در پی تغییر و تحول اخیر در سازمان اطلاعات سپاه بعد از سال ۱۳۸۸ تا به الان، موج وسیعی از تحلیلها و تفاسیر درباره این جابهجایی در عرصه رسانهای و شبکههای اجتماعی شکل گرفته است. اگر بگوییم این اولین تغییر و جابهجایی در جمهوری اسلامی است که در این وسعت مورد توجه دوست و دشمن قرار میگیرد، چندان به گزاف نگفتهایم. به عبارتی دیگر، اولین تحلیل درباره دامنه رصد، توجه کارشناسان، نخبگان و رسانههای ضدانقلاب و همچنین کشورهای بیگانه به این اتفاق، نشاندهنده اهمیت امنیت جمهوری اسلامی ایران است.
خبرگزاری فارس، در گزارشی با طرح چند پرسش که چرا باید شیخ حسین طائب را به شکل جدا و به صورت فنیتر مورد تحلیل قرار دهیم؟ چرا دشمنان نظام اسلامی از سوپرانقلابیها گرفته تا نئوفرقانیها، منافقین، افراد به ظاهر انقلابی، عدالتخواه، اصلاحطلب، ضدانقلاب، جریان بهاری و انحرافی، جریان اعتدال و جواسیس امریکایی- انگلیسی- صهیونیستی از این تغییر اظهار خوشحالی میکنند؟ نوشته است: نیمنگاهی به تاریخچه تشکیل سازمان اطلاعات سپاه زمینه ورود به این سؤالات را فراهم میکند.
سیر شکلگیری سازمان اطلاعات سپاه
واحد اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همزمان با شکلگیری این نهاد انقلابی با عنوان معاونت اطلاعات و تحقیقات سپاه کار خود را آغاز کرد و وظیفه برخورد با گروهکهای ضدانقلاب را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۶۳ و با تشکیل وزارت اطلاعات، نیروهای واحد اطلاعات سپاه نیز به این وزارتخانه رفتند و معاونت اطلاعات سپاه کار جمعآوری اطلاعات نظامی را بر عهده گرفت و عملاً تبدیل به واحد اطلاعات عملیات شد.
معاونت اطلاعات سپاه در اواسط دهه ۷۰ علاوه بر مأموریتهای نظامی، مأموریتهای امنیتی را نیز بر عهده گرفت و با عنوان معاونت اطلاعات ستاد مشترک سپاه کار خود را آغاز کرد.
در سال ۱۳۸۶ و با انتصاب سرلشکر جعفری به فرماندهی کل سپاه، تغییراتی در ساختار و سازمان سپاه ایجاد شد که در نتیجه این تغییرات، ستاد مشترک سپاه به معاونت هماهنگکننده سپاه و در پی آن نیز معاونت اطلاعات ستاد مشترک سپاه به معاونت اطلاعات فرماندهی کل سپاه تبدیل شد. پس از این تغییرات، در سال ۱۳۸۸ معاونت اطلاعات سپاه به سازمان اطلاعات سپاه ارتقا یافت و از آن زمان به بعد ریاست آن به عهده حجتالاسلام حسین طائب قرار گرفت.
همزمان با تشکیل سازمان اطلاعات، تشکیلات اطلاعاتی دیگری در سپاه با نام معاونت اطلاعات راهبردی نیز تشکیل شد که مسئولیت آن را سردار حسن محقق بر عهده گرفت. این دو نهاد اطلاعاتی با وظایف تعریفشده، در کنار یکدیگر مسائل مرتبط با حوزه اطلاعات در سپاه پاسداران را دنبال میکردند، اما با راهبرد فرمانده جدید سپاه، وظایف این دو نهاد اطلاعاتی در سال ۱۳۹۸ در معاونت اطلاعات سپاه ادغام شدند.
«هوش امنیتی طائب» مورد اذعان دوست و دشمن
شیخ حسین طائب دو دوره در اطلاعات سپاه حضور داشته است؛ یک دوره قبل از شروع به کار دولتهای نهم و دهم و دوره ۱۳ ساله بعدی، در آبان ۱۳۸۸ و در اوج فتنه سبز بوده است. در واقع طائب ۱۸ سال در اطلاعات سپاه حضور داشته و با توجه به اقداماتی که رقمزده و همچنین ثباتی که در جایگاه مقام امنیتی داشته است، شایسته تحلیل از بعد شخصیتی و کارآمدی است که به طور خلاصه در ادامه اشاره میشود.
۱- یکی از واقعیتهایی که درباره شخصیت حجتالاسلام طائب توسط دوست و دشمن و در خلوت و آشکار بیان میشود، برخورداری از هوش امنیتی، سیاسی و تحلیلی وی در حوزه امنیت است، به شکلی که قابلیت جریانسازی در حوزههای نبرد اطلاعاتی را به راحتی دارد، در واقع به اذعان کارشناسان امنیتی، طائب به واسطه نبوغ اطلاعاتیاش در برهههایی از تاریخ توانسته است دشمن را در حالت فریز و تدافعی قرار دهد و این اتفاق تنها به واسطه تسلط بر حوزه امنیت داخلی و خارجی است.
۲- از دیگر موضوعاتی که در حال حاضر و بعد از تغییر وی اتفاق افتاده است، زدن برچسب سیاسی به طائب است، در واقع این برچسب از سوی افرادی زده میشود که زخم کاری از سازمان اطلاعات سپاه خوردهاند و در این بین، شبکه نفوذ بیشترین اختلاف را با وی دارد. به تعبیر دیگر، یکی از درخواستهای این شبکه از رئیس جدید سازمان اطلاعات سپاه این است که اطلاعات سپاه همانند دوران جنگ سرد، فقط توجه به جاسوس شناسنامهدار داشته باشد و هیچ ورودی به شبکه نفوذی که توسط ایرانیها در حال ایجاد یا انجام کار است، نداشته باشد.
کشف و خنثیسازی شبکه نفوذ انگلیسی
۳- از دیگر نکاتی که درباره شخصیت رئیس سابق اطلاعات سپاه باید به آن توجه شود، مقابله با یکی از خطرات جدی در دولت به ظاهر عدالتخواه احمدینژاد بود، بسیاری از متدینین و حامیان انقلاب که هنوز دل درگرو احمدینژاد دارند، به صورت کامل اطلاع ندارند که نفوذ به معنای واقعی کلام، چگونه در دولت احمدینژاد اتفاق افتاد؟ و چگونه یک پیرزن خبره و آموزشدیده به نام پریوش سطوت، به راحتی و با چراغ سبز رئیسجمهور و مشایی، وارد حوزه برنامهریزی و تصمیمگیری برای دولت شد؟ یکی از مشکلات در همان دوره، اقدامات پیچیده و خاص امنیتی برای رصد نفوذ شبکه انگلیسی- امریکایی به داخل دولت بود که با توجه به نگاه افکار عمومی به آن دولت، امکان انتشار و رسانهای کردن بسیاری از اقدامات خلاف امنیت ملی نبوده است و تنها قسمتی از این کوه یخی، در ماجرای خانهنشینی احمدینژاد ظهور کرد که در همان مقطع، سازمان اطلاعات سپاه وارد حوزه عملیات و اقدام علیه جریان نفوذ و انحراف شد، در واقع با بصیرت و هوشیاری بهموقع فرماندهی وقت اطلاعات، یکی از خطرناکترین جریانان سیاسی- امنیتی تاریخ معاصر، مورد ضربه قرار گرفت.
۴- اکثر اهل فن و کارشناسان حوزه اطلاعات و امنیت بر این واقعیت اذعان دارند که بعد از دستور فرماندهی و موافقت سران عالی انقلاب با تبدیل معاونت اطلاعات به سازمان اطلاعات، قوام و کارآمدی این سازمان در دوره حسین طائب صورت گرفته است، اما یکی از عواملی که باعث این موفقیت شده، اعتماد بالای فرمانده وقت به جوانان متعهد و متخصص در حوزه امنیت است.
مدیریت فتنه ۱۳۸۸،
۵- از دیگر نکات مورد توجه به مدیریت حوزه امنیتی، مدیریت فتنه ۱۳۸۸ است. در واقع بعد از ضربهای که اصلاحطلبان همراه با ضدانقلاب خارجی به حاکمیت، دولت و اعتماد افکار عمومی در کشور زدند، مدیریت همهجانبهای برای اصلاح قسمتهایی از این تخریب نیاز بود که حتماً مدیریت هوشمندانه امنیتی قسمتی از آن است و با توجه به اسناد منتشرشده، بسیاری از محکومان امنیتی همچون تاجزاده، ابطحی و عطریانفر اذعان داشتند هیچ تقلبی در انتخابات سال ۱۳۸۸ صورت نگرفت و جریان اصلاحات اشتباه راهبردی مرتکب شد. در واقع راهبری و مدیریت عناصر فتنه به این مسیر که اشتباه کردیم، بر اساس تجربه امنیتی و سیاسی در آن دوران حاصل شده است.
۶- از اقدامات قابلتوجه و قابلقبول در زمان مدیریت رئیس سابق اطلاعات سپاه، کمک و تلاش به حوزه تحلیل و تبیین سیاسی است، به گونهای که بسیاری از افراد معترف هستند با کمکهای این سازمان، بسیاری از ابهامات و سؤالات نسل جوان و دانشجویان و حتی مسئولان و نمایندگان مجلس در ادوار مختلف بر اساس اسناد متقن و محکم پاسخ داده شده است. این موضوع یکی از مسائلی است که امید میرود در مدیریت جدید هم ادامه پیدا کند، زیرا بسیاری از جوانان انقلابی در تهران و شهرستانها، از پشت پرده اتفاقات سیاسی و بینالمللی ناآگاه هستند، اما با یک گزارش یا سخنرانی بهموقع و درست، تمامی شبهات برطرف میشود.
کشف و افشای «گاندو»های سیاسی- امنیتی
۷- ورود حوزه امنیتی به عرصه سینما و تلویزیون یکی دیگر از جنبههای شخصیتی در مدیریت سابق است. هیچ کسی نمیتواند این واقعیت را انکار کند که سربازان گمنام در وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه و دیگر نهادهای امنیتی، اقداماتی را انجام میدهند که هیچگاه در عرصه عمومی جامعه انعکاس داده نمیشود، ولی میتوان قسمتهای بسیار کوچکی از زحمات این افراد را به صورت هنری و در قالب فیلم و سریال به مردم نشان داد. همچنان که بسیاری از شبهات درباره اینکه چگونه ممکن است فردی در حوزه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و اجتماعی تبدیل به مهره نفوذ یا عنصر جاسوسی شود، جز با زبان هنر قابلیت نمایش دادن ندارد و این مسئله در سالهای اخیر با تولید سریالهایی همچون «گاندو» و دیگر سریالها زیر نظر دیگر نهادهای امنیتی محقق شد و انتظار میرود برای کمک به فهم مردم و نخبگان جامعه، ادامه پیدا کند.
۸- مقابله با حوزه مفاسد اقتصادی آن هم با دانهدرشتهای سیاسی و دولتی، از دیگر موضوعاتی است که نمیتوان از کنار آن به سادگی گذر کرد و درباره آن اظهارنظری نداشت. در واقع بعد از برخورد قوه قضائیه با غلامحسین کرباسچی در مفاسد مالی، شاید پیگیری پرونده و بازداشت مهدی هاشمی فرزند اکبر هاشمیرفسنجانی (رئیس وقت مجلس خبرگان رهبری) از موضوعات پراهمیتی بود که در این دوره اتفاق افتاد. آن هم با فشارهایی که از سوی بسیاری از نهادها بر سربازان گمنام امام زمان در سازمان اطلاعات سپاه وجود داشت... در واقع این سازمان به این شبهه که نظام با آقازادهها هیچ کاری ندارد، خاتمه داد و از مراقبت و رصد و پایش آقازادهها، به رصد و حتی برخورد با خود مسئولان رسید تا جایی که بازداشت افرادی همچون محمدرضا رحیمی، مشایی، حمید بقایی در دولت احمدینژاد تا دستگیری حسین فریدون برادر شخص رئیسجمهور آن هم در زمان ریاست روحانی بر کرسی ریاست جمهوری، نشان از کارآمدی و توجه به مصالح مردم و انقلاب است.
۹-، اما از دیگر واقعیتهای غیرقابل انکاری که میتوان درباره آن تحلیل داشت و باید بابت آن از رئیس وقت و سربازان گمنام در این سازمان تشکر کرد، کدخدامنشی سازمان اطلاعات سپاه در کمک و حمایت از کارهای روی زمینمانده دولتهاست. به تعبیر دیگر گاهی اتفاق میافتاد که دولتمردان دوره گذشته به هر دلیلی انگیزه لازم برای اجرای کارها و امور روزانه مردم را نداشتند، کمااینکه در برهههایی شاهد آن بودیم که خبری از حضور شخص رئیسجمهور تا بسیاری از وزرا در وسط بحرانها و حوادثی که نیاز بود در خط مقدم حضورداشته باشند، نبود تا جایی که روحانی در فتنه بنزینی آبان ۱۳۹۸، با حالت تمسخرآمیزی به مردم اعلام کرد: من خودم روز جمعه مطلع شدم بنزین گران شده است.
۱۰- مدیریت توانمند سازمان اطلاعات سپاه در برخورد با اراذل آموزشدیده توسط موساد و دیگر سرویسهای بیگانه در فتنه بنزینی ۱۳۹۸، از موضوعاتی است که نمیشود به سادگی از کنار آن عبور کرد، به طوری که بر اساس آمار و اسناد، میزان خشونت بهکارگرفتهشده توسط اراذل در این مقطع، با هیچکدام از خشونتهای اتفاق افتاده در تاریخ معاصر ایران قابل قیاس و مقایسه نیست.
برخورد با شبکه فساد
۱۱- کمک به دیگر قوای نظام از جمله دولت، مجلس و قوه قضائیه در برخورد با فساد، از دیگر موضوعاتی است که نباید مورد غفلت قرار بگیرد، به عنوان مثال، برخورد سازمان اطلاعات سپاه با شبکه فساد یا عناصر فاسد در قوه قضائیه همچون اکبر طبری، از موضوعاتی است که باید درباره آن مطالب بیشتری نوشته شود، در واقع سازمان اطلاع سپاه بدون توجه به نگاه حزبی و جریانی، حمایت از نهادهای انقلابی و ساختارهای جمهوری اسلامی را وظیفه خود میداند و در این راه، با هیچ فردی به واسطه جایگاهش رودربایستی نداشته و نشان داده است برای کمک به انقلاب و مدیران انقلابی از هیچ اقدامی دریغ نمیکند یا کمک به دولت روحانی در دستگیری و شناسایی افرادی که در حال آسیب زدن به وجهه دولت بودند، از دیگر نقاط درخشان مدیریت وقت این سازمان است.
به هر جهت با توجه به حوادثی که در طول این مدت به خصوص از سال ۱۳۸۸ تا به حال اتفاق افتاده است، نقش بیبدیل سازمان اطلاعات سپاه قابل کتمان نیست و این نقش در سایه مدیریت هوشمندانه شیخ حسین طائب قابلیت اجرایی و عملیاتی یافته است.