جوان آنلاین: جمعیت دانشآموزی رشد کرده، اما به تناسب آن، فکری برای کمبود معلم نشدهاست! این موضوع در کنار کمبود فضای آموزشی سبب شده تا کلاسهای درس ۴۵ نفره و گاهی بیش از آن تشکیل شود. بارها و بارها کارشناسان آموزشی نسبت به تراکم بالای کلاس درسی هشدار دادند و والدین هم ابراز نگرانی کردند، اما گویا مسئولان درک درستی از این موضوع نداشتند و اگر هم داشتند، عزم خود را برای حل آن به کار نگرفتند. به تازگی مسعود پزشکیان اظهارنظر عجیبی در رابطه با این مسئله کردهاست؛ او به جای تأکید بر تشکیل کلاسهای درس استاندارد و کاهش جمعیت دانشآموزان در هر کلاس، تراکم ۴۰ تا ۴۵ نفره کلاسهای درس را خوب دانستهاست.
مصوبه ۸۸۶ شورای عالی آموزشوپرورش، تراکم مطلوب کلاس درس را ۲۰ نفر تعریف کردهاست، در این مصوبه گفته شده که حداکثر تراکم قابلقبول، ۲۶نفر است و هیچ کلاسی نباید با جمعیت بیشتر از ۲۶ نفر برگزار شود. با این حال اما، شاهد آن هستیم که به دلیل کمبود معلم و مسائل دیگر، تعداد دانشآموزان در بسیاری از کلاسها، از ۴۰ نفر هم بیشتر میشود! موضوعی که تهدید جدی برای نظام آموزشی کشور است و باید توجه ویژهای بدان شود.
این بود برنامههای توسعه آموزش؟
بدون شک قدم اول ارزیابی کارشناسانه و دقیق وضعیت موجود است، بعد از آن میشود برای حل مشکلات گام برداشت. روز پنجشنبه مسعود پزشکیان در دیدار جمعی از اعضای جامعه پزشکان در فرهنگستان علوم پزشکی گفت: «در آموزش و پرورش میگفتند کلاسهای ۴۰ و ۴۵ نفره بد است، ولی در یک نگاه دیگر کلاسهای ۴۵ نفره خیلی هم خوب است، ما میتوانیم دانشآموزان را به چهار گروه ۱۰ نفره تقسیم کنیم، تیم بشوند، روی موضوع بحث کنند و دانشآموز خود مرکز آموزش شود.» همین چند جمله کافی بود تا نبود درک درست از وضعیت آموزش و پرورش کشور نمایان شود. اظهارنظر آقای پزشکیان در رابطه با کلاسهای ۴۰ و ۴۵ نفره درسی، موجی از انتقادات را در شبکههای اجتماعی به دنبال داشت. برخی نبود طرح و برنامه برای رفع نیازهای آموزش و پرورش را از سوی دولت مرور کردند؛ محمود غلامی در صفحه توئیتر خود نوشت: «کلاس درس و آموزش پایه و زیربنای توسعه پایدار و همه جانبه یک کشوراست. کشوری که توان ساخت کلاس درس و مدرسه ندارد و آموزشو پرورش، دانشآموز و معلم را جدی نمیگیرد و برای رفع نیازهای آن هیچ طرح و برنامهای ندارد و سرمایهگذاری نمیکند، میشود کشور عقب مانده و جهان سومی. میشود وضع موجود.»
کاربر دیگری به نام خانم معلم نیز شلوغی و همهمه ایجاد شده در کلاسهای ۴۰ نفره را مانع از یادگیری دانشآموزان دانست و در این رابطه توئیت زد: «کاملاً مزخرفه محض! در کلاس ۴۵ نفره به هیچ وجه نمیشه بچهها رو وارد فرایند آموزش کرد. مگه میخوایم فوتبال بازی کنیم به گروه ۱۰ نفره تقسیم کنیم؟ تو اینجور کلاسها، معلم باید فقط مبصری کنه تا کلاس برای مدت کوتاهی ساکت بشه که بتونه درسشو بده.»
همچنین یکی دیگر از کاربران به نام امیر در صفحه خود نوشت: «همه جای دنیا سعی در کاهش تعداد دانشآموز دارند، چراکه ارتباط دانشآموز با معلم و همکلاسیهایش را بهبود میبخشد. رئیسجمهور میگوید نه ۴۵ نفره کنیم! بگو نمیخواهم کلاس درس بسازم!»
اسفندیار ذوالقدر نیز در واکنش به اظهارنظر رئیسجمهور توئیت زد: «دکتر! حالا چرا به کم راضی هستی؟ اصلاً ۷۰، ۸۰ نفر باشه که بهتره! اونجوری ۱۰ تا تیم هفت، هشت نفره میشن! این بود برنامههاتون برای توسعه آموزش؟!»
همچنین آزاده مختاری به ضرورت تشکیل کلاسهای آموزشی استاندارد مطابق مصوبه ۸۸۶ شورای عالی آموزشوپرورش اشاره کرد و توئیت زد: «حالا اگر کلاسها ۲۰ نفره باشد و به چهار تیم پنج نفره یا دو تیم ۱۰ نفره هم تقسیم شوند و روی مباحث قبلی کلاس با هم بحث کنند، مشکلی پیش نمیآید و حتی بهتر است. ضمن اینکه استاندارد تعداد نفرات برای کلاسهای آموزشی، ۲۳ نفر است.» این انتقادات اما، سبب شد سیدمهدی طباطبایی، معاون اطلاعرسانی دفتر رئیسجمهور واکنش نشان دهد. او در صفحه توئیتر خود نوشت: «برداشت ناروایی از اظهارات پزشکیان درباره تعداد دانشآموزان در کلاس در برخی رسانهها منتشر شد. تغییر مدل آموزش در مدارس از معلم محوری به مشارکت دانشآموزان یک قطعه از پازل بزرگ تحول در نظام آموزش و پرورش است. دغدغههای پزشکیان در باب عدالت آموزشی بسیار جدی است.» بدون شک این تفکر زمانی میتواند دغدغه عدالت آموزشی را داشته باشد که هر معلم در کلاسهای درس، یک تا دو نفر دستیار داشته باشد و همچنین فضای کلاسها هم بزرگ و با امکانات متنوع باشد، اما آیا زمینه چنین کاری فراهم شدهاست؟ بدون شک پاسخ منفی است!
مشورت اشتباهی!
همواره معلمان از تراکم بالای دانشآموزان در کلاس درس به عنوان یکی از عوامل کاهش کیفیت در آموزش یاد میکنند، آنها میگویند به دلیل حضور ۴۰ الی ۵۰ دانشآموز در یک کلاس، بخش عمدهای از انرژی و زمانشان صرف کنترل دانشآموزان میشود و دیگر فرصتی برای آموزش کیفی باقی نمیماند. در همین رابطه ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش به «جوان» گفت: «نسبت دانشآموز به معلم در نظام آموزشی هر کشور، یکی از شاخصهای کلیدی برای ارزیابی کیفیت آموزشی و میزان دسترسی آسان دانشآموزان به منابع آموزشی است. تعداد بالای دانشآموزان در کلاسهای درس، امکان تعامل دوسویه یا حتی چند سویه را به شدت کاهش داده بر کمیت و کیفیت استفاده از فضای کلاس و دیگر وسایل کمک آموزشی اثرگذار خواهد شد. در ژاپن که در مقایسه با دیگر کشورها از جمله امریکا، فنلاند و آلمان، بیشترین دانشآموزان را در یک کلاس جای دادهاست، تعداد دانشآموزان برای تشکیل یک کلاس ایدهآل و درحد انتظار، ۲۱ تا ۲۵ نفر است.»
او با بیان اینکه «آنهایی که به آقای پزشکیان مشورت میدهند، مشورت اشتباهی میدهند» اظهار داشت: «گمان نمیکنم کارشناسانی که در حوزه آموزش و پرورش به رئیسجمهور چنین مشورتهایی میدهند، حتی یک روز در روستاها یا شهرهای ایران به کلاسداری در مدرسه پرداخته باشند یا حداقل تدریس در کلاسهای ۴۵ نفره را از نزدیک دیده باشند.»
آموزش و پرورش در قعر جدول پرداختها!
سحرخیز در پاسخ به این سؤال که آیا با امکانات موجود، تقسیم ۴۰ دانشآموز به گروههای چهار نفره میتواند اثرگذاری مناسبی داشته باشد، گفت: «آموزش وپرورش کنکور محور ما، که در آن، دانشآموزانش جز تلاش برای تست زدن، کار دیگری بلد نیستند، تا رسیدن به مهارتهایی مانند تفکر انتقادی، انتقادپذیری، تعامل اجتماعی و مشارکتپذیری که از پیشنیازهای روش بحث گروهی است، فرسنگها فاصله دارد. در چنین شرایطی نمیتوان انتظار داشت که کلاسهای ۴۰ و ۴۵ نفره به صورت گروههای ۱۰ نفره تقسیم شوند و عملکرد مطلوبی داشته باشند.»
معاون پیشین آموزش و پرورش ادامه داد: «متأسفانه بلایی بر سر آموزشوپرورش آوردهایم که به شدت طبقاتی شدهاست، بیش از ۴۰ درصد فقر یادگیری در دانشآموزان دوره ابتدایی داریم، مدارس دولتی از رسیدن به دانشگاههای برتر کشور بازماندهاند و.... در چنین شرایطی انتظار میرود آقای پزشکیان روی حرف یا قول و قرار پیش از انتخابات خود، استوار بمانند و همه تلاش خود را برای برقرار عدالت آموزشی به کار بگیرند. متأسفانه دیگر عدالت آموزشی، نفسهای آخرش را میکشد و عن قریب است که بمیرد!»
سحرخیز به بیتوجهی دولتها به آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: «شوربختانه سازمان برنامه و بودجه از زمان دولت سازندگی تا امروز، به دنبال ارزان اداره شدن آموزش و پرورش بودهاست. حال اینکه برخی به آقای رئیسجمهور مشورت میدهند که کلاسهای ۴۰ و ۴۵ نفره خوب است، به دنبال پیاده کردن همین نگاه هستند و قصد دارند تا در اداره آموزش و پرورش صرفهجویی کنند! معلوم است که وقتی آموزش و پرورش با ۴۴ درصد پرسنل دولت در قعر جدول پرداختهاست و پولی برای کیفیتبخشی به آن نمیماند!»