جوان آنلاین: رئیس سازمان صداوسیما روز گذشته خبر از آغاز به کار شبکه پرستیوی ترکیه داد و ابراز امیدواری کرد اعتلای این شبکه در حوزه ترکزبان را ببیند. راهاندازی پرستیوی ترکیه پس از راه افتادن شبکه تیآرتی فارسی اقدامی بموقع و سنجیده بهشمار میرود، ولی برای رقابت رسانهای در دنیای امروز به چیزی فراتر از یک شبکه خبری نیاز است.
شبکه تیآرتی فارسی در آخرین روزهای آذرماه امسال کار خود را شروع کرد و صحبتهای محمد زاهدسباچی، رئیس مجموعه شبکههای TRT مبنی بر اذیت کردن ایران با این شبکه، حساسیتهای زیادی را پیرامون فعالیت شبکه تازهتأسیس ترکیه ایجاد کرد. ترکیه در یک دهه اخیر به یکی از قطبهای تولید فیلم و سریال در جهان تبدیل شده و پس از امریکا، رتبه دوم صادرات سریال در جهان را دارد. آنها طی این سالها به درستی متوجه اهمیت استراتژیک و اقتصادی صادر کردن محصولات فرهنگیشان به کشورهای دیگر شدهاند و توانستهاند از امریکای لاتین تا آفریقا و شرق آسیا برای فیلم و سریالهایشان مشتری پیدا کنند. بنا به گزارش گاردین، حداقل در سال ۱۳۹۹ بیش از ۱۲۰ کشور دنیا به روشهای مختلف مشتری سریالهای ترکیهای بودند که نشان از فعالیت وسیع و گسترده ترکها در این زمینه دارد.
ترکها در کنار بهره بردن از منافع اقتصادی صادرات سریال، در این مدت و از طریق سریالهایشان به شکلی نرم به دنبال اثرگذاری فرهنگی هم بودند. آنها با نشان دادن سریالهای تاریخی، تاریخ را مطابق میلشان روایت کردهاند و گذشتهشان را بسیار پرابهتتر از چیزی که بودهاند به تصویر کشیدهاند.
حالا ترکها با راهاندازی شبکه فارسیزبان به دنبال چیزی بیش از صادر کردن فیلم و سریالهایشان میگردند. همسایگی با ایران و بالا گرفتن تعارضات منطقهای برای سران سیاسی ترکیه اهمیت دارد و قطعاً آنها از هر فرصتی برای پیش بردن منافعشان استفاده میکنند و این شبکه مطمئناً در خدمت این سیاستها عمل خواهد کرد.
سالار سیفالدینی که دکترای جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دارد، تحلیل خود درباره شروع به کار شبکه ترکیهای را چنین بازگو میکند: «دولتها بدون دلیل روی هیچ بخشی سرمایهگذاری نمیکنند. شاید در ابتدا و لایه رویی این ماجرا تقویت گردشگری ترکیه از طریق نمایش جاذبههای توریستی ترکیه به ایرانیها باشد، اما باید دید در ادامه نیز این روند ادامه خواهد داشت. رسانه قدرت نرم دولتهاست، اما این قدرت نرم را نباید خیلی خوشبینانه دید.»
افشار سلیمانی، سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان درباره راهاندازی این شبکههای فارسی زبان میگوید: «ما هم میتوانیم در مقابل یک کانال تلویزیونی برای ترکیه راهاندازی کنیم. من زمانی که در آذربایجان سفیر بودم، توصیه میکردم در شبکه «سحر آذری» باید ایران را معرفی کنید و اولویت شما مردم آذربایجان باشد، ولی آنها توجه نمیکردند و برخی اخبار و تحلیلهای سیاسی شبکهشان غلط بود.»
در چنین شرایطی مسئولان صداوسیما باید به چیزی فراتر از راهاندازی یک شبکه خبری فکر کنند. اگرچه در دنیای امروز خبرها مهم هستند، ولی تأثیرگذاری برنامههای سرگرمی از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است. در فضای رسانهای امروز رقابت اصلی بر سر تولید برنامههای سرگرمکننده و مخاطبپسند است. دقیقاً شبیه همین کاری که ترکها با سریالهایشان در سالهای اخیر کردند و توانستند با محصولات فرهنگیشان روی مخاطبانشان اثرگذاری داشته باشند. صداوسیما باید با دستی پر و با تولید برنامههای سرگرمکننده جذاب، خود را برای این رقابت رسانهای آماده کند. استفاده نکردن از آدمهای خوشفکر و برنامهسازان خلاق و باایده و ماندن در یک فضای محدود گلخانهای، تبعات بدی را برای تلویزیون داشته است. همچنین نیازسنجی و مخاطبشناسی یکی از مسائل مغفول در صداوسیماست که تبعاتش را در جذب مخاطب داخلی نیز شاهد هستیم.
صداوسیما برای کم نیاوردن در این تقابل رسانهای به چیزی بیشتر از شبکههای خبری نیاز دارد. شبکههایی با تولید برنامههای سرگرمکننده مطابق میل و ذائقه مردم آن کشور، مهمترین راه در جذب مخاطب به شمار میرود. اگر مدیران صداوسیما فقط به راهاندازی بخش خارجی شبکههای خبری اکتفا کنند و به دنبال تولید برنامههای جذاب برای مخاطبان غیرفارسی زبان نروند، قافیه را خیلی راحت به شبکههای فارسیزبان خارجی خواهند باخت.