جوان آنلاین: سند‌های راهبردی همکاری‌های ۲۵ و ۲۰ساله جمهوری اسلامی ایران با چین و روسیه در شرایط تحریمی، فشار‌ها و تهدید‌های غرب را خنثی خواهد کرد، شرط دستیابی به این هدف، همکاری همه دستگاه‌ها برای تسهیل این ارتباطات است.
در سفر «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور جمهوری خلق چین به ایران در سال۱۳۹۴، موضوع انعقاد قرارداد بلندمدت بین دو کشور مطرح شد که پس از تبادل چند پیش‌نویس میان تهران و پکن، سرانجام متن پیش‌نویس همکاری ۲۵ساله ایران و چین به توافق دو کشور رسید و در تیرماه سال۱۳۹۹ در دولت دوازدهم، سند نهایی آن بررسی و تأیید شد. حوزه‌هایی نظیر مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساخت‌های توسعه‌ای، جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی، صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات، حوزه انرژی، توسعه پایدار منابع نفت و گاز و همچنین انرژی‌های تجدیدپذیر، سرمایه‌گذاری مشترک در توسعه مناطق آزاد برای تولید و تجارت بین‌المللی، صنعت خودرو و تأمین مالی از جمله محور‌های این سند است.
از طرفی بعد از جنگ تحمیلی ۱۲روزه علیه ایران و تلاش امریکا و اروپا برای فشار به کشورمان از طریق فعال‌سازی مکانیسم ماشه و تحریم، کشور‌های همسایه و منطقه و شرکای راهبردی جمهوری اسلامی ایران بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفتند. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران از نظر ژئوپلیتیک از وضعیتی خاص برخوردار است و ۱۶استان مرزی کشور، با ۱۵کشور همسایه حدود ۸هزار کیلومتر مرز خشکی و آبی دارند که این ظرفیت می‌تواند آثار بسیاری از تحریم‌ها را خنثی کند، به ویژه اینکه سیاست قطعی ایران در دولت چهاردهم، ارتقای روابط و توسعه تعاملات با همسایگان و کشور‌های منطقه و تدبیر و تأکید مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور نیز بر تلاش همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها بر اساس این رویکرد است. از طرفی چین نیز رقیب سرسخت اقتصادی برای امریکا محسوب می‌شود و ایالات‌متحده تلاش دارد از هر روشی از جمله تحریم یا پرونده‌سازی برای شرکت‌های چینی، آنها را از دور رقابت در حوزه اقتصاد و تجارت بین‌المللی خارج کند. بر همین اساس، در چنین شرایطی توافق جامع همکاری ۲۵ساله ایران و چین، توافقی برد- برد برای هر دو کشور محسوب می‌شود که می‌تواند بستری از همکاری برای تهران و پکن در راستای کاهش فشار‌های امریکا فراهم کند، همچنین پیشنهاد توافق بلندمدت ۲۰ساله بین ایران و روسیه در دی ماه۱۴۰۰ و در جریان سفر آیت‌الله رئیسی، رئیس‌جمهور پیشین به روسیه و ملاقات با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه مطرح شد که این توافق سرانجام در ۲۸دی ماه۱۴۰۳ و در جریان سفر مسعود پزشکیان به روسیه از سوی رؤسای جمهور دو کشور به امضا رسید. باید در نظر داشت در شرایطی که روسیه همچنان درگیر جنگ با اوکراین است و تحریم‌های غرب را هم به دوش می‌کشد، توافق ۲۰ساله تهران- مسکو در شرایط تحریمی دو کشور، می‌تواند بخشی از گره‌های اقتصاد و تجارت ایران و روسیه را باز کند.
ظرفیت همسایگان و نگاه به شرق، راهگشاست
در این زمینه، ابراهیم رضایی، رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و روسیه در گفت‌و‌گو با ایرنا گفت: پس از به بن‌بست رسیدن مذاکره با غرب به ویژه امریکا که در حقیقت از مذاکره به عنوان عملیات فریب و تله برای حمله به جمهوری اسلامی ایران استفاده کرد، این رویه ثابت کرد باید سایر ظرفیت‌ها در عرصه دیپلماسی از جمله ظرفیت همسایگان، کشور‌های منطقه و سایر کشور‌های دوست جمهوری اسلامی ایران فعال شوند. ظرفیت توسعه روابط با ۱۵کشور همسایه که مرز‌های آبی و زمینی با ایران دارند، ظرفیت ارزشمندی است. همچنین توسعه روابط با کشور‌های آسیای شرقی از جایگاهی مهم برخوردار است چراکه در حوزه دیپلماسی و موضوع اسنپ‌بک، کشوری نظیر چین تمام‌قد در حمایت از ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد، ایستاد.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ادامه داد: چین و روسیه در شورای امنیت سازمان ملل به نفع ایران بیانیه صادر کردند و می‌توان از این ظرفیت‌ها درحوزه اقتصادی هم استفاده کرد و به جای مذاکره با غرب، اجرایی کردن سند‌های راهبردی ۲۵ و ۲۰ساله با کشور‌های چین و روسیه را به نتیجه رساند که می‌تواند منافع ملی ایران را تأمین و فشار‌ها و تهدید‌های غرب را هم خنثی کند.
رضایی درباره میزان اجرای سند‌های راهبردی ۲۵ و ۲۰ساله تصریح کرد: این قرارداد‌ها سند جامع اولیه است که در راستای همکاری بین دو کشور ترسیم شده است، برای اجرای آن هم علاوه بر وزارت خارجه، باید سایر دستگاه‌ها نظیر وزارتخانه‌های صنعت، راه و شهرسازی، اقتصاد و نفت پای کار بیایند، البته در این مسیر اقدامات خوبی تاکنون صورت گرفته است.
اراده هست هماهنگی بین دستگاه‌ها نه
روح‌الله نجابت، رئیس گروه دوستی ایران و چین در مجلس شورای اسلامی هم تصریح کرد: دولت چهاردهم و وزارت امورخارجه اراده لازم را برای توسعه روابط با کشور‌های مختلف منطقه و همسایگان دارند و تاکنون اقدامات مثبتی در این زمینه صورت گرفته است، اما لازم است زمانبندی و میزان دستاورد اقتصادی در این موضوع هم در نظر گرفته شود. در نشست‌های مختلف با مسئولان وزارتخانه‌های امورخارجه، اقتصاد، صنعت و سایر دستگاه‌های مرتبط، مشخص شد حلقه مفقوده در این حوزه، ناهماهنگی بین دستگاه‌ها و نبود چشم‌انداز روشن قابل سنجش است.
نجابت توضیح داد: به عنوان نمونه در حوزه همسایگی با کشور‌های مختلف، مشخص نیست در چه بازه زمانی، چه میزان آورده مالی برای کشور نسبت به گذشته وجود داشته است، البته اگر اتفاق مهم و اساسی در این حوزه رخ دهد که مورد مطالبه مجلس هم است، باید نقشه و سند بالادستی وجود داشته باشد تا مشخص شود بعد از این بازه زمانی، به این نقطه و این عدد مالی در حوزه اقتصادی و تجاری رسیدیم. رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و چین در مجلس با اشاره به سند‌های ۲۵ و ۲۰ساله ایران با چین و روسیه برای ارتقا و توسعه روابط عنوان کرد: در وزارت امورخارجه تلاش‌هایی مهم و اثرگذار از سوی شخص وزیر امور خارجه و معاونان او برای ارتقای روابط با کشور‌های مختلف انجام می‌شود.
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه طبق اعلام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در سال۱۴۰۳ بین ۱۰۰تا ۱۶۰هزار گردشگر از کشور چین وارد ایران شدند، تصریح کرد: در حالی که طبق قانون برنامه هفتم توسعه باید سالانه ۱۵میلیون گردشگر جذب کشور شوند و وزارتخانه‌ها و نهاد‌های مرتبط باید تسهیلات لازم را در این باره فراهم کنند، به ویژه اینکه ایران با جاذبه‌های گردشگری‌ای که دارد، می‌تواند برای جمعیت یک‌میلیارد و چندصد‌میلیون نفری چین، جاذبه مهمی محسوب شود که سازوکار آن باید با سرعت بیشتر و بدون در نظر گرفتن محرمانگی به سرانجام برسد.
وی تصریح کرد: مسئولان حوزه چین در وزارت امورخارجه حق دارند موضوعات خاص بین دو کشور را که محرمانه است، به صورت محرمانه دنبال و پیگیری کنند، ولی در بخش‌هایی که روشن و شفاف است و فقط نیاز به تسهیل‌گری دارد، برچسب محرمانگی زدن به آن، سبب محقق نشدن اهداف مورد انتظار در سند راهبردی همکاری ایران و چین خواهد شد.
