جوان آنلاین: نگاهی به سرانه مالیاتی اصناف پردرآمد نشان می‌دهد شکاف مالیاتی در این اصناف نسبت به مردم عادی بسیار زیاد و قابل توجه و نسبت به درآمد اکتسابی هر یک از این مشاغل، مالیات پرداختی بسیار ناچیز است. به طور مثال صنف آرایشگاه‌های زنانه، سرانه مالیاتی کمتر از ۲/۴ میلیون تومانی را دارند. کارمندان معمولی دولت با حقوق ماهانه عادی در یک ماه معادل یک سال یک شغل خاص نظیر آرایشگاه‌های زنانه مالیات می‌پردازند و از این نظر سرانه پرداخت مالیات کارمندان و کارگران بسیار بالاتر از اصناف بوده و این رویه مصداق صریح نابرابری اجتماعی است.
فرار مالیاتی مشاغل و اصناف پردرآمد موضوع مهمی است که برای اصلاح نظام مالیاتی باید به آن توجه شود. در حال حاضر، این مشاغل می‌توانند از بخش بزرگی از مسئولیت‌های مالیاتی خود فرار کنند و در نتیجه بار ناعادلانه‌ای بر دوش مالیات‌دهندگان عادی و از دست دادن درآمد برای دولت تحمیل شود. برای ایجاد یک سیستم مالیاتی هوشمند و عادلانه، لازم است دولت اقداماتی انجام دهد، مثلاً بخش‌هایی را که بیشترین فرار مالیاتی دارند، هدف قرار دهد و اطمینان حاصل کند سهم عادلانه خود را پرداخت می‌کنند.
بخش اصناف که حدود ۲۰درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهد، کمتر از ۴درصد از کل درآمد‌های مالیاتی را شامل می‌شود. این عدم‌تعادل گواه فرار مالیاتی گسترده در این بخش و نیاز فوری به اصلاحات است. دولت می‌تواند با اجرای سیستمی مالیات بر مشاغل خاص در بخش اصناف، مانند پزشکان، آهن‌فروشان، طلافروشان، وکلا، آرایشگاه‌های زنانه، شرکت‌های املاک و رستوران‌ها که دارای سطوح بالایی از فرار مالیاتی هستند، آن‌ها را وادار به پرداخت مالیات کند؛ کسانی که در حال حاضر سهم خود را پرداخت نمی‌کنند.
بررسی پرداخت‌های مالیاتی سرانه در تجارت‌های پردرآمد نشان می‌دهد تفاوت فاحشی بین میزان مالیات پرداخت‌شده از سوی این مشاغل و مالیات پرداختی از سوی مالیات‌دهندگان عادی وجود دارد، به عنوان مثال، آرایشگاه‌های زنانه کمتر از ۴/۲ میلیون تومان مالیات سرانه دارند، در حالی که بنگاه‌های معاملات ملکی کمتر از ۹/۳ میلیون تومان مالیات در سال پرداخت می‌کنند. این ارقام به طور قابل توجهی کمتر از پرداخت مالیات سرانه کارکنان عادی دولت با حقوق متوسط است. این موضوع نشان‌دهنده عدم‌تعادل و بی‌عدالتی قابل توجهی در سیستم مالیاتی است؛ جایی که کارگران در مقایسه با مشاغل پردرآمد، با پرداخت مالیات بالاتری نسبت به درآمد خود مواجه هستند. همچنین کسر مالیات قبل از پرداخت حقوق کارمندان و کارگران این بی‌عدالتی را تشدید می‌کند. در حالی که کارمندان عادی مالیات‌های‌شان را از حقوق‌شان کسر می‌کنند، کسب‌وکار‌های پردرآمد می‌توانند از مسئولیت‌های مالیاتی خود فرار کنند که در نتیجه بار مالیاتی بسیار نامتناسبی بر کارگران وارد می‌شود. این عدم‌تعادل باید اصلاح شود تا سیستم مالیاتی عادلانه‌ای برای همه شهروندان ایجاد شود.
برای رفع این وضعیت، دولت باید بر کاهش فرار مالیاتی در بخش اصناف تمرکز کند. این امر می‌تواند از طریق اقدامات مختلفی مانند روش‌های حسابرسی و اجرای دقیق‌تر، افزایش مجازات برای فرار مالیاتی و بهبود مکانیسم‌های گزارش دهی به دست آید. علاوه بر این، کمپین‌های هدفمند و برنامه‌های آموزشی می‌توانند به افزایش آگاهی در مورد اهمیت رعایت پرداخت مالیات و پیامد‌های منفی فرار کمک کنند.
اجرای نظام مالیاتی عادلانه و کارآمد نیازمند رویکردی جامع است. علاوه بر هدف قرار دادن مشاغل و اصناف پردرآمد، دولت باید روی سایر زمینه‌های فرار مالیاتی مانند جریان‌های مالی غیرقانونی نیز تمرکز کند. با مقابله با فرار مالیاتی از زوایای مختلف، دولت می‌تواند جمع‌آوری درآمد را به حداکثر برساند و اطمینان حاصل کند که همه مشاغل و افراد سهم خود را پرداخت می‌کنند. مهم‌ترین راهکار در زمینه کاهش فرار مالیاتی، تمرکز بر شفافیت جریان کالا و خدمات است، به نحوی که با شفافیت کامل در این زمینه شاهد کاهش جدی در نرخ فرار مالیاتی یا عدم‌تمکین مالیاتی و شناسایی مؤدیان مالیاتی جدید فراری از پرداخت مالیات باشیم. اجرای کامل سامانه مؤدیان در رسیدن به این مهم و کاهش چشمگیر فرار مالیاتی بسیار اثرگذار است و شاید مهم‌ترین و کلیدی‌ترین راهکار برای حل معضل فرار مالیاتی و ناعدالتی مالیاتی و حرکت به سمت اصلاح نظام مالیاتی است که ثمرات آن با اجرای کامل این سامانه، علاوه بر شفافیت کامل مبادلات اقتصادی، امکان سیاستگذاری صحیح بر زنجیره‌های ارزش و از همه مهم‌تر اخذ مالیات از افراد مبتنی بر درآمد اکتسابی است که فرایند اخذ مالیات را نیز بسیار کوتاه‌تر، هوشمندتر و کارآمدتر خواهد کرد.
فرار مالیاتی برخی صنوف بی‌عدالتی است
مهرداد گودرزوندچگینی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی در گفتگو با «جوان» در مورد فرار مالیاتی برخی صنوف گفت: تا به سمت هوشمندسازی مالیات نرویم، همیشه این بی‌عدالتی در بحث‌های مالیاتی است. اگر می‌خواهیم به عدالتی در بحث مالیات برسیم، باید هوشمندسازی را اجرایی کنیم.
این عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس اظهار کرد: اگر می‌خواهیم همه مشاغل و اصناف مالیات واقعی‌شان را پرداخت کنند، لازمه‌اش این اینکه هوشمندسازی مالیاتی را به صورت کامل و صددرصد اجرایی کنیم، البته این موضوع در قانون بودجه هم برای دولت تکلیف است، در برنامه هفتم هم پیش بینی کرده‌ایم هوشمندسازی مالیاتی اجرایی شود.
وی در ادامه با اشاره به فرار مالیاتی صنوف خاص و مشاغل با درآمد بالا گفت: فرار مالیاتی برخی صنوف بی‌عدالتی است، البته اگر سامانه مؤدیان و دستگاه‌های کارتخوان برای همه مشاغل و‌صنوف اجباری شود، به عدالت مالیاتی نزدیک می‌شویم. در واقع لازمه رفع این بی‌عدالتی اجرای دقیق قانون است.
گودرزوند همچنین در پایان تأکید کرد: این قابل پذیرش نیست که یک رستوران دار در سال ۹میلیون تومان مالیات دهد، اما یک کارمند هر ماه و سر موقع مالیاتش را قبل از دریافت حقوقش پرداخت کند. باید بررسی‌ها و بازدید‌های میدانی سازمان مالیاتی از برخی صنوف بیشتر شود. نظارت عملیاتی سازمان امورمالیاتی در مورد اجرای سامانه مؤدیان بیش از هر چیزی مهم‌تر است و ما را به عدالت مالیاتی نزدیک‌تر می‌کند.
جمع‌بندی
فرار مالیاتی مشاغل و اصناف پردرآمد موضوع مهمی است و باید اصلاح نظام مالیاتی مورد توجه قرار گیرد. اختلاف فعلی در پرداخت مالیات بین این مشاغل و مالیات‌دهندگان عادی ناعادلانه است. با اجرای یک سیستم مالیاتی هوشمند و عادلانه که مشاغل خاص در بخش اصناف را هدف قرار می‌دهد و به عدم‌تعادل در بار مالیاتی رسیدگی می‌کند، دولت می‌تواند اطمینان حاصل کند که همه شهروندان سهم منصفانه مالیات خود را دارند و جمع آوری درآمد به حداکثر می‌رسد. علاوه بر این، مقابله با فرار مالیاتی از زوایای مختلف به ایجاد یک سیستم مالیاتی کارآمدتر و مؤثرتر کمک خواهد کرد.
