سرویس جامعه جوان آنلاین: هر سال تحصیلی، دانش آموزان زیادی راهی مدرسه میشوند. در این میان کودکانی هستند که تنها از راه دور صدای زنگ مدرسه و همهمه دانشآموزان را در سر صف حیاط میشنوند و حسرت رفتن به مدرسه را میخورند؛ کودکانی که به دلایل مختلفی، چون فقر خانواده، کمبود امکانات، مسائل فرهنگی یا اجتماعی و گاهی به دلیل زندگی در خانهای دورافتاده که دسترسی آسان به مدرسه ندارد، از تحصیل میمانند و به فراموشی سپرده میشوند. در این رابطه وزیر آموزش و پرورش از وجود ۷۸۰ هزار کودک ترک تحصیل در کشور خبر دادهاست؛ خبری تلخ که تبعات زیانباری به دنبال دارد. متأسفانه با پولیشدن تحصیل، معیار ثبتنام در مدارس دولتی تغییر کردهاست و عمدتاً در مدرسه با کودک به عنوان مشتری برخورد میشود. از طرفی سایر هزینههای تحصیل مانند لباس مدرسه، کتاب و لوازمالتحریر کم نیست، تا جایی که برخی از خانوادهها از عهده پرداخت آنها برنمیآیند و این مسئله به وضوح در حاشیه شهر قابلمشاهده است.
اصطلاح بازماندگی از تحصیل مربوط به گروه سنی بین شش تا ۱۸ سال میشود که کودک یا نوجوان در این سن هرگز به مدرسه نرفته یا پس از گذر چند سال با ناملایمات و شرایط زندگی مجبور به ترک تحصیل شدهاست؛ مسئلهای که میتواند اثرات جبرانناپذیری بر جامعه و آینده آنهایی که نتوانستهاند تحصیل کنند، داشته باشد.
از راهاندازی سامانه تا اختصاص بودجه
به تازگی، یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش به معضل ترک تحصیل در کشور اشاره کرد و گفت: «۷۸۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل داریم.» او با اشاره به بعضی از مشکلات آموزش و پرورش اظهار کرد: «باید برای کمشدن تعداد ترک تحصیلیها، تدابیری اندیشیده شود. به همین منظور در بودجه سال ۱۴۰۲ مقرر شده است به این حوزه نیز بودجهای اختصاص یابد.» همچنین روز شنبه معصومه نجفی، سرپرست معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در راستای حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل گفت: «اجازه نخواهیم داد هیچ دانشآموزی برای دغدغه مالی از تحصیل باز بماند.» او با بیان اینکه سامانهای برای شناسایی دانشآموزان بازمانده از تحصیل سراسر کشور راهاندازی شدهاست، اظهار داشت: «تلاش میکنیم بعد از شناسایی دانشآموزان بازمانده از تحصیل، علت بازماندن آنان از تحصیل را شناسایی کنیم و تلاش خواهیم کرد مشکلات دانشآموزان بازمانده از تحصیل را برای بازگشت به کلاس درس و مدرسه رفع کنیم.»
آمار ترک تحصیلیها بیش از آمار اعلام شدهاست
آمار رسمی ترکتحصیلیها، نزدیک به یک میلیون نفر است و مسئولان مربوطه درباره اینکه باید چنین و چنان شود، اظهارنظر میکنند. در چنین شرایطی حدود یک میلیون دانشآموز فرصت تحصیل را از دست میدهند و مشخص نیست چه آیندهای برایشان در حال رقم خوردن است.
نرگس ملکزاده، کارشناس آموزش در پاسخ به این سؤال خبرنگار «جوان» که چرا اقدامات مسئولان برای کاهش آمار ترک تحصیلیها چندان مؤثر نبودهاست، میگوید: «هر سال آمار رسمی و غیررسمی از ترک تحصیلیها منتشر میشود و برخی از مدارس با شناسایی آن دسته از دانشآموزانی که ترک تحصیل کردهاند برای بازگرداندن آنها به چرخه آموزش تلاش میکنند، اما در نهایت مؤثر واقع نشدهاست، چراکه شرایطی که افراد در آن تصمیم به ترک تحصیل گرفتهاند، تغییری نکردهاست.»
او ادامه میدهد: «هرچند در نقاط مختلف کشور شرایط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی متفاوت است و علت ترک تحصیل دانشآموزان با یکدیگر تفاوت دارد که باید شهر به شهر و نقطه به نقطه بررسی شود، اما عمدتاً مسائل اقتصادی موجب ترک تحصیل دانشآموزان شدهاست.»
این کارشناس آموزش با اشاره به اینکه آمار واقعی ترکتحصیلیها بیش از آمار اعلام شده از سوی آموزش و پرورش است، اظهار میدارد: «گفته میشود ۷۸۰ هزار ترک تحصیلی داریم، اما آمار ترک تحصیلیها بیش از این است، زیرا اطلاعات دقیق درباره کودکانی که هیچ وقت به مدرسه نرفتهاند، وجود ندارد. از طرفی تعدادی از دانشآموزان وضعیت تحصیلیشان در حالت معلق است و مشخص نیست که به مدرسه میروند یا نه. به همین دلیل آنها نیز جزو آمار ترک تحصیلیها نیستند.»
راهی برای کمک به ترکتحصیلیها
ملکزاده در پاسخ به این سؤال که راهکار کاهش آمار ترکتحصیلیها در کشور و بازگرداندن آنها به چرخه آموزش چیست، میگوید: «در حال حاضر اقداماتی برای تغییر نگرش در حال انجام است تا مسائل اجتماعی بازماندگی از تحصیل را جبران کند، اما در مسائل اقتصادی باید اقدامات مؤثرتری انجام شود. مثلاً اینکه اگر بودجهای برای تحصیل دانشآموزان در نظر گرفته شده در اختیار مدارس قرار بگیرد، چراکه سرانهای به حساب مدرسه واریز نمیشود، بنابراین مدارس نمیتوانند در مخارج دانشآموزی که مشکل تأمین لوازم تحصیل را دارد، دخالتی داشته باشد. اگر بودجه ترکتحصیلیها در اختیار مدارس باشد آنها میتوانند با آن لوازم تحصیل و مخارج جانبی، دانشآموزی را که به دلیل مشکلات اقتصادی به مدرسه نمیآید، تأمین و آنها را ترغیب به تحصیل کنند.»
او به جای خالی مهارتآموزی در مدارس اشاره میکند و میگوید: «مدارس در ظاهر، اقدام به مهارتآموزی دانشآموزان میکنند، اما در واقعیت مهارتآموزی در مدارس به گونهای نیست که به درد دانشآموزان بخورد. این در حالی است که باید دانشآموزان با مهارتآموزی برای ایجاد شغل توانمند شوند یا با کار کردن در آن حوزهای که آموزش دیدهاند، کسب درآمد کنند، اما متأسفانه مهارتآموزی در مدارس هدفمند، برنامهریزی شده و به صورت مدون نیست به همین دلیل دستاوردی برای دانشآموزان ندارد.»
لزوم مهارتآموزی رایگان و مؤثر در مدارس
ملک زاده با اشاره به «گران بودن مهارتآموزی در مدارس» ادامه میدهد: «بخش مهارتآموزی برای دانشآموزان و خانواده آنها هزینه بسیار بالایی دارد، چراکه لوازم موردنیاز برای این بخش عمدتاً گران است تا جایی که دانشآموزان هنرستانی درگیر هزینههای میلیونی برای تأمین لوازم مورد نیاز رشتهشان هستند و به همین دلیل بسیاری از خانوادهها از رفتن فرزندشان به هنرستان و کاردانش امتناع میکنند و به اجبار آنها را به سمت رشتههای نظری سوق میدهند.»
او به لزوم مهارتآموزی رایگان و مؤثر در مدارس نیز اشاره میکند و میگوید: «در سالهای اخیر مدارس تجهیز شدهاند تا بخش مهارتآموزی برای دانشآموزان داشته باشند، اما متأسفانه این ظاهر ماجراست و دانشآموز پس از مهارتآموزی، چندان برای کار آماده نمیشود. در حالی که رشتههای نوین و درآمدزای مختلفی وجود دارد که میتواند بازماندگان از تحصیل را برای ورود به بازار کار آماده کند. چنین کاری به خصوص در میان خانوادههای کمبرخوردار مهم است، چراکه باعث توانمندتر شدنشان میشود، اما متأسفانه چنین دغدغهای از سوی مسئولان آموزشی وجود ندارد و صرفاً داشتن بخش مهارتآموزی در مدارس قانعشان کردهاست.»
آنطور که مشخص است، در قدم اول برای بازگرداندن ترک تحصیلیها به چرخه آموزش نیاز است آنها شناسایی شوند و آمار شفافی در این خصوص وجود داشته باشد؛ آماری که آنها را به تفکیک جنسیت، شهر یا روستایی که در آن زندگی میکنند، مشخص کند و در مرحله بعد در اختیار سیاستگذاران قرار گیرد تا با استفاده از آن برنامههای مناسبی برای هر گروه از ترکتحصیلیها مشخص و اجرا شود.
