جوان آنلاین: دیدار ریچارد مور رئیس سازمان جاسوسی انگلیس موسوم به‌ام آی ۶ با خبرنگاران و روزنامه نگاران در استانبول ترکیه دردسرساز شد. با آن که مقامات دولت اردوغان در برابر سخنان تحریک‌کننده و خطرناک مور سکوت کردند، بسیاری از تحلیلگران ترکیه اعلام کردند که اظهارات ضدامنیتی او در یک مکان دیپلماتیک در ترکیه علیه چین، روسیه و ایران، به معنی نادیده گرفتن حاکمیت سیاسی دولت آنکارا است و او نباید به خود اجازه می‌داد که چنین سخنانی بر زبان آورد.
به گزارش تسنیم، ماجرا از این قرار است که سر ریچارد مور که به تازگی مسئولیت سرویس اطلاعاتی انگلیس را ترک کرده، در جمع خبرنگاران در استانبول، آشکارا اعلام کرده که شهروندان روسی و خبرنگاران ترک می‌توانند برای دست زدن به فعالیت‌های جاسوسی علیه روسیه، با سرویس انگلیس همکاری کنند و استانبول به مهمترین مرکز اینترنت زیرزمینی ضد روسیه تبدیل شود. او نام این مرکز را اتاق تاریک نهاده و اعلام کرده که فعالیت اطلاعاتی علیه روسیه، چین و ایران، باید با قدرت انجام شود.
مور که در سال ۱۹۶۳ میلادی در طرابلس لیبی به دنیا آمده، حالا به عنوان رئیس اداره سیاسی وزارت امور خارجه انگلیس معرفی شده و همچنین معاون مشاور امنیت ملی در دولت انگلیس است.
او به عنوان سفیر انگلیس در کشور‌های ترکیه، ویتنام، پاکستان و مالزی کار کرده و ایده‌های جدیدی را برای استفاده از فن آوری هوش مصنوعی و رسانه توسط سرویس‌های اطلاعاتی مطرح کرده است.
ریچارد مور که پس از پنج سال از ریاست MI۶ کنار می‌رود، بخش غالب سخنان خود را در استانبول به جنگ اوکراین اختصاص داد. اما به این نیز اشاره کرد که علاوه بر مقابله با روسیه، چین و ایران سایر اولویت‌های مهم سرویس جاسوسی انگلیس هستند.
مور مدعی شد که پوتین بدون کمک‌های ایران، کره شمالی و چین نمی‌توانست به جنگ در اوکراین ادامه دهد. مور در طرح ادعا‌های خود درباره ایران گفته «یک ایران عاری از سلاح هسته‌ای همچنان در اولویت است. تنظیم مجدد روابط در منطقه نیازمند تغییر ذهنیت در تهران است که ما هنوز در اطلاعاتمان چنین چیزی را تشخیص نداده‌ایم».
ریچادر مور در شرایطی در استانبول، خبرنگاران را به فعالیت جاسوسی علیه روسیه، چین و ایران دعوت کرده که ترکیه با این سه کشور روابط نزدیکی دارد. اما مور در سخنان خود به این اشاره کرده که «ترکیه کشوری با اهمیت حیاتی و بسیار زیاد برای نظام بین‌الملل است و آنکارا را به عنوان متحد محوری ناتو و پلی بین شرق و غرب، جایگاه ویژه دارد».
مور همچنین از همکاری با سرویس اطلاعات ملی ترکیه (MIT) تمجید کرده و برقراری روابط نزدیک با هاکان فیدان و ابراهیم کالین را مهم ارزیابی کرد.
وی در جمع خبرنگاران در استانبول، با معرفی چین، روسیه و ایران به عنوان تهدید، به طور نامحسوس ترکیه را به سمت همسویی محکم‌تر با منافع غرب سوق داد.
به باور کارشناسان، این امر می‌تواند بر اقدام متعادل‌کننده ترکیه بین ناتو و تعاملات اوراسیایی آن تأثیر بگذارد. پایگاه خبری تی ۲۴ ترکیه به این اشاره کرده که راه‌اندازی یک پورتال وب تاریک برای استخدام نیرو برای MI۶ در استانبول، چنین پیامی را ارسال می‌کند: انگلیس به طور فعال به دنبال جذب خبرچین در ترکیه است و چنین چیزی به صورت بالقوه می‌تواند نگرانی‌هایی را در مورد حاکمیت و نفوذ خارجی ایجاد کند.
اگر چنین نشستی در تهران یا مسکو برگزار شود
بسیاری از تحلیلگران ترکیه، سکوت در قبال سخنان خارج از عرف دیپلماتیک ریچارد مور را محکوم کرده و معتقدند که انفعال آنکارا در برابر این رفتار عجیب کهنه جاسوس انگلیسی، تبعات تلخی خواهد داشت.
صباح الدین اُنکیبار از تحلیلگران مشهور ترکیه، مقامات وزارت امور خارجه و سرویس اطلاعاتی میت را مورد خطاب قرار داده و از آنها پرسیده «اگر رئیس یک سرویس جاسوسی بخواهد در تهران یا در مسکو، با خبرنگاران دیدار کند و از آنها بخواهد علیه ترکیه دست به فعالیت اطلاعاتی بزنند، واکنش ما چه خواهد بود؟ سخنرانی مور یک تحریک آشکار است. این فقط یک اقدام اطلاعاتی نیست، بلکه یک پیام ژئوپلیتیکی با هدف تغییر شکل وفاداری‌های منطقه‌ای است».
همچنین روزنامه ینی شفق چاپ آنکارا و از جراید نزدیک به حزب اردوغان نوشته «این رفتار ریچادر مور در استانبول، نوع جدید از امپریالیسم است که در لباس کار اطلاعاتی پنهان شده است. فراخوان مور با تشویق جاسوسی در خاک ما، حاکمیت ترکیه را تضعیف می‌کند».
خوب شد نرفتم
خانم برچین ییناچ از تحلیلگران مشهور ترکیه یکی از افرادی است که توسط خود ریچارد مور به نشست استانبول دعوت شده است.
او درباره این نشست می‌گوید: «در دورانی که ریچارد مور سفیر انگلیس در آنکارا بود، چند بار با او دیدار خصوصی داشتم و مرا هم به نشست استانبول دعوت کرد. من نتوانستم بروم، چون در خارج از کشور حضور داشتم. اما حالا که اظهارات مور را مرور می‌کنم، با خودم می‌گویم: چه بهتر که نرفتم! صادقانه بگویم در این ۳۵ سال که در حال فعالیت روزنامه نگاری هستم، شاهد چنین وضعیتی نبوده‌ام. چرا که مور در استانبول، مکانیسمی را معرفی کرده که به کسانی که به دنبال جاسوسی از کشورهایشان، از جمله روسیه، ایران و چین هستند، اجازه می‌دهد تا به MI۶، آژانس اطلاعات خارجی بریتانیا، دسترسی پیدا کنند. این سخنان، امنیت ما روزنامه نگاران را هم به خطر می‌اندازد و از این به بعد، هر کدام از ما برای هر کار قانونی و رسمی هم به کنسولگری و سفارت انگلیس برویم، در مظان اتهام جاسوسی خواهیم بود! مور فراموش کرده که در استانبول، حتی سیاستمدار قدرتمند و محبوبی مانند امام اوغلو به راحتی زندانی می‌شود؟»
خانم ییناچ در ادامه از سرویس اطلاعاتی میت ترکیه انتقاد کرده و می‌گوید: «اگر سرویس میت از برنامه این دیدار مور بی‌خبر بوده، این یک رسوایی اطلاعاتی – امنیتی است. اگر هم خبر داشته و چراغ سبز نشان داده باز هم رسوایی دیگری است».
خانم جانسو چاملی بلی از تحلیلگرانی که با دعوت مستقیم مور به نشست مزبور رفته می‌گوید: «مور سخنان خود را به زبان ترکی آغاز کرد و سپس به انگلیسی ادامه داد. من تصور می‌کنم هدف او از این سفر، فقط دیدار با ما روزنامه نگاران نبود. او مخفیانه، خانم بلیز مترولی را به اینجا آورده بود تا او را به ابراهیم کالن رئیس میت معرفی کند. مترولی، نخستین زنی است که ریاست سرویس جاسوسی انگلیس را در دست می‌گیرد و مور به دنبال آن است که جایگزین او، روابط خوبی با مقامات اطلاعاتی ترکیه داشته باشند. قبلاً ترامپ، سند کمک به هیات التحریر الشام برای سرنگونی اسد را به نام اردوغان و ترکیه زده بود. اما مور در این جلسه، آشکارا اعلام کرد که از یک سال قبل از سقوط اسد، او و همکارانش در ادلب، با جولانی ارتباط برقرار کرده بودند.
چاملی بلی در ادامه می‌گوید: «شاید خیلی‌ها چنین استدلال کنند که مور در ساختمان کنسولگری کشورش در استانبول صحبت کرده که عملاً خاک ترکیه نیست. اما این استدلال صحیح نیست. او عامدانه نشان داد که انتخاب استانبول به عنوان درگاه وب تاریک برای جاسوسی در منطقه، تاکید بر این است که ترکیه باید به عنوان کنشگر عضو ناتو فعالیت کند».
