«کریمه»؛ جایی که روسها گفتهاند حمله به آن قیامت به پا خواهد کرد، روز سه شنبه شاهد حداقل ۱۲ انفجار پیدرپی در پایگاه هوایی روسیه به نام «ساکی» بود؛ اتفاقی که نه اوکراینیها مسئولیتش را پذیرفتهاند و نه روسها تا الان آن را به کسی نسبت دادهاند. در حالی که ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین وعده کرده جنگ اوکراین را با آزادی کریمه پایان خواهد داد، انتظار میرود تنشها بر سر آن به زودی رو به تشدید شدن بگذارد.
شبهجزیره کریمه با حدود ۵/۲ میلیون جمعیت و ۲۷ هزار کیلومتر مربع مساحت که روسها از سال ۲۰۱۴ آن را به خاک خودشان ضمیمه کردهاند، در حال تبدیل شدن به نقطه داغ جنگ اوکراین است. روز سهشنبه پایگاه هوایی ساکی در نووفدوریوکا در سواحل غربی کریمه، شاهد چند انفجار شدید بود که گردشگران روس را در نزدیکی این پایگاه به وحشت انداخت. چندین ویدئو در رسانههای اجتماعی، از زوایای مختلف این انفجارها را که شاهدان عینی تعدادشان را دستکم ۱۲ انفجار اعلام کردهاند، ثبت کردند. شدت انفجارها و ابری از دود که بر اثر آنها در پایگاه ساکی رخ داده، در حالی نمایان است که گردشگران روس نیز از این انفجارها دچار ترس شدهاند. نه اوکراینیها مسئولیت انفجارهای کریمه را به عهده گرفتهاند و نه واکنش اولیه روسها، حکایت از چنین چیزی دارد. دولت اوکراین هرگونه مسئولیت خود را در این انفجارها که گفته میشود یک کشته و ۸ زخمی به دنبال داشته، رد کرده و وزارت دفاع روسیه هم گفته که این حادثه بر اثر انفجار مهمات در این پایگاه نظامی روی داده است. وزارت دفاع روسیه به خبرگزاری ریانووستی گفت که این انفجارها حدود ساعت ۱۵:۲۰ بعدازظهر به وقت محلی رخ داده و «مقداری مهمات هوانوردی» در یک انبار منفجر شده است. این وزارتخانه گفته در تلاش برای کشف علت این حادثه است، ولی دستکم تا لحظه تنظیم این گزارش، هیچ طرفی را در این باره متهم نکرد. با این حال، گمانهزنیها درباره دخالت نیروهای اوکراینی در وقوع انفجارها در حال قوت گرفتن است، به خصوص که ساعاتی بعد، ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین در سخنانی بدون اشاره مستقیم به انفجارها به طور مفصل درباره کریمه صحبت کرد و گفت کریمه متعلق به اوکراین است و این کشور هرگز آن را رها نخواهد کرد. زلنسکی گفت که «فراموش نمیکنیم جنگ روسیه علیه اوکراین با اشغال کریمه آغاز شد.» او وعده کرد همانطور که جنگ با کریمه شروع شد «باید با آزادی آن پایان یابد.» زلنسکی با اشاره به تصرف این شبهجزیره به دست روسیه در سال ۲۰۱۴ گفت: جنگ برای آزادسازی کریمه آغاز شده. کریمه متعلق به اوکراین باقی میماند و هرگز تسلیم نخواهد شد. سه شنبه شب همچنین توئیت میخائیلو پودولیاک، مشاور رئیس دفتر ریاست جمهور اوکراین منتشر شد که گفته تازه همه چیز شروع شده است و غیرنظامی کردن روسیه بخشی جداییناپذیر از تضمین امنیت جهانی است. به گزارش خبرگزاری اوکراین، پودولیاک در توئیتر نوشت: «غیرنظامیسازی فدراسیون روسیه بخشی جداییناپذیر از تضمین امنیت جهانی است. آینده شبهجزیره کریمه، مروارید دریای سیاه است؛ یک پارک ملی با طبیعت منحصر به فرد و یک استراحتگاه جهانی و نه یک پایگاه نظامی برای تروریستها.» پودولیاک نوشت: «همه چیز تازه شروع شده است.»
تأیید و تکذیب اوکراینیها
هنوز نتیجه بررسی روسها از انفجار مهمات در پایگاه ساکی اعلام نشده، ولی اگر روشن شود که انفجارها به اوکراینیها ربط دارد، احتمال تصاعد قابلتوجه بحران وجود دارد، به خصوص که دیمیتری مدودف، نایب رئیس شورای امنیت ملی و نخستوزیر پیشین، چند هفته قبل هشدار داده بود اگر کریمه هدف قرار گیرد، در آن صورت «روز قیامت منتظر مسببان است» و واکنش روسیه خیلی سریع و سخت خواهد بود.» از سال ۲۰۱۴ که روسیه این شبهجزیره جنوب اوکراین را ضمیمه کرده، این جزو معدود مواردی است که با انفجارهایی با این گستردگی روبهرو میشود. سایت دیفنسبلاگ از قول نیروهای هوایی اوکراین نقل کرده که دستکم ۹ جنگنده روس در انفجارها از بین رفتهاند، چیزی که روسیه آن را تأیید نکرده است. افراد محلی به یکی از سایتهای خبری روسیه گفتند که انفجارها به مدت یک ساعت ادامه داشته و برخی ناظران هم اظهارات میخائیل پودولیاک، مشاور رئیس دفتر ریاست جمهوری اوکراین را که گفته «اوکراین مسئولیت این انفجارها را بر عهده نمیگیرد» علامت دخالت گروههای شبهنظامی اوکراین در انفجارهای روز سه شنبه دانستهاند. پودولیاک در پاسخ به سؤال کانال تلویزیونی آنلاین Dozhd که پرسیده آیا کییف مسئولیت را بر عهده میگیرد، گفت: «البته که نه. این چه ربطی به ما دارد؟» همچنین نیویورکتایمز به نقل از یک مقام ارشد نظامی اوکراینی که درگیر موضوع است نوشته که نیروهای اوکراینی پشت انفجارهای کریمه هستند. یک کارشناس نظامی اوکراینی هم به Current Time گفته که کییف «روی کاغذ» سلاحهایی دارد که بردشان به پایگاه ساکی میرسد.
۲ دلیل حساسیت روسیه
گمانهزنیهایی درباره اصابت موشکهای اوکراینی به پایگاه ساکی وجود دارد. پایگاه هوایی «ساکی» به لحاظ تاریخی همان جایی است که فرانکلین روزولت و وینستون چرچیل در مسیر کنفرانس یالتا در فوریه ۱۹۴۵ فرود آمدند؛ جایی که حدود ۱۱۰ مایل (۱۷۷ کیلومتر) با خط مقدم درگیری که موشکهای اوکراین به آن برخورد میکند، فاصله دارد، ولی گاردین نوشته که ممکن است دامنه برد سایر سیستمهای موشکی دوربردتر باشد. به نوشته گاردین، در ۲۴ ساعت گذشته، پس از اینکه امریکا برای اولین بار تأیید کرد موشکهای دوربردی را که برای از بین بردن سیستمهای پدافند هوایی استفاده میشود، به کییف عرضه کرده است، گمانهزنیها درباره تقویت توانایی موشکی اوکراین افزایش یافته است. طی یک ماه گذشته، اوکراین نشان داده قادر است با استفاده از موشکهای هیمارس که بردی حدود ۵۰ مایل دارد، میتواند عمق بیشتری از خاک روسیه را هدف قرار دهد. فاصله ۱۷۰ مایلی پایگاه هوایی ساکی از شهر اودسا، این گمانهزنی را برانگیخته که انفجار روز سه شنبه ناشی از اصابت موشکهای نپتون باشد که قبلاً اوکراینیها از آنها برای هدف قرار دادن کشتی جنگی روسیه مسکوا استفاده کردهاند. برخی دیگر حدس میزنند که پایگاه ساکی مورد حمله چریکی قرار گرفته است. مارگاریتا سیمونیان، سردبیر نشریه دولتی روسیه تودی، در توئیتی گفته که انفجارها ناشی از خرابکاری بوده، ولی ساعاتی بعد توئیت خود را پس گرفت و گفت که انفجار ناشی از انفجار «مقداری مهمات» بوده است. مایکل سی کیماژ، استاد و رئیس بخش تاریخ در دانشگاه کاتولیک امریکا در واشنگتن دیسی، به نیوزویک گفته که اگر اوکراین در این انفجارها دست داشته باشد، جنگ «قطعاً» میتواند تشدید شود. کیماژ گفت که دو دلیل وجود دارد که روسیه «واقعاً به این موضوع اهمیت میدهد. اول اینکه در هفتههای اخیر مجموعهای از حملات به انبارهای مهمات روسیه صورت گرفته که «یک معضل نظامی واقعی» است که به روسیه ضربه میزند و برایش هزینهبر است.» دوم اینکه به نظر کیماژ «این یک مسئله بزرگ برای آنها است، بهویژه در برخورد با مردم روسیه اگر به نظر میرسد که اوضاع خوب پیش نمیرود.» او پیشبینی کرده که تشدید تنش میتواند خود را در بمباران شهرهای بزرگ لویو و کییف، حمله به شبکه برق اوکراین و حملات سایبری بزرگ نشان بدهد.