انقلاب مردم یمن با محوریت یک گروه شیعی یادآور انقلاب اسلامی ایران برای غرب بود که آن هم در منطقهای بسیار راهبردی، یعنی تنگه هرمز و در کشوری با منابع عظیم انرژی رخ داد. این بار هم همان نسخه پیچیده شده برای انقلاب اسلامی ایران برای یمن هم به کار گرفته شد و پس از ایجاد مشکلات و درگیریهای داخلی، گروهی از دشمنان خارجی که این بار هم قوم مردم یمن هم بودند، به این کشور حمله کردند و جنگی تحمیلی علیه این مردم ستمدیده به راه انداختند.
طی سالهای گذشته مردم یمن با درک هزینههای سازش و مقاومت، راه مقاومت را انتخاب کردند و موفق شدند با ابتکارات بومی در رزم و ازجانگذشتگی در میدان، با حملههای متعدد و حیرتانگیز موشکی و پهپادی به عمق راهبردی دشمن، معادلات کلان عرصه نبرد را تغییر دهند و در مقاطع مختلفی اراده خود را به دشمن تحمیل کنند. یمنیها علاوه بر مبارزه با قبایل همپیمانشده با دشمن، با چند کشور خارجی هم در جنگ بودند که عربستانسعودی و اماراتمتحدهعربی اصلیترین اعضای ائتلاف ضدیمن در این جنگ هستند که بارها ضربههای راهبردی از ارتش و کمیتههای مردمی یمن دریافت کردهاند که خسارات سنگین مالی و حیثیتی را بر آنان وارد ساخت. در حال حاضر و در ادامه روند ماههای اخیر جنگ یمن در آتشبس ظاهری به سر میبرد؛ ظاهری از این نظر که عربستانسعودی گاه و بیگاه نقاط مختلف یمن را مورد حمله هوایی قرار میدهد، اما یمنیها قصدی برای شعلهور ساختن مجدد آتش جنگ نشان نمیدهند، هر چند طبق هر معاهده و اصولی، حق هرگونه پاسخگویی را به تجاوز دشمن وحشی شمالی خود دارند.
افزایش استطاعت
طی سالهای جنگ، یمنیها که همچون انقلاب اسلامی ایران در تحریم همهجانبه قرار داشتهاند، از هر ابتکاری برای ساخت تجهیزات و تسلیحاتی که بتواند به مقاومت آنها علیه تجاوز دشمن کمک کند استفاده کردهاند. تبدیل موشکهای زمین به هوا به گونه زمین به زمین، تبدیل موشکهای هوا به هوا به گونه زمین به هوا، استفاده از پهپادهای مختلف برای عملیات انتحاری و تهاجمی علیه دشمن، ساخت انواع راکتها و نیز نمونههای هدایتشونده از آنها با دقت مناسب و استفاده علیه مواضع استقرار و تجمع دشمن و ساخت موشکهای جدید از جمله دستاوردهای یمنیهاست. حملات متعدد با موشکهای بالستیک به مواضع راهبردی عربستان در پایتخت این کشور در ریاض و برخی پایگاههای هوایی و نظامی و مناطق صنعتی تا برد هزارو ۳۰۰ کیلومتر، حمله با موشکهای کروز به فواصل چندصد تا بیش از هزارکیلومتری و حملات بسیار دقیق پهپادی به تأسیسات نفتی در برد بسیار بالا در قیاس پهپادی که به شهرت جهانی دست یافت و سبب بروز مشکل برای تولید نفت عربستان حتی در حدود ۵۰ درصد برای مدتی محدود شد، از جمله دستاوردهای ارتش و کمیتههای مردمی یمن در مقابله با تجاوز دشمن بوده است. این روند افزایش استطاعت نظامی که طبق دستور قرآن کریم صورت گرفته است، همچنان ادامه دارد و رژه بزرگ یمنیها به مناسبت هشتمین سالگرد انقلاب این کشور محملی برای نمایش جدیدترین دستاوردهای موشکی و تسلیحاتی آنها بود. با توجه به اینکه عربستانسعودی هیچ گام سازندهای برای حرکت به سوی صلح از شرایط آتشبس فعلی انجام نداده و عملاً مردم یمن از فواید این آتشبس هم استفادهای نمیکنند، احتمال بروز دور جدیدی از درگیری در جنگ یمن میرود. در نتیجه این تسلیحات جدید یمنیها قطعاً در دور بعدی درگیریها مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در این گزارش به مرور سریع برخی از مهمترین موارد میپردازیم.
شناورهای تندرو و مینهای دریایی
در رژه مورد اشاره، یمنیها چند نوع قایق تندرو جدید را به نمایش گذاشتند. این قایقها مجهز به رادارهای جستوجوی سطحی هستند و از یک یا دو موتور نیرو میگیرند. مزیت این قایقها برای یمنیها امکان گشتزنی مستمر برای یافتن نفوذهای آبی- خاکی دشمن به سواحل گسترده یمن است. طی سالهای جنگ همواره تمایل دشمن به تصرف بنادر مهم یمن دیده شده است، در نتیجه شناورهای تندرو جدید که قابلیت عملیات در بردهای بیشتری را هم دارند، بسیار مفید واقع خواهند شد.
همچنین چند نوع مین دریایی هم در اختیار یمنیها قرار دارد. این مینها که نمونههای مشابه آنها قابلیت استقرار در عمق مشخص و فعال شدن در صورت لزوم را دارند و نیز از نوع مینهای نیمه مغروق با قابلیت انفجاری بسیار زیاد هستند، هم امکان مسدودسازی آبراهها را دارند و هم برای حملات غافلگیرکننده علیه شناورهای نظامی دشمن که در خطوط تأمینی یمنیها مشکل ایجاد میکنند به کار میروند.
پهپادها
همانطور که اشاره شد یمنیها از جمله تاریخسازان کاربردهای رزمی و انتحاری پهپادهای سبک و نیمهسنگین شدهاند. پهپاد وعید که شبیه پهپاد گل شمعدانی روسهاست، بنا بر اطلاعات منتشرشده توسط یمنیها به برد ۲ هزارو ۵۰۰ کیلومتر میرسد که شامل تمام خاک عربستانسعودی و البته همسایههای شمالی آن هم میشود. انواع پهپادهای صماد، خاطف ۱ و ۲ و پهپاد سبک شناسایی راصد و چند نوع پهپاد انتحاری کوچک و انواع مولتیروتور عمودپرواز از دیگر پهپادهای مشاهده شده در رژه یمن بود. اکثر این پهپادها در تعداد بسیار زیاد به نمایش درآمدند که گویای حجم بالای تولید آنها در یمن باشند. این حجم بالا در کنار قیمت پایین سبب ایجاد یک موازنه منفی شدید مالی برای عربستانسعودی شده است. آنها موشکهای گرانقیمت هوا به هوای امریکایی و انگلیسی را برای شکار پهپادهای بسیار ارزانقیمت یمنی به کار میبرند، ضمن اینکه در هر صورت موفق به نابودی تعداد زیادی پهپاد نمیشوند و حملات موفق پهپادی یمن گویای غلبه حجم بالای پروازی پهپادها بر گشتهای هوایی عربستان است.
موشکهای کروز
یمن از دیرباز دارای موشکهای کروز ضدکشتی و ضداهداف زمینی بود. ارتش و کمیتههای مردمی طی جنگ موفق به عملیاتیسازی هر دو دسته از این موشکها شدند، اما در سالهای اخیر موشک کروزی به نام قدس که طراحی متفاوتی با موشک خریداری شده در زمان حکومت سابق یمن دارد، مشاهده شده است. موشک کروز ضداهداف زمینی قدس در سه نسل معرفی شده است و در رژه شهریور ماه، قدس ۳ با برد بیشتر رونمایی شد. این موشک به صورت تکی روی یک خودرو حمل و پرتاب میشود و طبق اطلاعات موجود بردی بیش از هزارو ۲۰۰ کیلومتر دارد، در نتیجه میتواند تمام نقاط حیاتی عربستان را تحت پوشش داشته باشد.
اما در دسته ضدکشتی، کروز مندب ۲ در این رژه دیده شد که به وضوح طول بیشتری نسبت به مندب ۱ دارد. در نتیجه برد تهدید دشمن توسط کروزهای ضدکشتی یمنی نسبت به قبل افزایش یافته است. بر اساس نمونههای مشابه در دنیا، برد مندب ۲ دستکم تا ۲۰۰ کیلومتر قابل ارزیابی است. با این برد یمنیها میتوانند از عمق سواحل خود، بخشهای بزرگی از دریا را تحت پوشش قرار دهند و به نوعی راهبرد ممانعت از دسترسی را به اجرا درآورند.
یک کروز ضدکشتی دیگر به نام روبیج بی ۲۱ در رژه یمن مشاهده شد که بر اساس بهسازی موشکهای کرم ابریشم خریداریشده در رژیم سابق یمن به دست آمده است. این موشک دارای پیشران اصلی سوخت مایع راکتی میباشد و قدرت سرجنگی ۵۰۰ کیلوگرمی آن برای غرق کردن کشتیهای بزرگ تجاری مناسب است، البته با توجه به ابعاد آن، برای حمله به شناورهای نظامی مناسب نیست و این وظیفه بر عهده مندب ۱ و ۲ است که قطر کم و بالهای کوچکتری دارند.
پدافند هوایی
بخش بزرگ آسیبپذیری یمنیها از حملات دشمن از ناحیه تهاجم هوایی بوده است. انواع جتهای جنگی امریکایی و انگلیسی در اختیار عربستان و امارات، حملات وحشیانه و شدیدی علیه مردم و اماکن غیرنظامی تا فرودگاهها و پایگاههای نظامی یمنی طی جنگ چندین ساله تحمیلی علیه یمن ترتیب دادهاند. علاوه بر موشکهای بهسازیشده سام ۲ و سام ۶ یمنیها که امکان به پرواز درآوردن شکاریهای میگ ۲۹ خود را ندارند، از موشکهای هوا به هوای آن در نقش سطح به هوا استفاده و موفقیتهایی هم در مورد اصابت قرار دادن انواع جنگندهها و بعضاً انهدام و به زیرکشیدن آنها کسب کردند. موشک ثاقب ۲ به عنوان نمونه پدافندی موشک هوا به هوای R- ۲۷ و موشک ثاقب ۳ که از R- ۷۷ مشتق شده است، دو نمونه با بردهای بیش از ۲۵ کیلومتر هستند.
اما موشکی به نام صقر هم به صورت پرتعداد به نمایش گذاشته شد. این موشک که اولین بار در دخالتهای نیروی دریایی امریکا در مسیرهای تدارکاتی یمن کشف شد، در غرب به موشک ۳۵۸ مشهور شد و توجه بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان دنیا را به خود جلب کرد. موشک صقر که طراحی و موفقیتهای آن گزارش مستقلی را طلب میکند، دارای جستوجوگر حرارتی و موتور جت و سرعت بیش از ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت میباشد و برای انهدام انواع پهپادها و بالگردها گزینه مناسبی است. هر چند برد آن اعلام نشده، اما استفاده از موتور جت امکان پرواز طولانیمدت و رسیدن به بردهای قابل توجه را برای انهدام اهداف هوایی کمسرعت فراهم میکند. از قضا چین و برخی کشورهای دیگر که با دادن پهپادهای رزمی به عربستان و امارات در خون مردم مظلوم یمن شریک شدند، بارها طعم تلخ موشک صقر را چشیدهاند. این موشک با توجه به حجم کوچک و پیکربندی بخشی (ماژولار) امکان نقل و انتقال به نواحی مختلف را دارد و گزینهای کاربردی در اختیار یمنیهاست. یک موشک کوچک و چابک سوخت جامد به نام معراج هم توسط یمنیها رونمایی شد. معراج هم به صورت نصب شده روی پرتابگر سهتایی و هم به صورت پرتابگر دوتایی داخل محفظه (کنیستر) مشاهده شد. معراج در کنار یک رادار جستوجوی برد کوتاه که متعلق به سامانه پدافند هوایی شیلکا است، مشاهده شد، البته مشخصاً رادار مذکور برای هدفیابی اولیه کاربرد دارد، زیرا موشکهای معراج به جستوجوگر اپتیکی مجهز شدهاند که امکان قفل مستقل روی هدف را میدهد. با توجه به اینکه یمنیها توان راداری کافی ندارند، اغلب موشکهای آنها به جستوجوگر اپتیکی مجهز است، هر چند این امر در هدایت آنها برای بردهای طولانی مشکلاتی ایجاد میکند، اما به کارگیری صحیح آنها در نقشهای خود سبب ایجاد مزیت عدمتأثیرپذیری از جنگ الکترونیک و نیز نبود خطر موشکهای ضدرادار میشود که از قضا هر دوی اینها توسط غربیها به راحتی در اختیار عربستان و امارات قرار میگیرد.
دیگر موشک جدید یمنیها در نقش پدافند هوایی بدر ۳ نام دارد که از موشکهای سطح به سطح بدر مشتق شده است. این موشک برد بیشتری نسبت به معراج دارد و با توجه به سوخت جامد بودن و ابعاد جمع و جور امکان نقل و انتقال مناسبی هم دارد.
موشکهای بالستیک دریایی
در رژه یمن دستکم چهار نوع موشک بالستیک دریایی دیده شد. موشک بحرالاحمر (دریای سرخ) که به نظر بر اساس موشکهای بدر برای پوشش بردهای کوتاه توسعه یافته، موشک فالق ۱ و محیط و موشک عاصف که آن هم نمونههای زمینی خود را دارد، اما با قطر بیش از ۶۰۰ میلیمتر بردی بیش از ۲۰۰ کیلومتری برای آن قابل تصور است. هر سه موشک مذکور به جستوجوگرهای اپتیکی مجهز هستند و در نتیجه امکان اصابت به اهداف متحرک دریایی را خواهند داشت. لازم به ذکر است عرض تنگه بابالمندب تنها ۳۴ کیلومتر است، در نتیجه موشکهایی مثل «دریای سرخ» با حجم و ابعاد کوچک خود و امکان شلیک پرتعداد میتوانند بر پدافند ناوهای دشمن هم غلبه و به آنها اصابت کنند. موشک محیط که مشخصاً برگرفته از موشک سطح به هوای سام ۲ است و قبلاً در نقش زمین به زمین هم توسط یمنیها مورد استفاده قرار گرفته است، با سرجنگی ۱۷۵ کیلوگرمی و سرعت پروازی بالا دستکم به برد ۱۲۰ تا ۱۵۰ کیلومتر میرسد. موشک عاصف هم بر اساس نمونههای مشابه در دنیا به سرعتی بیش از سه ماخ دست مییابد و در نتیجه احتمال اصابت بسیار بالایی به شناورهای دشمن دارد، ضمن اینکه عاصف از سرجنگی بسیار قویتری برخوردار است و به واسطه برد بالاتر امکان شلیک از عمق خاک یمن علیه اهداف دریایی را دارد. این امر سبب پنهان ماندن و دشواری کشف پرتابگر آن پیش از شروع حمله به دشمن میشود.
موشکهای بالستیک زمینی
بالستیکهای زمینی از ارکان تسلیحاتی یمن در مواجهه با دشمن عربی خود بوده است. موشکهای اسکاد خریداری شده در رژیم سابق یمن تحت بهسازیهای مختلف قرار گرفتهاند و موشکهای برکان، برکان ۲، برکان- اچ و ذوالفقار از آنها مشتق شده است که به بردهای تا هزارو ۳۰۰ کیلومتر هم رسیدهاند. در رژه شهریور ماه یمنیها موشک جدید سوخت مایعی به نام فلق را به نمایش گذاشتند که مجهز به کلاهک هدایتشونده است. این موشک برخلاف اسکاد دارای بالکهای پایدارساز کوچکی در انتهای بدنه است و کلاهک جنگی آن با داشتن بالکهای کنترلی مجزا، قابلیت هدایت تا لحظه اصابت را یافته است. قاعدتاً سرجنگی این موشک قابلیت جدا شدن از بدنه را هم باید داشته باشد که در این صورت کار سامانههای دفاع موشکی مانند پاتریوت و تاد و شاید هم ارو ۲ و ۳ برای زدن آن بسیار دشوار خواهد شد.
اما به نوعی شگفتی رونماییهای متعدد یمنیها در رژه شهریور ماه را باید موشک حاطم دانست. حاطم موشکی سوخت جامد با سرجنگی هایپرسونیک و هدایتشونده تا انتهای مسیر است که قطعاً سامانههای دفاع موشکی قابلیت مقابله با آن را ندارند. برد این موشک بر اساس نمونههای مشابه دستکم هزار و شاید تا هزارو ۴۰۰ کیلومتر قابل تخمین است. این موشک به واسطه سوخت جامد بودن، چابکی بسیار بالایی در آمادهسازی دارد و با شتاب بالایی سرجنگی خود را به سرعت نهایی میرساند.
آرایه تسلیحاتی ارتش و کمیتههای مردمی یمن امروز کاملتر از همیشه است و در صورتی که بن سلمان جاهل، حماقتهای خود را مجدداً تکرار کند و جنگ تحمیلی علیه مردم یمن را ضمن پرداخت غرامت به پایان نرساند، این بار یمنیها ضربات ویرانگری نه از جنس هشدار و تنبه بلکه از جنس نابودسازی بر پیکر رژیم سعودی وارد خواهند ساخت.