نمایشگاه کتاب تهران گاه عرصه فتانگی و دلبری آثاری است که در روز‌های عادی، کمتر می‌توان در کتابفروشی‌ها از آن‌ها سراغ گرفت. تقریباً در سه دهه اخیر، هیچ یک از نمایشگاه‌ها را از دست نداده‌ام، حضور دو یا سه باره در هر یک، که کلیت آن را در یک روز نمی‌توان به دقت و موشکافی نگریست. اما ویژگی‌های نمایشگاه امسال:
یک. همان‌گونه که انتظار می‌رفت، استقبال جمعیت فراوان می‌نمود، اما سرانه مطالعه همچنان پایین! نوشته بودم که خواص و عوام، نباید فریب سیاهی لشکر را بخورند.
دو. قیمت کتاب، به ویژه آن‌ها که در یکی دو سال اخیر به پیشخوان‌ها آمده‌اند، بس گزاف است. به نظر می‌رسد که در این فقره، کمک دولت به مخاطبان اصلی کتاب، استفاده از کتابخانه‌های روزآمد و استفاده مکرر از نسخه واحد، می‌تواند چاره ساز باشد. البته این معضل، چندان گریبان این قلم را نگرفت، چه اینکه ناشران و فروشندگان عمدتاً از مخاطبان حقیر در فضای مجازی بودند و آثار را، یا هدیه کردند یا با تخفیف فراوان فروختند. از لطف جملگی‌شان سپاسگزارم، دریافتم که چقدر دوست نادیده دارم.
سه. بی نظمی در معرفی غرفه‌ها، بخشی از ناشران و مراجعان را می‌آزرد. این امر در گذشته نیز سابقه داشت. نمی‌دانم رفع و رجوع این فقره، چقدر برای متولیان دشواری دارد؟
چهار. برخی ناشران به گونه‌ای اعلام نشده، ژست تحریم برداشته بودند! این در حالی بود که هم آنان با استفاده از درگاهی که متولیان نمایشگاه برساخته بودند، روزانه فروش‌های کلان داشتند! تاریخ مصرف این ادا و اطوارها، تمام شده است!
پنج. برخلاف پاره‌ای حدس‌ها و زمزمه‌ها درباره کشاندن پای هرزه‌پوشی و بدن‌نمایی گسترده به نمایشگاه، این پدیده در حداقل خویش بروز یافت. به گونه‌ای که فضای داخل و بیرونِ این مکان، کاملاً متفاوت می‌نمود. انکشفَ که دلسوزان و دغدغه‌مندان اگر اراده کنند، می‌توانند فضا را تا حد فراوانی تغییر دهند. از قضا در چند نقطه از شبستان، مکان‌هایی برای اظهارنظر آزادانه درباره حجاب وجود داشت و گفت‌و‌شنود علاقه‌مندان در جریان بود. من در چالش آنان شرکت نکردم، اما در یک لحظه دیدم که دختری بر یکی از وایت برد‌ها نوشت: «کسی که با بی‌حجابی خود خانواده‌ها را از هم می‌پاشد، نمی‌تواند ادعای دلپاکی کند»، جالب بود. نکته جالب دیگر اینکه اهالی بحث، کمتر به تشدد و خشم با یکدیگر سخن می‌کردند، که این گامی به جلوست. در مجموع گمان می‌برم که مروری بر مجموعه این نوشتارها، می‌تواند هم برای جامعه و به‌خصوص جوانان و هم برای مسئولان مفید باشد.
شش. در نهایت نمایشگاه کتاب، همچنان جای خوبی است. هم آثار متفاوت و متضاد در کنار هم مخاطب را به خویش می‌خوانند، هم بخش‌هایی برای تفرّج و تفنن دارد و هم برای اصحاب شکم‌گردی، بساط کباب ترکی و پیتزا و ساندویچ و... الخ مهیاست! امید می‌برم که این میعاد سالانه، همچنان بپاید و باورتر بیاید.
