جوان آنلاین: مستند پنج قسمتی «کف لبنان» که توسط سازمان اوج از طریق پلتفرم‌های فیلیمو و تماشا عرضه شده، روایتی متفاوت از جنگ لبنان و رژیم صهیونیستی است که در آن، لحظه ترور شهید سید حسن نصرالله، مراسم تشییع ایشان و اتفاقات دیگر به تصویر کشیده شده است. مستند همچنین نگاهی تازه به مردم لبنان و سبک زندگی آنها در جنگ دارد.
محمدحسین خیرالامور در گفت‌و‌گو با «جوان» در مورد ایده شکل‌گیری این اثر توضیح داد: در تاریخ و دوره‌ای به دلایل شرایط کاری در لبنان بودم. موقعیتی پیش آمد که خاص بود، ولی هیچ کدام از هموطنان ایرانی حضور نداشتند که بتوانند این فضا را برای مخاطب، به‌ویژه نسل دهه ۸۰ و ۹۰ به تصویر بکشند.
وی افزود: بنابراین احساس کردم باید به سبکی که قبلاً در مستند «کف سوریه» تجربه کرده بودم، لحظات لبنان و اتفاقات آن را برای نسل ضد و آلفا به تصویر بکشم. روایت شهادت سیدحسن نصرالله یکی از اتفاقات عجیبی است که نیاز بود ثبت شود و حداقل نسل جدید این انسان و چهره خاص محور مقاومت را بشناسند. در کنار این موارد، فضایی صورت گرفت که احساس کردم وقت شناخت ما از آنهاست؛ ناخودآگاه لبنان و لبنانی‌ها برای ما ناشناخته‌اند و احساس کردم می‌توانم در راه شناخت این آدم‌ها گام و قدمی بردارم و از منظر بصری و اعتقادی این کار را انجام دهم.
تأثیر حضور میدانی
این کارگردان در مورد منابع مستند «کف لبنان» تصریح کرد: منبع اصلی، حضور میدانی در منطقه بود؛ من و آقای حسین پاک که خبرنگار هستند در میدان حضور داشتیم و این حضور میدانی می‌توانست باعث تسلط بر اخبار و اطلاعات و مسائلی که حول محور ترور سیدحسن صورت می‌گرفت، شود. از سوی دیگر اخبار میدانی را از افراد مطلع و آگاه می‌گرفتیم و در کنار آن از مطالب خبرگزاری‌های رسمی و مرجع لبنانی هم کسب خبر می‌کردیم.
خیرالامور در پاسخ به این سؤال که چرا تصمیم گرفتید از تصاویر آرشیوی و بازسازی‌های مستند به‌صورت ترکیبی استفاده کنید، گفت: احساس کردم بهترین مدل و سبکی که حس آن لحظه را به مخاطب منتقل می‌کند، این است که آن را از زاویه چشم من از روی شیشه ماشینم ببیند و موقعیت را در ذهنش ترسیم کند تا متوجه حجم آن اتفاق شود، چون تنها راهی که می‌توانستم به بهترین شکل حسم را منتقل کنم، استفاده از این سبک بود.
این مستندساز با اشاره به چالش‌های میدانی در این کار بیان کرد: در فضایی که کار انجام می‌شود، مخصوصاً فضای جنگی بُعد امنیتی مسئله مهم است و کسی که در زمین کار نظامی و امنیتی حضور دارد به شدت به افراد رسانه‌ای حساس است و ما هم این دغدغه را درک می‌کنیم و باید به شکلی برخورد کنیم که کارمان را به شکل درست انجام دهیم. اما مهم‌ترین مسئله و مشکل ما اجازه نداشتن برای تصویربرداری از زمین و فضا‌های مختلف، به‌رغم داشتن مجوز بود. به هرحال شرایط جنگی بود و این حساسیت‌ها را درک می‌کردیم. در نهایت در حد توان تلاش کردیم با موبایل هم که شده تصویر بگیریم و تجمیعی از آن حال و احوال را به مخاطب نشان دهیم.
ادغامی از ۲ سبک مستندسازی
وی ادامه داد: سبک تصویربرداری و قالب مستند «کف لبنان» حول محور فضای ولاگ است؛ ولاگ اتفاقی است که تصاویری را ثبت میکنید که واقعیت را از چشم شما می‌بیند و بسیار خودمانی است. این مستند از کاری تقلید نشده و ادغامی است از ولاگی که نسل جدید آن را بیشتر می‌شناسند و مستنداتی که نسل‌های قبل بیشتر با آن ارتباط می‌گرفتند. در نتیجه «کف لبنان» ادغامی از این دو سبک است.
خیرالامور در پاسخ به این سؤال که سبک و رویکرد اعمال شده در فیلمبرداری و تدوین این مستند چه بوده است، اظهار کرد: به علت شرایط خاص و جنگی نمی‌توانستیم مصاحبه خاصی با شخصیت‌ها داشته باشیم. ضمن اینکه ژانر کار ما هم روایت‌محور بود و چیز‌هایی که به چشم دیدم و احساس کردم مناسب است که روی آن مانور داده شود را منتقل کردم.
این مستندساز با اشاره به احساسی‌ترین لحظات این مستند گفت: زمانی که یکی از بچه‌های یگان رضوان بالای سر جایی که سیدحسن نصرالله به شهادت رسیده است، می‌آید و شروع به نجوا و واگویه می‌کند، یکی از سنگین‌ترین، عجیب‌ترین و خاص‌ترین لحظه‌های ولاگ است؛ لحظه‌ای که دل سنگ را آب می‌کند. لحظه آخر تشییع که سیدحسن روی دست مردم است و وارد استادیوم می‌شود هم به‌شدت آدم را متأثر می‌کند.
پخش تصاویری برای اولین بار
خیرالامور توضیح داد: یکی از مشکلات ما در نگرش‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی این است که کشور لبنان را نمی‌شناسیم و با توجه به اینکه زبان دو کشور متفاوت است، فاصله زیادی از آنان حس می‌کنیم. ما به عنوان مستندساز باید این فاصله را کم کنیم و با نوع شناختی که به مخاطب ایرانی می‌دهیم باعث شویم که یک ایرانی فاصله خودش را با مردم لبنان و بچه‌های حزب‌الله کمتر ببیند و شناخت بهتری داشته باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که مخاطب این مستند چه کسانی هستند، گفت: در قالب اول هر کسی که به مسائل منطقه اهمیت می‌دهد، می‌تواند از مستند بهره ببرند، چون تصاویری در مستند وجود دارد که برای اولین بار است که پخش می‌شود و برای کسی که به دنبال حقیقت باشد، جالب است. از سوی دیگر مخاطب دهه ۷۰ و ۸۰ مخاطب هدف ما برای شناخت این موارد است.
خیرالامور در مورد پخش بین‌المللی این مستند توضیح داد: هماهنگی‌ها انجام شده و نسخه‌ای سینمایی از آن برای پخش از شبکه‌های عربی تولید کرده‌ایم. در حال حاضر مستند آماده انتشار می‌شود و تبلیغات گسترده‌ای را شروع نکرده‌ایم، اما از بازخورد‌هایی که در صفحه خودم گرفتم لبنانی‌ها و جامعه عرب مشتاق روایت یک ایرانی از لبنان هستند. برایشان جذاب است که یک غیرلبنانی و غیرعرب زبان چگونه به سیدحسن و لبنان نگاه می‌کند. آنها حس برادرانه به ایرانی‌ها و ارادتی به حضرت آقا دارند و اینکه ایرانیان هم به سیدحسن علاقه داشته‌اند، جنسی از اتصال است که برای ایشان جذاب است.
