احد فرامـرز قراملکی، مدير عامل بنياد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی دراین مراسم که در تالار کنفرانس کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی برگزار شد، مفهوم امامت را مهمترین مانع در مقابل پروژه سلطنت موروثی در اسلام دانست.
وی، قرار دادن امام حسین(ع) بین دو راهی بیعت یا شهادت از سوی یزید را راهی برای شکستن این مانع عنوان کرد در حالی که شعار هیهات من الذله امام حسین(ع) باعث ایجاد پیوند مستحکم بین ملت و امامت شد.
قراملکی، با اشاره به فراگیری نهضت امام حسین(ع) در میان سرزمین‌ها و قومیت‌های مختلف در طی قرن‌ها، گفت: این نهضت قیامی برای کسب آزادی، عزت و عدالت بود که با فطرت انسان پیوند داشت و اهدافی مادی همچون توسعه خاک، قومیت و قدرت در آن جایگاهی نداشت.
وی نهضت‌هایی که در پی خونخواهی امام حسین(ع) ایجاد شد و همچنین روشنگری های ائمه معصوم (ع) را دیگر عوامل ماندگاری نهضت امام حسین طی قرن‌ها برشمرد و افزود: اگر بخواهیم تاریخ عزاداری را دنبال کنیم این سیر به دست امام هشتم نهادینه و ماندگار شد.
قراملکی تصریح کرد: تشویق و ترغیب امام رضا(ع) به برگزاری مجالس عزاداری امام حسین(ع) باعث شد تا حرم ایشان کانونی برای عزاداری امام حسین(ع) قرارگیرد و در دوره نایب تولیه‌ها و تولیت‌های حرم مطهر رضوی برای اقامه عزای حسینی وقف هایی صورت پذیرد.
وی، در بخش دیگری از سخنان خود به سرمایه ارزشمند نسخ خطی و اسناد تاریخی کتابخانه حرم مطهر رضوی اشاره کرد و افزود: کتابخانه و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ظرفیت تبدیل به قطب جهانی شدن را دارد.
قراملکی همچنین تبارشناسی برای به دست آوردن ریشه تاریخی اسناد و اعتبارسنجی ریشه‌های تاریخی اسناد را برخی از کارکردهای تحقیق در این عرصه عنوان کرد.
رونمایی از قدیمی ترین اسناد عزاداری
مسئـول امور ارزشيابي و پيـش آرشـيو اداره اسناد آستان قدس رضوی در این مراسم، دست یافتن به اطلاعات تاریخی را مرهون آینده‌نگری گذشتگان در حفظ اسناد و انتقال آن به نسل‌های بعد از خود عنوان کرد و این امر را وظیفه ای برای پژوهشگران اسناد دانست که می‌بایست اسناد را به عنوان میراث ارزشمند برای آیندگان نگهداری کنند.
زهرا فاطمی‌‌مقدم همچنین با اشاره به محتوای این اسناد، قدیمی‌ترین خبر در مورد عاشورا از میان این اسناد را متعلق به سال 1011 هجری قمری در دوره صفویه عنوان کرد که طی آن به تعطیلی حمام آغچه از موقوفات آستان قدس رضوی و تعطیلی دکان‌‌ها، مکتب‌‌خانه حرم و سایر فعالیت‌های جاری و عادی در روز عاشورا اشاره شده است.
وی سیاه‌پوشی گنبد طلای حرم مطهر رضوی و گلدسته‌‌ها، مفروش کردن رواق‌ها و محل روضه‌خوانی برای مرثیه‌سرایی حضرت اباعبدالله الحسین(ع) را از جمله این آداب این ایام برشمرد که در این اسناد بدان اشاره شده است.
این کارشناس، به اطلاعاتی خصوص مراسم نخل بندی در اسناد برجای مانده از تشکیلات اداری آستان قدس رضوی دوره صفویه و افشاریه اشاره کرد و افزود: امروزه مراسم نخل‌بندی در حوزه مرکزی ایران رواج بیشتری دارد و در شهرهایی مانند مشهد به دست فراموشی سپرده شده است.
وی، اجرای مراسم‌های آیینی ـ مذهبی در قالب روضه خوانی، سینه‌زنی، خطبه‌خوانی و شمع گردانی در صحن عتیق (انقلاب) در شب عاشورا، حضور دسته‌جات عزاداری در حرم رضوی و نیز حمل وسایل و نمادهای گوناگون را دیگر شیوه‌های عزاداری در این ایام برشمرد که در اسناد به آن اشاره شده است.
این برنامه از طریق لینک https://webinar.aqr.ir/farhangi برای علاقه مندان در دسترس قرار گرفت.
