اقتصاد ایران در دهه ۹۰ از بلاتکلیفی آسیب زیادی دید، هزاران میلیارد تومان گردش مالی در این دهه به جای اینکه صرف سرمایه‌گذاری‌های مولد شود، متأسفانه به جهت بلاتکلیفی در حوزه برجام آواره حوزه‌های غیرمولد شد، حال که بیش از یک سال از دولت سیزدهم می‌گذرد، بعد از پرداخت بخشی از بدهی‌های بر جای مانده از دولت گذشته، دولت با هدف مهار تورم و صیانت از مشاغل و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید به شکل عملی ثبات اقتصادی را مورد توجه قرار داده است. رئیس‌جمهور در همین رابطه اظهار داشت: خروجی اقدامات و عملکرد نهاد‌های اقتصادی باید در جهت ثبات اقتصادی، امنیت سرمایه‌گذاری و حمایت از تولید و اشتغال باشد و با هر گونه یأس‌آفرینی با هدف برهم زدن نظام اقتصادی کشور یا تشویش اذهان عمومی با جدیت برخورد شود.
اگر نگاهی گذرا به دهه ۹۰ بیندازیم این دهه را از منظر اقتصادی دهه از دست رفتن فرصت‌ها توصیف می‌کنند، زیرا کافی بود در کنار دنبال کردن مقوله مذاکرات هسته‌ای، دولت برنامه دیگری را در جهت توسعه اقتصادی عملیاتی می‌کرد، اما متأسفانه همه تخم‌مرغ‌ها در سبد برجام بود و تا انتهای کار دولت گذشته نیز این استراتژی تغییری نکرد، در این بین هر چند برای خیلی از کارشناسان اقتصادی قابل تصور نبود که دولتی بتواند بعد از دولت دوازدهم بدون احیای برجام کشور را اداره کند، اما دولت سیزدهم با گذشت بیش از یک سال کشور را اداره کرده است، ولو با تورمی که نیاز به کنترل دارد.
در دهه گذشته ماجرای برجام چنان بر همه امور سایه انداخته بود که هزاران میلیارد تومان مبادلات به جای اینکه صرف امور مولد شود، در حوزه‌های غیرمولد در حال گشت‌و‌گذار بود و به جهت سرمایه‌گذاری ثابت و در گردش در حوزه‌های تولید و اثرگذار در اشتغال و پرداخت مالیات و بیمه و عوارض کشور آسیب دید و خدا می‌داند چه میزان از تسهیلات بانکی در همین دهه به نام تولید و کام حوزه‌های غیرمولد به انحراف رفت که امروز باید برای بازگرداندن این منابع به یغما رفته از نظام بانکی همه تلاش کنند این منابع در دهه موجود صرف تقویت تولید و اشتغال و حل مشکلات و مسائل کشور شود.
اگر چه ماجرای برجام از سوی ایران در دولت سیزدهم دنبال شد، ولی غربی‌ها همچون همیشه نیات خود را پای میز مذاکرات علنی نشان دادند، اما به جهت پیش‌بینی‌های انجام شده شوک چندانی به اقتصاد ایران وارد نشد، ولی به جهت مخدوش شدن چشم‌اندازی که دولت قبل برای مردم ترسیم کرده بود، باید تلاش کرد چشم‌انداز مثبت جدیدی برای جامعه ترسیم شود که خوشبختانه گزارش‌های موجود و همچنین توجهات رئیس‌جمهور در شصتودومین اجلاس مجمع عادی و فوق‌العاده بانک مرکزی نشان می‌دهد دولت هم متوجه خسارت‌های یأس‌آفرینی منتظران احیای برجام و هم اینکه در پی تعریف چشم‌انداز جدید برای حل مسائل و مشکلات اقتصادی کشور است.
ایجاد انگیزه و چشم‌انداز جدید مثبت
باید توجه داشت در دولت قبل همه چیز کشور به ماجرای برجام گره زده شد و امروز با توجه به رویکرد جدید غربی‌ها در حوزه برجام و خارج شدن مذاکرات از اولویت‌ها تصویر ناامیدکننده‌ای در ذهن بخشی از جامعه شکل گرفته که بدون برجام و همکاری با دنیا چگونه قرار است مشکلات ایران حل و فصل شود، برای این بخش از جامعه باید توضیح داده شود که اولاً ایران مذاکرات را ترک نکرد و این انتخاب غربی‌ها بود، دوماً غرب همه دنیا نیست و در دنیای کنونی حتی به شیوه‌های دیگر می‌توان با غربی‌های علاقه‌مند به همکاری با ایران همکاری داشت، در عین حال نیز ایران همیشه اهل گفتگو و مذاکره بوده است، پس بنابراین بن‌بستی قابل تصور نیست و می‌توان چشم‌انداز‌های مثبت عینی‌تری را ترسیم و دنبال کرد؛ چشم‌اندازی که تحقق آن در اختیار خود ایرانی‌ها باشد نه اینکه با بن‌بست‌ها و شرط و شروط غربی‌ها مواجه باشد.
روز گذشته شصتودومین اجلاس مجمع عادی و فوق‌العاده بانک مرکزی با حضور آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور برگزار شد و در این مراسم رئیس جمهور با اشاره به اینکه ثبات اقتصادی، امنیت سرمایه‌گذاری و حمایت از تولید و اشتغال با بخشنامه اتفاق نخواهد افتاد و مردم باید آن را در عمل احساس کنند، تأکید کرد: خروجی اقدامات و عملکرد بانک مرکزی و سایر نهاد‌های اقتصادی دولت باید در جهت ثبات اقتصادی، امنیت سرمایه‌گذاری و حمایت از تولید و اشتغال باشد و با هرگونه یأس‌آفرینی با هدف برهم زدن نظام اقتصادی کشور یا تشویش اذهان عمومی با جدیت برخورد شود.
در این میان باید توجه داشت عده‌ای تصور می‌کنند برجام تنها راه‌حل مشکلات ایران است، در صورتی که این راه یکی از راه‌حل‌هاست که دیدیم یک دهه اقتصاد ایران را چطور در بلاتکلیفی و شرطی شدن قرار داد و امروز نیز دولت سیزدهم همچنان اهل مذاکره و گفتگو است، اما زمان را برای حل مشکلات کشور تلف نمی‌کند و راه‌حل‌های متعدد و متنوع دیگر را نیز برای حل مشکلات کشور تعریف و آن‌ها را دنبال می‌کند.
لازم به توضیح است در شصتودومین اجلاس مجمع عادی و فوق‌العاده بانک مرکزی، علی صالح‌آبادی گزارشی از عملکرد مالی سال۱۴۰۰ و همچنین شاخص‌های مالی سال۱۴۰۱ ارائه کرد.
رئیس‌جمهور پس از استماع این گزارش به برخی موارد ذکر شده از جمله روند کاهشی نرخ تورم، افزایش صادرات، وصول درآمد‌های ارزی کشور، روند کاهشی نوسانات نرخ دلار، روند کاهشی رشد نقدینگی، افزایش خالص دارایی‌های خارجی و همچنین حفظ و تقویت ذخایر ارزی کشور اشاره کرد و گفت: استمرار این اقدامات موجب اطمینان‌بخشی به مردم و همچنین فعالان اقتصادی است.
در این جلسه همچنین بانک مرکزی مکلف شد موضوع اضافه برداشت برخی بانک‌ها که انضباط مالی و پولی شبکه بانکی کشور را تحت تأثیر قرار داده است با جدیت پیگیری کند.
حل موضوع تکالیف به جا مانده از سال‌های قبل در گزارش‌های مالی، عملیاتی کردن نظر ناظران در گزارش‌های مالی بانک مرکزی، تأکید بر کنترل تورم و رشد نقدینگی، کنترل و نظارت جدی بر بانک‌ها به ویژه بانک‌های خصوصی و هدایت اعتبارات به سمت فعالیت‌های مولد، کنترل ترازنامه‌های بانک‌ها و تسهیل دسترسی مردم به تسهیلات بانکی از دیگر مسائلی بود که رئیس‌جمهور بانک مرکزی را به اجرا و پیگیری دقیق آن‌ها مکلف کرد.
رئیس‌جمهور همچنین از بانک مرکزی خواست با تسریع در تسهیل روابط پولی و بانکی با دیگر کشورها، خارج کردن اقتصاد کشور از انحصار دلار را با جدیت دنبال کند.
گزارش پولی امیدبخش
در این جلسه علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به برنامه‌های این بانک برای کنترل تورم و نقدینگی افزود: کاهش ۷/۱۹ درصدی نرخ تورم به صورت متوسط ۱۲ماهه، کاهش شاخص ۱۲ماهه بهای تولیدکننده، رشد سه برابری وصولی‌های ارزی در سال۱۴۰۱ در مقایسه با سال۱۳۹۹، رشد ۳۰درصدی رقم تأمین ارزی، کاهش مدت‌زمان تخصیص ارز دارو و تجهیزات پزشکی از ۳۰روز به حداکثر دو روز، راه‌اندازی بازار توافقی مدیریت بهینه بازار ارز برای پاسخگویی به نیاز متقاضیان، افزایش پنج برابری وصول مطالبات ارزی از کارگزاران داخلی و خارجی نسبت به سال گذشته، رشد ۵۴درصدی پرداختی شبکه بانکی به بخش‌های اقتصادی در سال۱۴۰۰، رشد ۴۵درصدی تسهیلات بانکی در هفت ماهه اول سال۱۴۰۱ نسبت به مدت‌زمان مشابه سال قبل از اقدامات مهم بانک مرکزی در چند ماه گذشته بوده است.
وی در ادامه با اشاره به کاهش بیش از پنج واحد‌درصدی رشد نقدینگی در پایان شهریور سال۱۴۰۱ نسبت به مدت‌زمان مشابه سال گذشته اظهار داشت: رقم رشد نقدینگی از ۶/۴۰ درصد در سال ۱۳۹۹ به ۳۹درصد در پایان شهریور سال۱۴۰۰ و ۳۵درصد در پایان شهریور۱۴۰۱ رسیده است.
صالح‌آبادی در ادامه با اشاره به حمایت بانک مرکزی از بخش تولید به صورت غیرتورمی گفت: میزان انتشار اوراق گام (گواهی اعتبار مولد) به عنوان یک ابزار تأمین مالی تعهدی و نوعی حمایت غیرتورمی از تولید از ۷/۷ هزارمیلیارد تومان در سال۱۴۰۰ به ۳۲هزارمیلیارد تومان تا ۲۸آبان سال۱۴۰۱ رسیده است که رشد چهار برابری را نشان می‌دهد.
افزایش پرداخت تسهیلات ازدواج جوانان از ۸۰هزارمیلیارد تومان در سال۱۴۰۰ به ۸۶هزارمیلیارد تومان تا آبان سال۱۴۰۱، پرداخت ۲۱هزارمیلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری تا آبان سال۱۴۰۱ و افزایش تسهیلات پرداختی به شرکت‌های دانش‌بنیان از ۶۶هزارمیلیارد تومان در سال۱۴۰۰ به بیش از ۷۴هزارمیلیارد تومان تا آبان سال۱۴۰۱ از دیگر نکات برجسته گزارش رئیس کل بانک مرکزی در این جلسه بود.
