پشتیبانی کامل است.»
رئیس بسیج مستضعفین سپس از گستره نهادهای زیرمجموعه بسیج یاد کرد: «بسیج دانشآموزی، بسیج فرهنگیان، بسیج مساجد و محلات، سازمان اردویی، گردشگری، راهیان نور و راهیان پیشرفت، سازمان مدارس الگوی صالح، معاونت تعلیم و تربیت، معاونت فرهنگی و معاونت علمی و پژوهشی، از جمله بخشهای سازمان بسیج مستضعفین هستند که در حوزه تعلیم و تربیت نوجوانان و جوانان، دارای نقش و مسئولیت هستند.» فهرستی که نشان میدهد حجم فعالیتهای تربیتی در ساختار بسیج فراتر از تصور عموم است.
او با اشاره به این ظرفیتها گفت: «وزارت آموزش و پرورش میتواند بسیاری از نیازهای تربیتی و آموزشی خود را از طریق این شبکه دنبال کند. بسیج دارای ظرفیتهای علمی، آموزشی و تربیتی بسیار بالایی است و ما این آمادگی را داریم که تمام این ظرفیتها را در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار دهیم.»
سردار سلیمانی همچنین اعلام کرد که سازمان بسیج دانشآموزی رویکردهای تحولی خود را به زودی اجرایی خواهد کرد، ضمن آنکه رویکردهای تحولی بسیج فرهنگیان نیز در هماهنگی با وزارت آموزش و پرورش، توسعه پیدا خواهند کرد.
گنجینهای فرهنگی و پشتوانه اعتقادی
در ادامه، نوبت به علیرضا کاظمی رسید که صحبت کند. او سخنانش را با نگاه اعتقادی خود به بسیج آغاز کرد: «بسیج معجزه امام راحل و انقلاب اسلامی است و باید قدر آن را به معنای واقعی کلمه دانست.»
وزیر آموزش و پرورش بسیج را «گنجینهای ارزشمند» و «مزیت رقابتی» جمهوری اسلامی در مواجهه با چالشهای بیرونی دانست. او اظهار داشت که بسیج نهتنها یک سازمان، بلکه یک «شبکه فرهنگی عظیم» است که مأموریتهای گستردهای در جامعه دارد.
کاظمی مهمترین نقطه تماس دو نهاد را «بسیج دانشآموزی» معرفی کرد، شبکهای که ریشه مستقیم در مدارس دارد و میتواند به تقویت هویت دانشآموزان کمک کند: «برای تقویت مدارس، هیچ ظرفیتی مؤثرتر و گستردهتر از ظرفیت بسیج وجود ندارد.»
همافزایی فراتر از شعار
در بخشهای دیگری از نشست، معاونان و کارشناسان دو دستگاه نیز به بیان دیدگاههای خود پرداختند و صحبت کردند. صحبتهایی که نشان میداد دغدغه مشترک، حرکت بهسوی یک مدل همکاری پایدار است، مدلی که خارج از مراسمها، اردوها یا مناسبتهای مقطعی عمل کند و در برنامهریزی تربیتی کشور جای ثابتی داشته باشد.
برخیشان معتقد بودند در شرایط پیچیده آموزشی امروز، تنها یک وزارتخانه نمیتواند بار سنگین تربیت نسل جوان را بهتنهایی بر دوش بکشد، بهویژه در حوزههایی مانند هویتسازی، پرورش مهارتهای اجتماعی، فرهنگ عمومی و تجربههای میدانی. به گفته آنها، نهادهایی مانند بسیج فرهنگیان، بسیج دانشآموزی و سپاه پاسداران به دلیل حضور گسترده در جامعه، میتوانند با ظرفیتی که دارند، بخشی از اینبار را بردارند. این نشست اگرچه ظاهر رسمی داشت، اما محتوای آن نشان میداد که دو نهاد به دنبال رابطهای فراتر از یک همکاری اداری هستند، رابطهای که میتواند در ساختار تعلیم و تربیت کشور نقش تعیینکنندهای داشته باشد.
چیزی که از دل این سخنان بیرون میآمد اما، به روشنی نشان داد که «همافزایی» برایشان تنها یک شعار نیست، بلکه بهدنبال ساختن مدلی از تربیت هستند که از ظرفیتهای فرهنگی، اجتماعی و آموزشی بسیج برای تکمیل شبکه مدارس استفاده کند.
همکاریای که پیشتر آغاز شدهبود
پیش از نشست اخیر نیز، نشانههای پررنگی از این همافزایی دیده میشد، نشانههایی که مردادماه، با امضای تفاهمنامه احداث ۴۷۶ مدرسه میان سازمان بسیج و وزارت آموزش و پرورش شکل رسمیتری به خود گرفت. در همان مراسم، علیرضا کاظمی، در آیین آغاز پویش مدرسهسازی «زنگ جهاد» سخنانی گفت که تصویر روشنتری از عمق این همکاری نشان داد: «این پویش فقط ساخت یک مدرسه تازه نیست، این حرکت، ساخت یک فرهنگ است.»
کاظمی که در آن آیین یاد و نام شهید سپهبد سلامی را گرامی داشت، او را «چهرهای فرهنگی، انقلابی و انسانی تمامعیار» توصیف کرد و توضیح داد که احداث ۴۷۶ مدرسه با مجموع ۲ هزار و ۲۸ کلاس درس در مناطق سختگذر ۲۰ استان محروم، از طرحهای مهمی بود که با نقشآفرینی او پیش رفت.
وزیر آموزش و پرورش در ادامه و در اشاره به توجه دولت چهاردهم به عدالت آموزشی گفت: «در ۴۶ سال گذشته به آموزش و پرورش توجه شده، اما امروز توسعه عدالت آموزشی در اولویت قرار گرفتهاست، رئیسجمهور بیش از ۲۰ نشست برای تحقق این هدف برگزار کردهاند.»
او سپس پیشنهاد داد که «اولین مدرسهای که در هر استان ساخته میشود، به نام شهید سلامی نامگذاری شود»، پیشنهادی که بازتابی از پیوند نمادین میان فرهنگ ایثار و مأموریت مدرسهسازی به حساب میآید.
اما این مسیر ادامه دارد، مسیری که بدون شک، زمانی میتواند اثرگذاری بیشتری داشتهباشد و به هدف خود برسد، که باز هم، همکاریها، از سطح جلسات و تفاهمها فراتر برود و به برنامههای پایدار، شاخصدار و قابل ارزیابی در مدارس برسد؛ و این راه، ادامه همان راهی است که سالها پیش شروع شده، اما اکنون، با توجه به شرایط جدید آموزشی و اجتماعی، نیازمند بازتعریف و هدفگذاری دقیقتر است. اما اینکه، این همکاری و این همافزایی، چگونه و تا کجا پیش میرود و آموزش و پرورش چقدر از ظرفیتهایی که در اختیارش قرار داده میشود، استفاده میکند، سؤالی است که پاسخ آن، در ماههای آینده و با اجرای برنامههای اعلامشده مشخص میشود.
